نقد بر راه‌حلّ رادیو گفت‌وگو

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مدتی است برنامه راه حل از رادیو گفت‌و‌گو پخش می‌شود. اگرچه که زمانش  برای موضوعات و مباحثی که در آن  مطرح می‌شود می‌تواند تا اندازه‌ای قابل تغییر باشد، اما به چند دلیل شنیدنش خالی از لطف نیست.

رادیو گفت‌وگو در تغییرات 10 ساله مدیریتی‌اش و با فراز و فرودهای جدّی در عرصه مدیریت پیام، اکنون تلاش می کند با فرم‌های متکثر اما مبتنی بر گفت‌وگو ، شکل متنوع‌تر و مخاطب پسندتری،  به برنامه‌هایش به ویژه در ساعات صبحگاهی بدهد، به نظر می‌رسد تحقق این دیدگاه،  با برنامه‌هایی مثل "راه حل"، "روزنه" و "صبح و گفت‌وگو" توانسته؛  به ترازی در جذب مخاطب، در هیاهوی جهان امروز رسانه‌ای دست یابد.

حامد ارسنجانی، تهیه‌کننده و برنامه‌ساز رادیو یادداشتی را در اختیار خبرنگار  تسنیم قرار داد. قرار است در این یادداشت، نیم نگاهی به برنامه تازه ورود به جدول پخش رادیو گفت‌وگو، به نام "راه حل" داشته باشیم . این برنامه که کاری از تیم برنامه‌ساز جوان، خلاّق و علاقمند گروه دانش و اقتصاد این رادیو است؛  تقریباً از اواخر مردادماه امسال پخش آن از آنتن شبکه آغاز شد اما با فرم‌گرایی و تلاش در تقطیع بخش‌های محتوایی به گونه‌ای که هم به ساختار گفت‌وگومحور وفادار بماند و هم بتواند در عرصه برنامه‌های مجله‌ای عرض اندام کند، قابل توجه بوده است. 

اینکه می‌گوییم قابل توجه، منظور با نگاه به ساختار جدّی، سنگین و مناظره گونه‌ای مجموعه برنامه‌های رادیو گفت‌وگو است؛ که از صدر تا ذیلش را تقریباً پوشانده است واِلّا شاید در رادیوهای دیگر، استفاده از این ساختار بسیار معمول باشد. تجمیع محتوای معمولاً سنگینِ گفت‌وگو با ساختار ریتم‌واره  مجله‌ای، کار دشواری است ؛ این رخداد در "راه‌حل" توانسته جایگاه متمایزتری به این برنامه بدهد.

"راه حل" بر آن است تا با گره زدن ابعاد مختلف جهش تولید با متن زندگی مردم، جهش تولید را از یک مونولوگ حاکمیتی، به یک دیالوگ ملی تبدیل کند.  آنگونه که اقشار مختلف جامعه بتوانند جایگاه و نسبت خود را در پازل جهش تولید پیدا و درک کنند و از آن مهم‌تر در این باره خود را مسئول و البته ذینفع بدانند.

"راه حل" با این باور که «راه حل وجود دارد» سعی دارد با تدارک آیتم‌های مختلف از قبیل گفت‌و‌گوی تخصصی زنده، انعکاس و نقد نظرات مسئولان ذیربط، تهیه گزارش مردمی و نهایتاً برگزاری میزهای تخصصی کاربردی، به بررسی ابعاد گوناگون جهش تولید بپردازد و برنامه‌ای در خور مخاطبان فرهیخته رادیو گفت‌و‌گو ارائه کند.

نگاه واقع‌بینانه‌ به مسائل و معضلات در این برنامه حکایت از ریل‌گذاری محتوایی با پشتوانه پژوهشی می‌دهد به ویژه قسمت‌هایی که به مباحث حقوقی، سیاسی ، اقتصادی و ... مرتبط با مقوله جهش تولید پرداخته می‌شود، برخی مهمانان با رویکرد نقادانه‌تری به مسائل ورود می‌کنند. اینکه به قوانین کشور و اسناد بالادستی به ویژه قانون اساسی و سیاست‌های کلی استناد می‌شود و کمتر میل و سلیقه شخصی‌شان را با عبارات بدور از شعارهای مرسوم مطرح می‌کنند، در نوع خودش جالب و قابل تأمل است.

