چالش‌های خطرناک ریاض در بحبوحه آشتی با قطر؛ از کابوس ابوظبی تا صلح با اشغالگران
عربستان سعودی در سایه اقدام به پایان دادن محاصره قطر، در برابر مجموعه‌ای از چالش‌های گوناگون قرار دارد که ممکن است برای رهایی از آنها دست به اقداماتی غیرقابل پیش‌بینی با نتایج نامعلوم بزند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه الاخبار عربستان سعودی در حال حاضر با چالش های زیادی از جمله برتری نظامی امارات، پرونده عادی‌سازی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، تغییر سیاست های آمریکا، موضوع ایران، پایگاه نظامی ترکیه در قطر و روابط دوحه با اخوان المسلمین و جام جهانی 2022 در قطر و ... دست و پنجه نرم می کند. این چالش ها همچنین در حال حاضر مهمترین کارت های بازی در حوزه خلیج فارس و نیز واشنگتن به شمار می‌روند که «جرد کوشنر» داماد و مشاور ارشد «دونالد ترامپ» رئیس جمهور کنونی آمریکا در سفر اخیر خود به منطقه خلیج فارس برخی از آنها را مورد بررسی قرار داد.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
در چارچوب روابط پیچیده و درگیری میان برادران عرب در حوزه خلیج فارس، کوشنر با سفر به دوحه و ریاض از آب شدن یخ روابط میان عربستان و قطر خبر داد. اما صحبت از این آشتی نیمه‌کاره منحصر به مقامات کویت، قطر و عربستان و شخص کوشنر بود و هنوز به علامت سوال‌های مربوط به موضع مصر و امارات که از طرف های اصلی محاصره کننده قطر هستند پاسخ داده نشده است. همچنین سوال دیگر در این زمینه مربوط به سرنوشت شورای همکاری خلیج فارس است و هنوز مشخص نیست که آیا «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر در نشست دوره‌ای سران خلیج فارس که احتمالا در منامه یا شاید ریاض برگزار شود شرکت خواهد کرد یا نه.
در این میان حتی خوشبین‌ترین طرف‌ها به روند آشتی عربی نیز پس از بدترین اتهامات و توهین های چهار کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر علیه قطر که تحریم این کشور را به دنبال داشت انتظار از سرگیری روابط میان قطر با این کشورها به شکلی محکم و استوار را ندارند؛ به ویژه با توجه به اینکه برخی از کشورهای محاصره کننده قطر درصدد تمدید تنش ها ضد دوحه تا سال 2022 از طریق اخلال و سنگ اندازی در برگزاری جام جهانی در این کشور هستند.
ادامه تنش‌های رسانه‌ای دوحه و ریاض ضد هم
با وجود بیانیه های صادر شده از سوی امیر کویت و وزیر امور خارجه این کشور درباره آشتی میان عربستان و قطر و نیز پاسخ مثبت وزرای خارجه ریاض و دوحه همچنان موضع گیری رسانه های دو طرف ضد یکدیگر در دو شبکه اصلی یعنی «الجزیره» و «العربیه» ادامه دارد. همین موضوع علامت سوال‌های زیادی به وجود می آورد که بیانگر افزایش بحران میان دو طرف است.
تحلیلگران معتقدند که حتی اگر آشتی نهایی میان عربستان و قطر نیز محقق شود ، سیاست‌های سنتی رسانه های دو طرف علیه یکدیگر همچنان ادامه خواهد داشت و همان طور که رسانه های تحت حمایت قطر به طور کلی الگوی تهاجمی علیه عربستان سعودی را حفظ می کنند، رسانه های سعودی نیز موضع گیری ضد ایران ، قطر، اخوان المسلمین و ترکیه را ادامه خواهند داد. از سوی دیگر شبکه الجزیره از تابستان 2017 سیاست‌های مثبتی در قبال تهران اتخاذ کرد که در بازتاب تحولات اخیر ایران در شبکه مذکور و موضع‌گیری آن دیده می‌شد.
آغاز تنش ها میان عربستان و امارات
قطر در سایه حضور آمریکایی‌ها در این کشور در چندین پایگاه و نیز توسعه روابط دوحه با آنکارا اصلاً انتظار نداشت هجمه چهار کشور عربی علیه آن در سال 2017 تا این اندازه تند باشد. بنابراین قطر مطمئن شد که در صورت همگرایی امارات و عربستان سعودی خطر بزرگی آن را تهدید می کند. در این شرایط قطر امیدوار است که در روند حل بحران خلیج فارس همگرایی امارات و عربستان سعودی از میان برود به ویژه اینکه تجربه ثابت کرده سیاست عربستان همواره با هیجان، کوتاه بینی و روش های غیر استراتژیک در برخورد با متحدان خود در منطقه همراه است. بر این اساس تضعیف هماهنگی امارات عربستان در یک دوره نسبتا کوتاه امکان پذیر است.
