عربستان سعودی؛ فرافکنی کانون تهدیدات منطقه‌ای از متن به حاشیه

عربستان در طول ۴ دهه گذشته در تلاش است ایران را به عنوان مهمترین تهدید در ثبات منطقه بر شمارد. این در حالی است که ریاض با تلاش برای دستیابی به تسلیحات اتمی و حمایت از گروه های تروریستی خود کانون تهدید در منطقه به شمار می رود.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی در سخنرانی سالانه خود در مجمع مشورتی این کشور از جامعه‌جهانی خواست تا در مقابل تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای توسعه برنامه‌های موشکی و هسته‌ای، موضع قاطع اتخاذ کند. او گفت: «پادشاهی عربستان بر خطرات پروژه منطقه‌ای ایران، دخالت در امور کشورهای دیگر، حمایت از تروریسم و دامن زدن به فرقه‌گرایی تأکید دارد و از جامعه جهانی می‌خواهد تا با موضع‌گیری قاطع در قبال ایران مانع از تلاش‌های این کشور برای دستیابی به فناوری هسته‌ای و توسعه موشک‌های بالستیک شود.[2]» در طول روزهای گذشته عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجه عربستان نیز گفت: «اگر برنامه هسته‌ای ایران متوقف نشود، عربستان این حق را خواهد داشت تا خود را به سلاح هسته‌ای مجهز کند.[3]»

ریاض در حالی با بزرگنمایی تهدید موشک‌های بالستیک، توان صلح آمیز هسته‌ای و تسلیحات ایران، جهان را به در پیش گرفتن موضع قاطع فرا می‌خواند که خود در 4 دهه گذشته با حمایت مستقیم از صدام در جنگ تحمیلی، تشکیل، تسلیح و حمایت از گروه‌های تروریستی القاعده، داعش و منافقین، حضور مستقیم در واقعه 11 سپتامبر 2001، مشروعیت بخشی به کشتار مردم دیگر فرق اسلامی با فتوای مفتیان وهابی و آغاز جنگ یمن با بیش از یکصد هزار کشته[4] و 18 میلیون گرسنه و آواره[5] خود یکی از کشورهای تهدیدکننده صلح جهانی به شمار می‌رود.

1- عربستان و برنامه هسته‌ای

عربستان در سال 2019 بیش از 8 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف هزینه‌های نظامی و خرید تجهیزات از آمریکا، کشورهای غربی، چین و روسیه کرده است[6]. شاید در ابتدا به نظر بیاید که این موضوع با توجه به جنگ یمن طبیعی جلوه می‌کند؛ اما این جریان از سال 2004 تاکنون به طور متناوب در همین سطح وجود داشته است[7]. عربستان در سال 2020 سومین کشور در جهان از نظر اختصاص بودجه نظامی بوده است. این کشور با 78 میلیارد دلار بودجه نظامی و قراردادها و تسلیحات آمریکایی، اروپایی، چینی و روسی بزرگترین خریدار تسلیحات نظامی در منطقه به شمار می‌رود.

افزایش بودجه نظامی این کشور در طی سال های گذشته در کنار افشاگری های رسانه ای و سخنان عادل الجبیر در چند روز گذشته این گمانه را تقویت میکند که زمامداران عربستان به شدت به دنبال به دست آوردن ساخت تسلیحات هسته‌ای در داخل این کشور هستند. تلاش این کشور برای رسیدن به تسلیحات اتمی از سال 2018 و با همکاری چین و رژیم صهیونیستی شدت گرفته است. وجود سایت‌های هسته‌ای اعلام نشده در منطقه العلا در شمال شرق این کشور، در کنار عدم پذیرش بازرسان آژانس انرژی اتمی در طی چند سال گذشته گمانه‌ها برای دسترسی عربستان به تسلیحات هسته‌ای را از طریق پاکستان، رژیم صهیونیستی و چین را تقویت می کند[8].

آل سعود بیش از هرکسی می‌داند که برای حفظ تاج و تخت خود به ناچار باید یکی از این سه گزینه زیر را انتخاب کند. این کشور یا باید به توانایی بازدارنده هسته‌ای دست پیدا کند، یا آنکه با یک قدرت هسته‌ای در راستای محافظت از حکومت خود دست به اتحاد بزند و یا آنکه به سمت یک توافق در راستای منطقه عاری از سلاح هسته‌ای پیش برود. بی توجهی به عربستان در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران، عدم نشان دادن عکس العمل به انهدام گلوبال هاوک توسط ایران و ضعف سیاسی - نظامی این کشور در برابر انتقام موشکی ایران به پایگاه‌های آمریکا در عین الاسد و اربیل عراق، سردمداران سعودی را به این نتیجه رسانده است که واشنگتن متحد خوبی برای دوران سختی نیست[9]. از طرف دیگر نیز با وجود رژیم صهیونیستی در منطقه، دستیابی به توافق منطقه عاری از سلاح هسته ای تقریبا غیر ممکن است[10]. آنچه شواهد نشان می‌دهد عربستان سعودی گزینه اول را انتخاب کرده است. در این میان رژیم صهیونیستی نیز در راستای عادی سازی روابط با این کشور تمایل خود را برای انتقال فناوری هسته‌ای نشان داده است.

