شخصیت واقف بزرگترین موقوفه همدان را بیشتر بشناسیم/ راز ماندگاری بهاءالملک چیست؟
گروه استانها-علی‌رضا قراگوزلو مقلب به‌بهاء الملک را شخصی تحصیل‌کرده باتقوا، کم‌آزار، متین و مبادی‌آداب یادکرده‌اند که سال پیش از مرگ خود یعنی زمانی‌که پدر و برادر قدرتمند خود اعتمادالدوله را ازدست‌داده بود، املاک و مستغلات خانوادگی‌اش را وقف‌کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، علی‌رضا قراگوزلو مقلب به بهاء الملک از جمله شخصیت های سیاسی و فرهنگی کشور به ویژه استان همدان به شمار می‌آید فردی که اگرچه سالهاست به رحمت ایزدی پیوسته اما بیش از همه موقوفاتش سبب شده در جامعه چهره‌ای شناخته شده باشد؛ موقوفه‌ای بزرگ شامل خانه اربابی، کتابخانه و درمانگاهی مجهز که امروز اهالی چند ده روستا از آن به صورت رایگان خدمات دریافت می‌کنند.
درمانگاه خیریه بهاء الملک که بزرگترین موقوفه استان همدان به شمار می‌آید در سال 1332 شمسی توسط بزرگترین واقف استان همدان یعنی بهاءالملک به ثبت می‌رسد. علی‌رضا قراگوزلو یا همدان بهاء الملک سوم ازجمله شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی شهر همدان در دوران پس از مشروطه است.
وی که در دوره چهارم مجلس ملی یکی از دو نماینده همدان بود به دلیل مخالفت هایش با حکومت پهلوی پس از کناره‌گیری از ریاست هیئت نظارت بانک ملی در زمان پهلوی اول از کارهای دولتی کناره گرفت تا اینکه بار دیگر در کابینه قوام‌السلطنه وزیر دادگستری شد.
بهاءالملک را شخصی تحصیل‌کرده باتقوا، کم‌آزار، متین و مبادی‌آداب یادکرده‌اند که یک سال پیش از مرگ خود یعنی زمانی که پدر و برادر قدرتمند خود اعتمادالدوله را ازدست‌داده بود، املاک و مستغلات خانوادگی‌اش در همدان، تهران و ساوه را برای امور درمان و دارو وقف کرد.
در این وقف بزرگ مقرر شده ساکنان 32 روستای شورین، ینگجه، سیمین، صالح‌آباد، اوج تپه، دره مرادبیگ، گل‌تپه، قطار قویی، قباق تپه، داس قلعه، زین‌آباد، اکنلو، سرای جوق، سرخ‌آباد، آب مشکین، کهنه حصار، کهریز، دالیچو، قراتلو، چورمق، چپقلو، پاوان، مزک، مبارکین، بازران، رضا باقی، ازناو، کنیزان، قشلاق، خان حصاری و زاغلیچه به‌صورت رایگان از خدمات این درمانگاه خیریه بهره‌مند شوند.
هم‌اکنون خدماتی در بخش‌های اورژانس، تزریقات و پانسمان، اتاق احیا، داروخانه، پزشک متخصص، جراحی سرپایی، مامایی، بهداشت دندانپزشکی و روان‌پزشکی به مراجعه‌کنندگان ارائه می‌شود.
درمانگاه خیریه بهاءالملک پیش‌از این در منزل این واقف خیراندیش که با همین نیت وقف گردید، دایر بود که به دلیل دستورالعمل‌های ابلاغی دانشگاه علوم پزشکی برای رعایت نکات بهداشتی به ساختمان تازه‌سازی در کنار همین مکان که آن نیز از موقوفات بهاء الملک به شمار می‌آید، منتقل شد.
مقبره خانوادگی این خاندان با معماری زیبا به همراه درمانگاه و منزل مسکونی این واقف در محل اعتمادیه همدان پذیرای علاقه‌مندانی است که می‌خواهند از نزدیک شاهد نیکی نامیرا باشند.
امروز نیز خسرو محمدی پژوهشگر عرصه وقف کتابی با عنوان خانه اربابی بهاءالملک را به رشته تحریر درآورده است خانه ای که بیانگر بخشی از تاریخ همدان در جنگ‌های جهانی و رویدادهای سیاسی و فرهنگی استان است.
این کتاب کتاب با نگاه و روایتی جدید و دقیق، به تاریخ، فرهنگ، معماری و هنر استان همدان در بازۀ زمانی 1263 تا 1333 هجری قمری پرداخته است.
خسرو محمدی نویسندۀ کتاب «خانۀ اربابی بهاءالملک»می‌گوید: رسیدن به درک درست از شخصیت بهاءالملک، علل و انگیزۀ او از ساخت خانه‌اش در محل اعتمادیه و وقف آن و همچنین بیان حرف‌های تازه و بدیع از جغرافیا، فرهنگ و تاریخ استان همدان، دو محور مهم و جذاب کتاب «خانۀ اربابی بهاءالملک» است.
وی اظهار داشت: انجام فعالیت‌های فرهنگی، ادبی، سیاسی و جریان‌سازی‌های اجتماعی، در کنار خوش‌نامی و فرهیختگی، راز ماندگاری «بهاءالملک» در تاریخ است.
این پژوهشگر درباره هدف اصلی خود از نگارش این کتاب را مطالعۀ چگونگی معماری «خانۀ اربابی بهاءالملک» و بیان تحول معماری استان در انتقال قدرت از قاجار به پهلوی دانست و گفت: این سازه برای مطالعۀ روند معماری تاریخ معاصر همدان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا دارای پیوندهایی ژرف با رویدادها و دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی دوران گذار از قاجار به پهلوی و جنگ‌های جهانی است که در ساخت بنای مذکور تأثیرگذار بوده‌اند.
وی طبقه‌بندی خانه‌های قدیمی استان همدان را شامل «خانه اربابی‌ها»، «خانۀ خرده‌مالکان و ویژگان» و «خانۀ مردم عادی» برشمرد و عنوان کرد: در کنار اهمیت معماری این گونه سازه‌ها، وجود آثار منقول و غیرمنقول نظیر کتاب‌ها، اسناد و تصاویر، اهمیت این سازه‌ها را به لحاظ فرهنگی، هنری و بیان اوضاع اجتماعی، سیاسی و تاریخی برجسته می‌کند.
محمدی افزود: کتابخانۀ «خانۀ اربابی بهاءالملک» دارای بیش از 870 عنوان کتاب، بسیار ارزشمند است و وجود نسخ خطی مانند «قانون ابن‌سینا» با قدمتی 430 ساله و «نهج‌البلاغه» متعلق به قرن هفتم هجری قمری از آثار ارزشمند و شاخص این کتابخانه به شمار می‌آید.
وی کارکرد فعلی این بنای اصیل را بنابر وصیت واقف خیّر «بهاءالملک»، درمانگاه اعلام کرد و گفت: بنابه وصیت «بهاءالملک»، هم‌اکنون اهالی 32 روستای استان همدان در این ساختمان تاریخی، رایگان ویزیت و درمان می‌شوند.
انتهای پیام/742/ی