البته ایراداتی هم دارد. از جمله اینکه گاهی اوقات مباحث خیلی تخصصی و شاید از حوصله شنونده خارج می‌شود. بعلاوه به این نکته توجه نمی‌شود که شنوندگان رادیو که اغلب در اتومبیل، داخل مغازه یا خانه همزمان که کار می‌کنند دارند به برنامه گوش می‌دهند شش دانگ حواسشان به برنامه نخواهد بود. بنابراین درست‌تر این است که حتی‌المقدور از بحث‌های تخصصی اجتناب و یا مباحث،  تا حد امکان ساده بیان شود.

از زمانی که راه حل بیشتر معطوف به مسائل اقتصادی از سطح کلان به سمت و سوی اقتصاد خُرد شد، مقداری  ملموس‌تر و برای عموم کاربردی‌تر شد. گویی عوامل با تعمّد و نگاه پژوهشی در قسمت‌های اول به بیان مفاهیمی که مدنظرشان پرداخته بودند تا با مخاطبان یک افق ذهنی مشترک ایجاد کنند. با این هدف که وقتی وارد مباحث جزئی شدند، مخاطب بداند که این برنامه دقیقاً با چه رویکردی به دنبال چیست. البته اینکه این فرایند چقدر موفقیت‌آمیز بود، باید به نحو دقیق‌تری مورد بررسی قرار گیرد. اما اصل اینکه نقطه عزیمت برنامه از کجا بود و به کجا می‌رود قابل درک و احراز است.

گویی اولاً مباحث هنجاری مربوط به جهش تولید در سطوح سیاستگذاری، تقنین و مدیریت  مورد توجه است،

ثانیاً تحلیل ساختارهای اقتصادی درگیر از جمله بورس، بانک و امثال اینها و در ادامه هم احتمالاً به بایسته‌های نقش‌آفرینی بازیگران اقتصاد خرد؛در دستور کار است.

برنامه "راه حل" با ساختارمجله‌ای‌اش در پیکره پر بحث و شنود رادیو گفت‌وگو، انگار فراغ حالی را به مخاطب القاء می‌کند و می‌گوید که تا این اندازه نیاز نیست همه‌چیز زندگی جدّی دیده شود اما روش بررسی‌ها در برنامه، وزن آن‌را به سمت یک دوگانگی متضاد می‌برد که این تضاد به ظاهر قابل نقد نیست اما بسیار توانسته وزن تعلیقی در برنامه ایجاد کند و قلاب‌های متعددی را برای ذهن مخاطب آماده کند به ویژه رویکرد مطالبه‌گرایانه، در نُرمی ملموسِ فرم مجله‌ای‌اش، توانسته اختلاف سطحی جالب توجه  ایجاد کند و در طراز برنامه‌های نسبتاً خوب رادیویی خود را جای دهد.   

به هر صورت، رادیو گفت‌وگو، با وزن علمی قابل قبولی که در برنامه‌هایش ایجاد کرده علاقه‌مند است بتواند در طراز مخاطب دغدغه‌مند و فرهیخته گسترش محبوبیت را با حفظ اعتبار معنایی‌اش همراه کند و از این رو تلاش می‌کند ساختارهای متکثر و متنوع برنامه‌سازی در رادیو را با تیم‌های مجرّب و جوان  بکار بندد اگرچه املای نانوشته غلط هم ندارد اما ورود به عرصه تجربیات جدید در ساختار برنامه‌سازی، توان بلندی را به رادیو گفت‌وگو در کنار وزنش خواهد داد که اگر دقیق مدیریت بشود، بی‌تردید نتایج قابل قبولی را به همراه خواهد داشت.

رادیو گفت‌وگو، شعارش صدای اندیشه‌ها است، وفادار ماندن به این شعار، کار دشواری است به ویژه آنکه بخواهد از شکل‌گیری‌های شبکه‌های معمول رادیو هم کمی تا اندازه‌ای فاصله بگیرد.  جامعه مخاطبش، سخت‌گیر است و به راحتی رضایت به پذیرش هر سخنی را نمی‌دهد، چه آنکه به عنوان کارشناس پشت میکروفون می‌رود و چه آنکه در پشت فرمان اتومبیلش، سخنان سوار بر امواج را از این رادیو می‌شنود. ملاحظات سرسختانه در این رادیو، کار را برای برنامه‌سازانش جدّی‌تر می‌سازد و به همین روی خروج از میان این همه دشوارپسندی‌های سختگیرانه، دل به وسعتِ هم می‌خواهد. 

انتهای پیام/