ریاض برای به دست آوردن تسلیحات هسته‌ای از هیچ اقدامی فروگذار نکرده است، این کشور علاوه بر سرمایه گذاری در برنامه تسلیحات هسته ای پاکستان از سال 1974 تاکنون، با چین نیز از سال 2012 در زمینه فناوری هسته‌ای به توافق‌هایی دست پیدا کرد[11] و اکنون نیز به طور مخفیانه با این کشور به استخراج کیک زرد، با پکن در راستای دستیابی به تسلیحات اتمی مشغول است[12].از سوی دیگرآنچه شواهد نشان می‌دهد ریاض حتی مذاکراتی برای به دست آوردن تسلیحات اتمی با رژیم صهیونیستی نیز داشته است. اسرائیل نیز از این موقعیت برای عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی با استفاده از نفوذ عربستان استفاده کرده است. اکنون این معامله میان عربستان و رژیم صهیونیستی هنوز در جریان است، سیاستمداران سعودی، کشورهای عربی را به سمت عادی سازی روابط با تل آویو سوق می دهند و از سوی دیگر این رژیم فناوری هسته‌ای را به عربستان می فروشد. این مسئله ای است که آموس یدلین از مقامات ارشد اطلاعاتی رژیم صهیونیستی نیز به آن اذعان کرده است[13].

عربستان و گروه های تروریستی

در طول سه دهه گذشته دولت عربستان یکی از حامیان اصلی گروه های تروریستی در منطقه به شمار می رود. ریاض با تشکیل و تجهیز نیروهای تروریستی باعث افزایش ناامنی در منطقه شده است. نقش مؤثر بندر بن سلطان در حوادث یازده سپتامبر 2001 و زمینه سازی برای حمله آمریکا به عراق و افغانستان، نقش این کشور در تجهیز نیروهای القاعده، حمایت از گروه تروریستی داعش، حمایت از گروهک عبدالمالک ریگی، گروه الاحوازیه و جیش العدل در قالب موسسات خیریه و در اختیار دادن تجهیزات برای عملیات‌های انتحاری در عراق، سوریه و ایران تنها بخشی از تهدیدات رژیم آل سعود علیه ثبات منطقه به شمار می‌رود[14]. حضور ترکی الفیصل در کنفرانس سالیانه منافقین در کنار میلیاردها دلار و چندین تن طلا تنها بخشی از حمایت های سیاسی و مالی از گروه های تروریستی به شمار می رود[15].

عربستان و جنگ رسانه ای علیه ایران

عربستان با تأسیس و حمایت از رسانه های فارسی زبان جنگ سرد رسانه ای علیه ایران را از سال 2008 و با راه اندازی بخش فارسی خبرگزاری العربیه آغاز کرده است[16]. حمایت های عربستان از شبکه های فارسی زبان مخالف ایران تنها به حمایت های مادی محدود نشد، بلکه این حمایت ها منجر به آغاز به کار شبکه ایران اینترنشنال با سرمایه 250 میلیون دلار[17] و با هدف تمرکز بر مشکلات داخلی ایران، فعال سازی گسل های قومیتی در این کشور و حمایت رسانه ای از گروه های معاند و تروریستی از سال 2017 در لندن مشغول به کار کرد.

جمع‌بندی

سردمداران سعودی در طی 4 دهه گذشته اثبات کرده‌اند که این کشور تهدیدی مهم برای ثبات در منطقه به شمار می‌روند. حمایت‌های بی‌حساب‌وکتاب از گروه‌های تروریستی، برنامه برای ایجاد شکاف‌های امنیتی در منطقه، آغاز جنگ در یمن در کنار عدم پایبندی به پیمان‌نامه‌های بین‌المللی این کشور را تهدیدی بالفعل برای کشورهای منطقه بدل کرده است. لذا به نظر می‌رسد عربستان در این تصور است که با رفتن احتمالی ترامپ از کاخ سفید، در منطقه تنها بماند و ازاین‌رو در تلاش است با تهدید خواندن ایران، راه را برای ایجاد مشروعیت برای دستیابی به تسلیحات اتمی هموار کند. این در حالی است که مهم‌ترین تهدید در منطقه، تصمیمات مداخله‌جویانه سیاستمداران سعودی به شمار می‌رود. دسترسی عربستان به تسلیحات هسته‌ای منطقه را با بحران عمیق، رقابت تسلیحاتی و بی‌ثباتی بی‌پایان همراه می‌کند.

نویسنده: عماد اصلانی مناره بازاری[1]

[1] دکترای روابط بین‌الملل

[2] https://p.dw.com/p/3lAnV

[3] https://per.euronews.com/2020/11/17/saudi-says-nuclear-armament-against-iran-an-option

[4] https://www.irna.ir/news/83591198/

[5] https://parstoday.com/dari/news/world-i109679

[6]https://www.sipri.org/sites/default/files/Data%20for%20all%20countries%20from%201988%E2%80%932019%20as%20a%20share%20of%20GDP.pdf

[7] همان

[8] آیا آمریکا جاه‌طلبی هسته‌ای عربستان و امارات را نادیده می‌گیرد؟

https://www.ettelaat.com/mobile/?p=175843&device=phone

[9] Anthony Cordesman, Military Spending: The Other Side of Saudi Security,

https://www.csis.org/analysis/military-spending-other-side-saudi-security