گزارش| از ورود به لاچین تا گذرگاه جهانِ ترک

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ورود قوای پیروز جنگ اخیر یعنی ارتش جمهوری آذربایجان به شهر لاچین، خبر مهمی بود که در اغلب رسانه های ترکیه، بازتاب گسترده ای پیدا کرد و آن را همچون یک رویداد تاریخی نشان دادند. چرا که این شهر مهم و دالان استراتژیک آن، از سال 1992 میلادی به بعد یعنی به درازای 28 سال تمام در اشغال ارمنستان بود و حالا یک بار دیگر به دست جمهوری آذربایجان افتاده و به خاک این کشور، ضمیمه شده است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

کارشناسان، این مساله را به عنوان فاکتور مهمی در موازنات جنوب قفقاز مورد ارزیابی قرار دادند و در همین حال روزنامه های نزدیک به آکپارتی ضمن اشاره به اهمیت ورود ارتش جمهور آذربایجان به شهر لاچین، یک بار دیگر به اهمیت گذرگاه نخجوان اشاره کرده و آن را شاهرگ اتصال جهان ترک، قلمداد کردند.

در اجتماع مردم در لاچینT تعداد پرچم های ترکیه هم کم شمار نبود. اغلب مردم، این شعار را بر تابلوهای بزرگ نوشته و آن را در دست گرفته بودند: «ییغیدلر گلیر، قاچن. قارشیلا بیزی، لاچن» (جوانمردها می آیند، فرار کنید. به پیشوازمان بیا لاچین!)

جمهوری آذربایجان در جریان جنگ اخیر، توانست 5 شهر، 4 بخش و 286 روستا را آزاد کرده و آنها را از ارمنستان پس بگیرد. آزادسازی آغدام، لاچین و کلبجر برای باکو از اهمیت بالایی برخودار بود و حالا در روزهای پس از پیروزی، شاید مهم ترین پروژه مشترک باکو – آنکارا، اندیشیدن بر چند و چون احداث گذرگاه اتصالی نخجوان به جمهوری آذربایجان باشد.

اتصال جهانِ ترک

این روزها، عبارت «جهانِ ترک» در رسانه ها و ادبیات سیاسی ترکیه، بیش از هر زمان دیگری، کاربرد دارد.

نگاهی به نقشه کشورهای ترک زبان جهان نشان می دهد که ارمنستان، دقیقاً همان نقطه ای است که موجب گسست و انقطاع خاکی شده. جغرافیای ترکیه از کشورهای ترک زبان آسیای میانه است. اما حالا و به دنبال تغییر و تحولات سیاسی و جغرافیایی ناشی از جنگ اخیر باکو - ایروان، ماده 9 توافقی که پس از جنگ امضا شده، موقعیت ترکیه را تغییر داده است. چرا که بر اساس این ماده، گذرگاهی از خاک ارمنستان خواهد گذشت و این منطقه را به جمهوری آذربایجان متصل می کند و این همان نقطه ای است که به خاطر مجاورت با ترکیه، فضای ترانزیتی جدیدی در اختیار آنکارا می گذارد و ترکیه از این به بعد ناچار نخواهد بود که برای انتقال کالا و انسان با آسیای میانه، صرفاً از راه آهن ترکیه - گرجستان -آذربایجان یا از خاک ایران، استفاده کند.

دو روزنامه مهم وابسته به اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، یعنی صباح و آکشام، امروز هر دو در صفحه نخست به ذکر اهمیت این موضوع پرداختند. 

روزنامه صباح نوشته است: «با یک گذرگاه در آسیا پاسیفیک هستیم.» روزنامه آکشام نیز چنین تیتر زده است: «جهان ترک، یکی می شود.»

