مسدود شدن "دسترسی به پایان‌نامه‌ها و رساله‌های علمی" خلاف قانون است
نماینده مردم تهران در مجلس در نامه‌ای به وزیر علوم نسبت به مسدود شدن دسترسی جامعه علمی کشور به پایان‌نامه‌ها و رساله‌های علمی در پایگاه مطالعات علمی ایران انتقاد و تاکید کرد که این موضوع با قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مغایرت دارد.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ مجتبی توانگر، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به وزیر علوم نسبت به مسدود شدن دسترسی جامعه علمی کشور به پایان‌نامه‌ها و رساله‌های علمی در پایگاه مطالعات علمی ایران انتقاد کرد و تاکید کرد که این موضوع با "قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات" مغایرت دارد.
در نامه توانگر خطاب به وزیر علوم آمده است:
"جناب آقای دکتر غلام
وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری
با سلام و احترام؛
با عنایت به مسدود نمودن دسترسی جامعه علمی کشور به تمامی متون، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در پایگاه مطالعات علمی ایران (گنج) از اول دی ماه سال جاری به استناد ماده(8) آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی و با توجه به اصل(76) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر حق تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی در تمام امور کشور، بدین وسیله نکات زیر را متذکر می‌شوم:
مسدود نمودن دسترسی به داده‌های علمی در کشور با حق دسترسی آزاد به اطلاعات و مفاد قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 1388 مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی مربوط به آن مصوب 1393 هیئت وزیران در تناقض آشکار است.
در قانون یاد شده موسسات مشمول قانون را مکلف به ارایه دسترسی اطلاعات به کاربران نموده‌اند مگر اینکه اطلاعات وفق قانون مجازات انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری دولتی مصوب 1353 و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب 1354 طبقهبندی شده باشد که در این صورت فاقد امکان انتشار است.
بنابراین ماده(8) آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی که موسسه را مکلف نموده متن کامل پایان‌نامه‌های فاقد طبقه بندی را حداکثر پنج سال پس از تاریخ دفاع منتشر کند، در تعارض آشکار با مفاد قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 1388 مجلس شورای اسلامی و نیازمند بازبینی و اصلاح است.
از سوی دیگر با توجه به این نکته که بخش عمده‌ای از متون، پایان نامه‌ها و رساله‌های علمی تهیه شده در کشور با بودجه عمومی نگاشته شده‌اند، به همین خاطر با حفظ جایگاه مالکیت معنوی اثر، مالکیت مادی آن متعلق به عموم جامعه است و باید در دسترس همگانی قرارگیرد.
بی‌تردید رشد علمی در هرکشوری، به واسطه به اشتراک‌گذاری دانش محقق می‌شود. اگر هدف از انسداد دسترسی به داده‌های علمی در کشور، پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی است؛ خاطرنشان می‌نمایم که راه‌های فنی مانند راه‌اندازی و ایجاد سامانه‌های مشابهت‌یابی (همانندجو) در متون علمی، جهت مبارزه با تقلب وجود دارد؛ سازوکاری که در آن، سامانه تحت شبکه(وب) با دریافت متن از کاربر و مقایسه خودکار آن با متن ارائه شده، نوشته‌های همانند را بازیابی و میزان همانندی و منبع اطلاعات همانند را نمایش می‌دهد. بنابراین و با عنایت به موارد فوق الذکر، اجرای سیاست‌های مبتنی بر رشد اخلاق علم و پژوهش در کشور، دسترسی آزاد به متون علمی و تقویت ابزارهای فنی جهت مبارزه با تقلب در تهیه آثار علمی به طور قطع و یقین به مراتب از اعمال سیاست‌های محدود و مسدود کننده دسترسی به متون علمی اثر بخشی بیشتری به همراه خواهد داشت.
ضمنا در صورت عدم توجه به اجرای مرقانون از سوی آن وزارتخانه، اینجانب موضوع را از طریق سوال در مجلس پیگیر خواهم بود.
پیشنهاد می‌گردد قبل از طرح موضوع در مجلس و پیش از ابطال ماده(8) آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی توسط دیوان عدالت اداری، وزیر محترم علوم، ضمن توقف این تصمیم، در مکاتبه‌ای با هیئت محترم وزیران، پیشنهاد اصلاح ماده(8) آیین‌نامه اجرایی فوق‌الذکر را درخواست نمایند.
به گزارش تسنیم؛ در اطلاعیه جدید "ایرانداک" پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران آمده است:
به آگاهی جامعه علمی کشور می‌رساند که دسترسی آزاد و رایگان به تمام‌متن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها (پارسا) در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج)، بر پایه فصل سوم «آیین‌نامه ثبت و اشاعه پیشنهادها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها» مصوب ششم آذر 1395 وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری؛ با پرچم‌داری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های این وزارت آغاز شد. بر پایه این آیین‌نامه؛ اطلاعات کتاب‌شناختی، چکیده و 20 برگ نخست هر پارسا؛ بی‌درنگ پس از ثبت در ایرانداک در دسترس گذارده می‌شوند. در همین چارچوب، دسترسی آزاد و رایگان به تمام‌متن پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد پس از 18 ماه و رساله‌های دکتری پس از 30 ماه از زمان دفاع، برای همگان در گنج فراهم شد. ایرانداک برای پیروی از آیین‌نامه یاد شده، از دی سال 1395 تا دی سال 1399، دسترسی رایگان به تمام‌متن 394.551 پایان‌نامه کارشناسی ارشد و 40.535 رساله دکتری را در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) فراهم کرد که در این دوره، بیش از 285 هزار کاربر، نزدیک به چهار میلیون دانلود داشتند.
اکنون و بنا بر گزارش یکی از دستگاه‌های نظارتی، به استناد ماده هشت «آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی»، مصوب 25 آذر 1398 هیئت گرامی وزیران، ایرانداک نمی‌تواند تمام‌متن پارسا را اشاعه دهد و «مؤسسه مکلف است متن کامل پایان‌نامه‌های فاقد طبقهبندی را حداکثر پنج سال پس از تاریخ دفاع منتشر کند».
گفتنی است که ایرانداک هوادار دسترسی آزاد و رایگان به تمام‌متن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در گنج است و بنیادهای این دیدگاه را در «چرا تمام‌متن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها (پارسا) در گنج و رایگان اشاعه یابد؟» آورده است. با این همه، ایرانداک خود را پای‌بند قوانین و مقررات و تفسیر و حکم نهادهای مسئول می‌داند و بر همین پایه نیز دسترسی به تمام‌متن پارساها را از یکم دی پایان داده است. ایرانداک امیدوار است که با همکاری و پشتیبانی هیئت گرامی وزیران؛ وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری و همچنین جامعه علمی کشور؛ دسترسی به تمام‌متن پارساها مانند گذشته برای همگان فراهم و دستاوردهای آن برای پیشبرد علم و پژوهش، بیش از پیش آشکار شود. ایرانداک خدمت به جامعه علمی کشور را مایه سربلندی خود می‌داند و پیشاپیش از همراهی و شکیبایی آنها سپاسگزاری می‌کند و برای همگان آرزوی کامیابی و تندرستی دارد.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
انتهای پیام/
