گزارش|چشم‌انداز دولت لبنان با نخست‌وزیری دوباره حریری و طرح حزب‌الله برای جلوگیری از تکرار بن‌بست سیاسی
سعد حریری پس از گذشت یک سال از زمان استعفای خود بار دیگر مامور تشکیل دولت در لبنان شده و صحبت از دولت تکنوکرات شاید یادآور سناریوهای سال گذشته او برای بازگشت به قدرت باشد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، با گذشت یک هفته از سالگرد اعتراضات مردمی لبنان در 17 اکتبر 2019 اکنون «سعد حریری» نخست‌وزیر سابق این کشور مجددا به عنوان نخست‌وزیر مکلف لبنان انتخاب شده است. طرح نام سعد حریری برای تشکیل دولت در لبنان سناریوهای متعدد و پر فراز و نشیب لبنانی‌ها از یک سال گذشته را یادآوری می‌کند؛ اینکه چگونه حریری بلافاصله بعد از اعتراضات و ناتوانی در حل چالش‌های مالی و اقتصادی و تحقق مطالبات مردمی استعفا و پس از آن مانورهای متعدد برای بازگشت دوباره به قدرت را آغاز کرد.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
بن‌بست سیاسی لبنان از کجا کلید خورد؟
در واقع بن‌بست سیاسی لبنان از همان زمان استعفای سعد حریری آغاز شد. پس از گذشت چند ماه از این اتفاق دولتی با ریاست «حسان دیاب» و حمایت اکثریت پارلمانی و البته سنگ‌اندازی برخی طرف‌های داخلی و خارجی تشکیل شد و درحالی که انتظار می‌رفت صرفا تشکیل یک کابینه بتواند بارقه امیدی برای خروج از بحران‌های متعدد مالی و اقصادی هم‌زمان با پایان بن‌بست سیاسی باشد، اما این اتفاق نیفتاد.
دولت دیاب کار خود را با دست و پنجه نرم کردن با بحران کرونا آغاز کرد که تاثیر زیادی بر کند شدن روند تحقق وعده‌های آن برای اصلاحات داشت و پس از گذشت حدود 5 ماه درحالی که اعضای کابینه حسان دیاب بر اثر فشارهای فراوان داخلی و خارجی یک به یک درحال استعفا بودند انفجار مهیب بندر بیروت در 4 آگوست با پیامدهای ناگوار آن شوک بزرگی برای همه لبنانی‌ها بود و سرانجام دیاب نیز در تاریخ 10 آگوست 2020 و کمتر از یک هفته پس از انفجار بیروت ناچار به استعفا شد.
پس از آن به مدت چند هفته روند سیاسی لبنان مجددا به نقطه صفر بازگشت و در حالی که سعد حریری محتمل‌ترین گزینه نخست‌وزیری لبنان بود و فرانسه نیز بعد از کش و قوس‌های فراوان از او حمایت کرد٬ وی صراحتا اعلام کرد که برای تصدی این پست نامزد نمی‌شود.
در تاریخ 31 سپتامبر، «مصطفی ادیب» سفیر لبنان در آلمان که توسط نخست‌وزیران پیشین لبنان از جمله شخص سعد حریری برای به عهده گرفتن ماموریت تشکیل دولت در این کشور معرفی شده بود، با کسب 90 رای توانست مامور تشکیل کابینه شود.
اما با آغاز رایزنی‌های ادیب با فراکسیون‌های پارلمانی مشخص شد که خود او ابتکار خاصی برای تشکیل و ساختار دولت در لبنان ندارد و هرچه می‌گوید از طرف شخص سعد حریری و فرانسه به او دیکته شده است. ادیب اعلام کرد که تنها با «میشل عون» رئیس جمهور کشور درباره ساختار دولت صحبت می‌کند و خواستار تشکیل دولتی بدون حضور احزاب سیاسی یا «تکنوکرات» با 14 وزیر است؛ همان دولتی که سال گذشته مورد نظر سعد حریری و طرف‌های خارجی بود.
پس از آن بحث سهم احزاب در دولت را پیش کشیده و با اصرار بر اینکه گروه‌های شیعه نمی‌توانند وزارت دارایی را در انحصار داشته باشند برای دور کردن حزب‌الله از عرصه دولت مقدمه‌چینی کرد. سرانجام پس از چند هفته مذاکرات بی نتیجه، نیروهای سیاسی لبنان و حزب‌الله و جریان آزاد ملی با قاطعیت ساختار مورد نظر ادیب را رد کردند و او هم 26 سپتامبر استعفا داد.