راهی که کوتاه تر شد

در توضیح تیتر و نقشه روزنامه آکشام، چنین آمده است:«تجار و مسافران ترک و آذری، پیش تر برای تردد بین باکو و آرداخان – قارص، باید با قطار مسیر 828 کیلومتری جمهوری آذربایجان به گرجستان و ترکیه را طی می کردند. راه دیگر آنها نیز، مسیر زمینی اغدیر ترکیه، استان های شمالی ایران و رسیدن به جمهوری آذربایجان از نوار بالا به طول 927 کیلومتر بود. اما حالا گذرگاه اغدیر، نخجوان به باکو، یک مسیر 650 کیلومتری است.»

پیشنهاد علی اف و توجه به نقش ایران

یکی از ابعاد مهم تحولات اخیر، ارتباط تغییرات جغرافیایی، با منافع و مصالح جمهوری اسلامی ایران، در مرزهای شمالی کشور است. شواهد نشان می دهد که حالا ترکیه و جمهوری آذربایجان، از ایجاد امکان اتصال مستقیم خاکی و بی نیازی از عبور کالا و انسان از خاک ایران، خشنود هستند.

روزنامه آیدنلک، ارگان رسانه ای حزب کمونیستی وطن، در گزارشی به اهمیت برخی از سخنان و مواضع الهام علی اف اشاره کرده و چنین نوشته است: «علی اف در سخنرانی ملی خود، به مطالب مهمی اشاره کرده برخی از آنها چنین است: 1.آن چه را که قوای اشغالگر ارمنی در 30 سال به عنوان پایگاه نظامی به وجود آورده بود، در 40 روز با خاک یکسان کردیم. 2.یک واقعیت جدید را به وجود آورده ایم که کسی نمی تواند منکر آن شود. 3.حالا جمهوری آذربایجان یا ترکیه یکی شده است و مساله نخجوان، مساله مهمی است.

پیشنهاد من این است که 5 کشور، از این گذرگاه استفاده کنند. آذربایجان، ترکیه، ایران، روسیه و اگر مایل باشد، خود ارمنستان. ما به عنوان 5 کشور می توانیم از تغییرات جدید، بهره برداری کنیم. این می تواند یک پایلوت و ایستگاهی برای همکاری تجاری بین 5 کشور باشد.

این ایده را با پوتین و اردوغان در میان گذاشتم، هر دو آنها استقبال کردند. در حال حاضر، اولویت نخست ما، یکی شدن با نخجوان و ترکیه و احداث گذرگاه است. چنین چیزی، زمینه کاری 5 کشور را فراهم می کند و امنیت منطقه را تثبیت خواهد کرد. چه کسی پروژه را اجرا می کند؟ ما. چه کسی این پاراگراف را در اینجا ثبت کرد؟ من.»

اشاره مستقیم علی اف به این موضوع که برای پیشنهاد همکاری 5 کشور، مساله را  ابتدا با پوتین و اردوغان مطرح کرده، نکته مهمی است.

دو پروژه مهم پس از جنگ

الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان، اعلام کرده که به محض امضای توافق و حرکت نیروهای آذربایجان به سمت مناطق آزاد شده برای استقرار دائم، مهندسین و پیمانکاران هم کار خود را شروع کرده اند و دو پروژه مهم در دست احدث است:

ا.پروژه راه آسفالته 4 باندی فضولی – شوشا.

2.پروژه راه آهن برده – آغدام.

الهام علی اف همچنین به این موضوع اشاره کرده که تامین مالی هر دو پروژه از محل اعتبارات صندوق رئیس جمهوری انجام شده و تعیین یک تیم عالی رتبه برای مدیریت و هماهنگی این پروژه، نشان دهنده این است که باکو قصد ندارد اتلاف وقت کند.

در پایان باید گفت، بخش مهم سرنوشت گذرگاه اغدیر به نخجوان و جمهوری آذربایجان و عبور آن از داخل خاک ارمنستان، ارتباط مستقیمی با اراده روسیه و کیفیت نظارت نظامی و امنیتی این کشور بر گذرگاه مزبور خواهد داشت. حال باید دید، آیا بر اساس پیشنهادی که علی اف ارائه داده، امکان مشارکت 5 کشور ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان و روسیه در این مسیر وجود دارد یا خیر؟

انتهای پیام/