از سوی دیگردوحه نیز به جز ریاض علاقه به بازگشت روابط به حالت قبلی را ندارد. در این میان ناظران معتقدند که حل بحران چهار کشور عربی با قطر بیشتر به نفع دوحه است؛ چرا که علاوه بر رفع تحریم هایی که ضد قطر اعمال شده بود این کشور در شرایطی که عربستان مجبور به پذیرش آشتی با آن شده لازم نیست امتیازات زیادی واگذار کند، حتی می‌تواند به ارتباط خود با اخوان المسلمین نیز ادامه دهد و در کنار آن روابط سردی با ابوظبی و منامه داشته باشد. همچنین ادامه سیاست‌های تند مصر علیه قطر تاثیر زیادی بر این کشور ندارد.
نگرانی عربستان از برتری نظامی امارات
در سایه افزایش اختلافات میان امارات و عربستان سعودی که همچنان ادامه دارد و در زمینه های مختلف نمود یافته است، ابوظبی با یک معامله 23 میلیارد دلاری و کسب موافقت اولیه آمریکا برای خرید جنگنده های اف 35 یک مسابقه تسلیحاتی نه تنها با دوحه بلکه با ریاض و کویت آغاز کرده است. در این شرایط عربستان و شاید برخی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس خود را در شرایطی می‌بینند که مجبورند تسلیحات گران تر و مدرن تری نسبت به جنگنده های اف 35خریداری کرده و روابط خود را با وزارت دفاع آمریکا افزایش دهند. این در حالی است که شاید برخی از این کشورها توانایی مالی لازم برای رقابت با امارات در این زمینه و مهار آن را نداشته باشند.
چالش عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی
تجزیه و تحلیل های مکرری که درباره عقب‌نشینی عربستان سعودی از عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه سعودی‌ها به دلیل پایبندی به مواضع تاریخی این کشور در قبال مسئله فلسطین به سازش با صهیونیست‌ها تن نمی‌دهند، اصلاً با واقعیت‌های موجود هم‌خوانی ندارد.
در حال حاضر همه شاخص ها حاکی از آمادگی ریاض برای امضای توافق صلح با رژیم اسرائیل است. به گفته تحلیلگران عربستان سعودی نیز ممکن است مانند امارات با شرط دسترسی به جنگنده های اف 35 آمریکا و پهپادهای پیشرفته و موشک های دقیق به این توافق تن دهد.
با این حال عادی سازی عربستان با رژیم صهیونیستی یک فرآیند پیچیده و طولانی است که در دوره کوتاه باقی مانده از ریاست جمهوری دونالد ترامپ قابل انجام نیست؛ زیرا دولت ترامپ نمی‌تواند کنگره را به امضای چنین معامله تسلیحاتی با ریاض متقاعد کند. از سوی دیگر دولت کنونی آمریکا باید با اعطای امتیازاتی به رژیم صهیونیستی این رژیم را برای انعقاد قراردادهای تسلیحاتی بزرگ آمریکا با امارات و عربستان راضی کند که این امر در کوتاه مدت امکان پذیر نیست.
این در حالی است که امارات از خلال عادی سازی سریع روابط با رژیم صهیونیستی در آستانه خرید تسلیحات پیشرفته آمریکایی قرار دارد که اصلاً خوشایند عربستان نیست.
رهبری محور عربی
در سایه پیچیدگی تحولات منطقه عربی در خاورمیانه بسیاری درباره اینکه کدام کشور رهبری منطقه را در حال حاضر به عهده دارد تردید دارند؛ چرا که عربستان سعودی که پیش از این به عنوان سردمدار کشورهای عربی در خاورمیانه حکومت می کرد اکنون در موضع ضعف قرار گرفته و تنها چیزی که از آن دیده می شود چهره نفرت‌انگیز آن در غرب و افزایش تلفات در جنگ یمن و موشک باران غیرنظامیان بی دفاع یمنی است. اما امارات که مهمترین هم‌پیمان عربستان در جنگ یمن بود با کناره گیری تقریبی از این جنگ خودش را از تیررس موشک‌های انصارالله تقریباً کنار گذاشته است.
مجموعه این چالش‌ها در سایه اقدام عربستان برای پایان دادن به محاصره قطر و ترس از اتفاقاتی که بعد از آن رخ خواهد داد سعودی‌ها را در وضعیت پیچیده‌ای قرار داده که شاید دست به اقدامات غیرقابل پیش‌بینی دیگری بزنند که با پیامدهای نامعلوم همراه است.
انتهای پیام/
