"امضای کری تضمین است"؛ تیتری که سمبل ساده‌انگاری در سیاست‌خارجی شد

گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم؛ روز اول دی‌ماه سال 94، روزنامه‌ی اصلاح طلب شرق تیتری انتخاب کرد که در میان تیترهای مختلفی که برای برجام و مذاکرات هسته‌ای در طول دوران ریاست‌جمهوری روحانی منتشر شده بود، ماندگارتر شد. تیترِ "امضای کری تضمین است"!

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

این تیتر برداشتی از صحبت‌های عباس عراقچی بود. قانون جدید ویزا که به امضای باراک اوباما رسیده بود، طرح دشوارشدن راه ورود به آمریکا برای اتباع چهار کشور ایران، سوریه، عراق و سودان را به قانون تبدیل می‌کرد. این مصوبه پس از آنکه در سنا به تصویب رسید، برای امضا به کاخ سفید فرستاده و در قالب قانون بودجه ارائه شده بود.

به دنبال اعتراض محمودجواد ظریف، جان کری وزیر خارجه وقت آمریکا، در نامه‌ای خطاب به ظریف نوشت: «تغییرات جدید برای کسب روادید که در کنگره تصویب شده است و دولت اختیار توقف اجرای آن را دارد، به هیچ وجه مانع ما نمی‌شود که تعهدات خود طبق برجام را اجرا کنیم». عباس عراقچی که آن زمان رئیس ستاد پیگیری برجام بود نامه کری را "دارای تعهد حقوقی و سیاسی" دانست و گفت: «این یک نامه معمولی نیست. در روابط بین الملل، نامه دو نفر، تعهدآور است که یکی نامه رئیس دولت است و دیگری نامه وزیر امور خارجه. این نامه، امضای وزیر خارجه آمریکا را دارد و اجرای موفق برجام را تضمین کرده است». از دل صحبت‌های عراقچی تیتر امضای کری تضمین است بیرون آمد. 

توافق هسته‌ای البته تیترهایی که نشان از ساده‌انگاری و ذوق‌زدگی داشت نیز به خود دیده بود. برای مثال فردای امضای برجام، روزنامه‌های اصلاح‌طلب تیترهایی همچون "کلید چرخید، ایران خندید"، "جهان تغییر کرد"، "دنیا به‌احترام ایران ایستاد"، "حصر ایران شکست". همچنین بعد از اجرا شدن برجام تیترهایی همچون شرق: اینک بدون تحریم، آرمان: تحریم‌ها به تاریخ پیوست،  آفتاب یزد: تحریم رفت، اعتماد: صبح بدون تحریم را شاهد بودیم. اما تیتر امضای کری تضمین است آنچنان خبرساز بود که بعد از ناکامی‌ها در برجام، محمدجواد ظریف سال گذشته در دیدار با فعالان فضای مجازی گفت: من چه زمانی گفتم امضای جان کری سند است؟ یک نقل قول از من بیاورید که من این را گفته باشم. 

اگرچه سخن آقای ظریف صحیح است و این نقل قول از اساس متعلق به عراقچی است اما این تیتر را می‌توان نمادی از ساده‌انگاری و خوش‌خیالی در سیاست خارجه دانست. حال بعد از گذشت 5 سال از امضای برجام و خروج آمریکا از این توافق، می‌توان گفت علاوه بر رسانه‌ها که با بزک کردن طرف غربی و آمریکایی، سعی در پوشاندن ضعف‌های برجام داشتند، مسئولان دولت و وزارت خارجه نیز طوری خوش‌‌خیالانه به این توافق می‌نگریستند که موجب شد تا طرف مقابل نیز با استفاده از این عدم دقت نظر مسئولان ایرانی هرگونه بدعهدی را انجام دهند چراکه پیشتر دیده بود آنچه برای دولت و تیم مذاکره‌کننده مهم است، نفسِ انجام توافق است نه محتوای آن!

حسن روحانی همزمان با اعلام توافق هسته‌ای گفت: "امروز به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم که طبق این توافق در روز اجرای توافق تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی و اشاعه‌ای هم به‌صورتی که در قطعنامه بوده لغو خواهد شد." محمدجواد ظریف نیز با حضور در کمیسیون برجام مجلس شورای اسلامی مدعی شد: کل تحریم‌های اتحادیه اروپا از روز اجرا لغو می‌شود، کلیه تحریم‌ها ایالات متحده متوقف می‌شود، علاوه بر آن برخی تحریم‌ها مانند تحریم ناوگان هوایی لغو می‌شود.

این میزان خوش‌خیالی و تمرکز چندساله سیاست خارجه بر امضای این توافق و لاپوشانی عجیب و غریب بدعهدی‌های آمریکا که می‌توانست در همان نطفه خفه شود، موجب شد رفته رفته عملاً تمام وعده‌ها و امیدهای اقتصادی که در پی امضای این توافق به مردم داده شده بود به سراب تبدیل شود و تنها تیترهایی ماند که به عبرت تاریخی تبدیل شد.

انتهای پیام/