کلاف سردرگم تشکیل دولت لبنان در میان امیدهای حریری به بازیگران خارجی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، با گذشت چندین ماه از زمان مامور شدن «سعد حریری» برای تشکیل دولت، همچنان دولت جدید در هاله‌ای از ابهام است و مردم این کشور با شرایط وخیم اقتصادی دسته پنجه نرم می‌کنند.

نقش ریشه‌دار آمریکا در بحران سیاسی لبنان

پیش از این منابع سیاسی لبنان مشکل بن‌بست سیاسی در این کشور را بیشتر معطوف به موانع خارجی به ویژه آمریکا می‌دانستند. البته مداخلات ایالات متحده در امور داخلی لبنان و روند تشکیل دولت این کشور و نیز سنگ‌اندازی‌های فرانسه و عربستان سعودی در تاخیر تشکیل کابینه لبنان تاثیر بسزایی داشته است.

آمریکایی‌ها از ابتدای ماموریت سعد حریری برای تشکیل دولت در لبنان وی را تهدید کردند که اگر دولتی با حضور یا نفوذ حزب‌الله تشکیل دهد اولا همه کمک‌های مالی ادعایی واشنگتن به لبنان به ویژه در بخش بهداشت قطع می‌شود و دوم، حریری نیز به سرنوشت «جبران باسیل» رئیس جریان آزاد ملی لبنان که بدون توجیه و علت مشخصی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد، دچار می‌گردد.

واقعیت آن است که سعد حریری از ابتدا مانند دوره گذشته به دنبال تشکیل کابینه‌ای مطابق خواست محور آمریکایی-فرانسوی-سعودی یعنی بدون حضور حزب‌الله بود و بحث دولت تکنوکرات بدون حضور احزاب سیاسی نیز در همین راستا مطرح شد. این بار نیز حریری قصد دارد به هر روشی که شده ساختار مورد نظر خود را بر دولت جدید لبنان تحمیل کند و به همین دلیل به نظر نمی‌رسد پرونده تشکیل دولت در این کشور تا مدت‌ها به نتیجه برسد؛ چرا که رئیس جمهور و متحدان آن تشکیل دولتی کوچک که حریری همه وزرای آن را معرفی کند نمی‌پذیرند.

2 گزینه پیش روی حریری

برخی سیاستمداران لبنانی معتقدند اگر قرار باشد این روند ادامه پیدا کند و پرونده تشکیل کابینه در میان لجبازی‌ها خاک بخورد سعد حریری دو گزینه بیشتر پیش روی خود ندارد: اینکه یا استعفا کرده و ماموریت تشکیل دولت را به شخص دیگری بسپارد و یا از شروط غیرمنطقی خود عقب‌نشینی کند و اجازه تشکیل دولتی طبق ساختار لبنان را برای دست کم کاهش بحران‌های لبنان بدهد.

اما نخست وزیر مکلف لبنان اعلام کرده که تحت هیچ شرایطی قصد کناره‌گیری از ماموریت خود را ندارد و در عین حال اقدامی هم برای انجام کامل ماموریتش انجام نمی‌دهد. طولانی شدن بن‌بست سیاسی لبنان در میان بحران اقتصادی بی‌سابقه این کشور تنها منجر به تشدید بحران‌ها می‌شود؛ موضوعی که ظاهرا برای حریری اهمیت ندارد.

حریری که 5 ماه لبنان را در وضعیت معلق و بلاتکلیفی نگه داشته با ارائه فهرست‌هایی از ساختار و گزینه‌های مورد نظر خود به رئیس جمهور-درحالی که می‌دانست هیچ یک با معیارهای توافق شده و استانداردهای قانون اساسی تطابق ندارد و مورد پذیرش رئیس جمهور قرار نخواهد گرفت تلاش کرد موانع تشکیل دولت را متوجه تیم رئیس جمهور و جریان آزاد ملی کند.

بحران تشکیل دولت و نگاه غیرملی نخست‌وزیر مکلف

کارشناسان معتقدند که مشکل دیگر حریری در تشکیل نشدن کابینه لبنان نگاه غیر ملی اوست؛ وی به جای تمرکز بر توانایی‌های لبنانی‌ها چشم خود را به دست کشور‌های بیگانه دوخته است؛ توانایی‌های که از سال 2000 لبنان را سرپا نگاه داشته و درس خوبی به دشمن اول لبنانی‌ها یعنی رژیم صهیونیستی داده است، ولی از چشمان و فکر نخست‌وزیر مکلف به دور است.

در همین زمینه حریری به جای پرداختن به مشکلات داخلی لبنان و حل اختلافات در همین فضا، از اواخر دسامبر 2020 تور سفرهای خارجی خود را آغاز کرد.

تعطیلات خارجی سعد حریری در امارات و فرانسه در شرایط بحرانی لبنان موجب نارضایتی مردم و نیز سیاستمداران این کشور شد. البته گفته می‌شد حریری به عربستان نیز سفر کرده و قصد دیدار با «محمد بن سلمان» را داشته است که سعودی‌ها پاسخ او را ندادند.

دور بعدی این سفرهای حریری از ترکیه آغاز شد و تا مصر و فرانسه و مجددا امارات ادامه داشت و چندین بار تکرار شد. آنگونه که منابع گزارش می‌دهند «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی در جریان آخرین سفر نخست وزیر مکلف لبنان وعده‌های مالی نیز برای تسهیل امور شخصی به وی داد که به گفته منابع آگاه، این وعده‌ها در ازای تحقق شروط امارات برای تشکیل دولت در لبنان یعنی عدم حضور حزب‌الله در آن است.

