فلسفه بعثت پیامبر(ص) در نهج‌البلاغه و دعای ندبه/ وعده‌ای که خدا به پیامبرش داد
امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نهج‌البلاغه و امام صادق(ع) در دعای ندبه به‌صورت مشترک به یکی از فلسفه‌های مهم بعثت رسول‌الله(ص) اشاره می‌کنند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، برای فهم فلسفۀ بعثت برای دوری از برداشت‌های شخصی، ضروری است به قرآن و شاگردان مکتب وحی رجوع کنیم؛ منابعی که خود رسول الله صلی الله علیه و آله برای امت خود به‌یادگار گذاشت و فرمود که اگر به آن دو تمسک بجویید، هرگز گمراه نمی‌شوید «اِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِما لَنْ‌تَضِلُّو».
امیرالمؤمنین ضمن بیان فلسفه بعثت پیامبران فرمود:
«پس خداوند رسولانش را برانگیخت و پیامبرانش را به‌دنبال هم به‌سوى آنان گسیل داشت تا:
1ـ اداى عهد فطرت الهى را از مردم بخواهند؛ لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ
2ـ و نعمت‌هاى فراموش‌شده او را به‌یادشان آورند؛ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ
3ـ و با ارائه دلایل بر آنان اتمام حجت کنند؛ وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ
4ـ و نیروهاى پنهان عقول آنان را برانگیزانند؛ وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ
5ـ و نشانه‌هاى الهى را به آنان بنمایانند که عبارت‌اند از آسمانی که بر بالاى سرشان افراشته شده و زمین که گهواره زیر پایشان است، معیشت‌هایى که آنان را زنده مى‌دارد و اجل‌هایى که ایشان را به دست مرگ مى‌سپارد و ناگواری‌هایى که آنان را به پیرى مى‌نشاند و حوادثى که به‌دنبال هم بر آنان هجوم مى‌آورد؛ وَ یُرُوهُمْ آیَاتِ الْمَقْدِرَةِ مِنْ سَقْفٍ فَوْقَهُمْ مَرْفُوعٍ وَ مِهَادٍ تَحْتَهُمْ مَوْضُوعٍ وَ مَعَایِشَ تُحْیِیهِمْ وَ آجَالٍ تُفْنِیهِمْ وَ أَوْصَابٍ تُهْرِمُهُمْ وَ أَحْدَاثٍ [تَتَتَابَعُ] تَتَابَعُ عَلَیْهِمْ
سپس امیرالمؤمنین(ع) با اشاره به دوران بعثت نبی مکرم اسلام فرمود:
«بر این منوال قرن‌ها گذشت و روزگار سپرى شد، پدران در گذشتند و فرزندان جاى آنها را گرفتند تا خداوند محمّد رسول اللّه صلى اللّه علیه و آله را براى به انجام رساندن وعده‌اش و به پایان بردن مقام نبوت مبعوث کرد، در حالى که از پیامبران نسبت به پذیرش رسالت پیامبر(ص) عهد گرفت، نشانه‌هایش روشن و میلادش با عزت و کرامت بود. در آن روزگار، اهل زمین مللى پراکنده، داراى خواسته‌هایى متفاوت و روش‌هایى مختلف بودند، گروهى خدا را تشبیه به مخلوق کرده، عده‌اى در نام او از حق منحرف بودند و برخى غیر او را عبادت مى‌کردند، چنین مردمى را به‌وسیله پیامبر از گمراهى به هدایت رساند و به‌سبب شخصیّت او از چاه جهالت به در آورد؛ إِلَى أَنْ بَعَثَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ مُحَمَّداً[ص] رَسُولَ اللَّهِ‌ص لِإِنْجَازِ عِدَتِهِ وَ إِتْمَامِ نُبُوَّتِهِ مَأْخُوذاً عَلَى النَّبِیِّینَ مِیثَاقُهُ مَشْهُورَةً سِمَاتُهُ كَرِیماً مِیلَادُهُ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ یَوْمَئِذٍ مِلَلٌ مُتَفَرِّقَةٌ وَ أَهْوَاءٌ مُنْتَشِرَةٌ وَ طَرَائِقُ مُتَشَتِّتَةٌ بَیْنَ مُشَبِّهٍ لِلَّهِ بِخَلْقِهِ أَوْ مُلْحِدٍ فِی اسْمِهِ أَوْ مُشِیرٍ إِلَى غَیْرِهِ فَهَدَاهُمْ بِهِ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ أَنْقَذَهُمْ بِمَكَانِهِ مِنَ الْجَهَالَة.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام در این فراز به چند نکته دربارۀ فلسفۀ بعثت پیامبر(ص) اشاره دارند:
1ـ انجام رساندن وعده الهی (لِإِنْجَازِ عِدَتِهِ) 2ـ تکمیل نبوت (وَ إِتْمَامِ نُبُوَّتِهِ)
اما برای کشف این مفهوم، یعنی «انجام وعدۀ الهی» توسط رسول الله صلی الله علیه و آله، به دعای ندبۀ امام صادق علیه‌السلام رجوع می‌کنیم. آن حضرت در این دعا مانند امیرالمؤمنین علیه‌السلام ابتدا به معرفی رسولان الهی می‌پردازد و پس از آنکه برخی نعمات خداوند بر رسولان اولوا العزم را معرفی می‌کند، می‌فرماید «براى آنان وصى و جانشینى اختیار کردی، براى آنکه یکى بعد از دیگرى مستحفظ دین و نگهبان آیین و شریعت و حجّت بر بندگان تو باشد از مدّتى تا مدّت معین، قرار دادى تا آنکه حق از قرارگاه خود خارج نشود و اهل باطل غلبه نکنند.» امام علیه‌السلام زمانی که می‌خواهد این سیر را به عصر بعثت رسول گرامی اسلام(ص) ارتباط دهد، می‌فرماید: «تا آنکه این امر به حبیب و برگزیده‌ات محمّد صلى اللَّه علیه و آله منتهى شد؛ إِلى أَنِ انْتَهَیْتَ بِالْأَمْرِ إِلى حَبیبِکَ وَ نَجیبِکَ، مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ» و پس از آنکه برخی محبت‌ها و نعمت‌های خداوند بر ایشان را برمی‌شمارد، وعده خداوند دربارۀ غلبه دین خداوند در آخرالزمان بر تمام ادیان را معرفی می‌کند و می‌فرماید «وَ وَعَدْتَهُ أَنْ تُظْهِرَ دینَهُ عَلَى الدّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛ و به او پیروزى دینش را بر تمام ادیان عالم به‌رغم کراهت مشرکان وعده فرمودى»
این قسمت از دعای امام صادق(ع) منطبق بر فراز مربوط به فلسفۀ بعثت پیامبر(ص) است آنجا که امیرالمؤمنین(ع) فرمود خداوند وی را برای انجام رساندن وعده‌ای مبعوث کرد (لِإِنْجَازِ عِدَتِهِ)و اشاره به آیۀ 33 سوره مبارکه توبه یا آیۀ مشابه آن یعنی 9 سوره مبارکه صف دارد، آنجا که خداوند می‌فرماید: «هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُون؛ او کسى است که پیامبرش را با هدایت و دین درست، فرستاد تا آن را بر هرچه دین است پیروز کند، هرچند مشرکان خوش نداشته باشند.»، وعده‌ای که بناست سیر تکمیل آن در طول زمان و با ظهور حضرت امام عصر(عج) تحقق یابد.
انتهای پیام/+