کابوس ناتمام سعودی‌ها برای حریری

از سوی دیگر عربستان سعودی نیز یکی دیگر از معضلات حریری برای حل پرونده سیاسی لبنان است. منابع کاخ ریاست جمهوری لبنان اعلام کردند، درست است که شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و خروج وی از کاخ سفید تا حدودی خیال سعد حریری را از تحریم‌هایی که واشنگتن علیه وی وعده داده بود راحت کرد؛ اما حریری همچنان در تنگنای مواضع عربستان سعودی ـ که تأکید دارد دولتی را که حزب‌الله در آن حضور داشته باشد نمی‌پذیرد ـ قرار دارد، در همین راستا «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه سعودی با اظهاراتی درباره لزوم کنار گذاشتن حزب‌الله از دولت لبنان شرایط را برای سعد حریری که از واکنش عربستان و «محمد بن سلمان» ولیعهد این کشور در صورت تشکیل دولتی در لبنان با حضور حزب‌الله می‌ترسد، دشوارتر کرده است.

در این بین برخی معتقدند که ریاض موضع بسیار منفی در قبال سعد حریری اتخاذ کرده و حاضر به حمایت از او نیست ، در حالی که برخی دیگر معتقدند تاکید بر نقش عربستان در پرونده سیاسی لبنان بزرگنمایی بوده و این بحران لبنان تنها محدود به عربستان نیست.

از طرفی فرانسوی‌ها که نفوذ تاریخی در لبنان دارند نیز با وجود اقدامات گوناگون و ارائه ابتکارهایی برای برون رفت لبنان از بحران‌ها نتوانستند کمکی به تشکیل دولت این کشور و شخص حریری بکنند و «امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری فرانسه در مدیریت پرونده لبنان ناکام ماند.

موانع داخلی تشکیل دولت و بی توجهی مسئولان

اما به گفته ناظران عمده ترین مشکل لبنانی‌ها در ناتوانی برای حل بحران سیاسی در داخل این کشور بوده و مربوط به اختلافات سعد حریری با «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان و تیم وی است که هیچ کدام از مواضع خود عقب‌نشینی نمی‌کنند. در هر صورت سوءمدیریت مسئولان لبنانی در کنار مطالبات غیرمنطقی سعد حریری موجب شده لبنان اکنون در مرز فروپاشی قرار بگیرد؛ به گونه‌ای که حتی ملت این کشور از پایان بحران‌های متعدد ناامید شده‌اند.

تازه اعتراضات مردمی لبنان از 30 ژانویه سال جدید میلادی از طرابلس آغاز شد و به مرور به سایر مناطق مختلف لبنان نیز رسید. مسدود کردن راه‌ها با لاستیک‌های سوزان و سطل‌های زباله، حمله به مراکز و ساختمان‌های دولتی، آتش زدن اتومبیل‌های سرویس‌های امنیتی، درگیری گسترده با نیروهای امنیتی و ارتش، استفاده از مواد منفجره و بمب‌های دست‌ساز و اقداماتی از این قبیل شده تا زنگ خطر بی امنیتی در لبنان به صدا در آید.

اما همانطور که پیش از این نیز تظاهرات‌های مردمی لبنان همراه با موج‌سواری طرف‌های خارجی ذینفع و مهره‌های داخلی آنها بود، این بار هم اعتراضات ملت لبنان از آشوب‌آفرینی این طرف‌‌ها بی نصیب نمانده است. سیگنال‌های رسیده از دل این اعتراضات حاکی از ردپای احزاب غربگرای لبنانی در آنها از جمله جریان المستقبل است.

در همین زمینه روزنامه الاخبار لبنان اخیرا با انتشار مقاله‌ای با بیان اینکه حریری از بحران اقتصادی و مالی برای فشار بر میشل عون در پرونده تشکیل دولت بهره برداری می‌کند ، آورده است: هرج و مرج امنیتی، اقتصادی، مالی و سیاسی لبنان را در نوردیده و آن را با سرعتی جنون آمیز به سمت فروپاشی همه جانبه سوق می‌دهد و برخی از این فروپاشی بهره می‌برند و به طور عمدی بدنبال ایجاد فضا و شرایط مناسب برای دامن زدن به آن برای غلبه بر رقبای سیاسی خود هستند. هرگاه ریاض سلامه رئیس بانک مرکزی لبنان کشور را ترک می‌کند تا در پاریس به گشت وگذار بپردازد، سعد حریری مامور تشکیل دولت با آرامش در خانه‌اش می‌نشیند و گمان می‌کند که او مسئول اوضاع کنونی کشور نیست و از این امر معاف است. او به همکاری سلامه از این برگه برای فشار بر میشل عون استفاده می‌کند. عون در زمینه تشکیل دولت امتیازی داد اما حریری این ابتکار وی را در دستورکار خود قرار نداد و خواهان تسلیم شدن او در برابر خواسته‌هایش شد. حریری از موضوع فروپاشی (اوضاع کشور) برای فشار بر عون استفاده می‌کند. بعد از آنکه تیم سیاسی حریری با همکاری هم پیمانانش طرح مالی دولت حسان دیاب (نخست وزیر پیشبرد امور لبنان) را از بین برد، امروز تمرکز روی از بین بردن هرگونه امیدی برای رسیدگی کیفری پرونده بانک لبنان و دیگر بانک‌ها معطوف شده است.

به طور کلی تا زمانی که مقامات لبنان و در وهله اول سعد حریری، باور نکنند طرف‌های خارجی گام جدی برای حل مشکلات این کشور برنمی‌دارند و کلید حل بحران‌ها داخل لبنان است نمی‌توان زمان دقیقی برای بسته شدن پرونده تشکیل دولت و به دنبال آن حل سایر چالش‌های انباشت‌شده این کشور تعیین کرد.

انتهای پیام/