چند روز بعد از آن سعد حریری اعلام کرد که نامزد نخست‌وزیری جدید لبنان شده و در تاریخ 22 اکتبر (ا آبان) با کسب 65 رای از 120 رای مامور تشکیل دولت در لبنان شد.
در این میان جریان آزاد ملی لبنان به ریاست جبران باسیل که یکی از هم‌پیمانان حزب‌الله است از اصلی‌ترین مخالفان سعد حریری بود و البته حزب نیروهای لبنانی به ریاست سمیر جعجع نیز هراز چند گاهی با اظهارات ضد و نقیض قصد مانع‌تراشی در روند تشکیل دولت را داشت.
تاکید حزب‌الله بر منافع ملی و جلوگیری از هرج و مرج
اما حزب‌الله که سال گذشته نیز با استعفای سعد حریری مخالف بود و پس از آن در برابر هیچ یک از مانورهای وی برای بازگشت به قدرت موضع مخالف نشان نداد، این بار هم هرچند اعلام کرد رای این حزب برای انتخاب حریری ممتنع است؛ اما تاکید داشت که مقاومت خواستار خروج هرچه سریعتر لبنان از بحران سیاسی برای انجام اصلاحات است و در این زمینه همه تلاش خود را به کار می‌بندد.
سال قبل پس از استعفای حریری و اتفاقاتی که بعد از آن رخ داد مشخص بود که برخی جریان‌ها با هدایت مستقیم محور سعودی-آمریکایی-صهیونیستی در تلاش برای حذف حزب‌الله از دولت لبنان هستند و با طرح سناریوهایی همچون دولت تکنوکرات یا معرفی افراد ناشایست برای نخست‌وزیری قصد دارند یا به طور مستقیم مقاومت لبنان را از صحنه سیاسی کنار بزنند یا اینکه با برانگیختن موضع مخالف حزب‌الله آن را به عنوان مهم ترین مانع تشکیل دولت و خروج از بن‌بست سیاسی معرفی کنند؛ اما رهبران حزب‌الله و «سید حسن نصرالله» دبیر کلی این حزب با درایت این توطئه‌ها را خنثی کردند.
احتمال اینکه چنین سناریوهایی در زمان حاضر نیز تکرار شود وجود دارد؛ چرا که حریری با همان طرح قبلی خود یعنی تشکیل دولت کوچک متشکل از متخصصین و بدون حضور احزاب سیاسی به میدان آمده است. گذشته از اینکه واقعا سعد حریری هدف خاصی را با طرح این ساختار دنبال می‌کند یا نه، به نظر نمی‌رسد که مورد پذیرش نیروهای سیاسی قرار بگیرد؛ همانطور که ساختار ادیب را رد کردند.
اما حزب‌الله تلاش می‌کند تا خود را وارد این چالش‌ها نکرده و تا جایی که امکان دارد خود را از معرض اتهامات وتوطئه‌ها دور نگه دارد. زیرا این حزب بارها تاکید کرده هدف اصلی حضور آن در دولت، منافع ملی و حل مشکلات مردم بوده و به دنبال سهم‌خواهی یا کسب قدرت نیست.
حل بحران مالی انباشته شده لبنان از 30 سال گذشته که بخش از آن مربوط به تحریم‌های ظالمانه آمریکاست و بخش دیگر ناکارآمدی مسئولانی غربگرایی که همواره در صحنه سیاسی لبنان حضور داشته‌اند، بزرگترین خواسته حزب‌الله است که بارها بر آن تاکید کرده است.
قیمومیت نسبی موسسات جهانی از جمله صندوق بین‌المللی پول بر لبنان از جمله عوامل بحران مالی این کشور است. در همین زمینه حزب‌الله قبل از آغاز رایزنی‌های پارلمانی برای انتخاب نخست‌وزیر به سعد حریری اعلام کرد که به هیچ وجه مانعی در برابر تشکیل دولت وی ایجاد نخواهد کرد؛ اما با برخی شروط این صندوق موافق نیست و باید برای جلوگیری از فروپاشی این موارد مورد بررسی قرار گیرد.
سعد حریری علاوه بر شناسنامه لبنانی دارای تابعیت سعودی و فرانسوی نیز هست و در سال‌های نخست‌وزیری خود صراحتا ثابت کرده بدون در نظر گرفتن مواضع عربستان و فرانسه در لبنان کار نمی‌کند. البته ناتوانی وی در مدیریت اقتصادی و مالی این کشور نیز مسئله پوشیده‌ای نیست.
در هر صورت سعد حریری اگر واقعا قصد تشکیل دولت با هدف نجات لبنان و جلوگیری از فروپاشی این کشور را دارد، باید با درس عبرت گرفتن از عواملی که روند سیاسی لبنان را به اینجا کشانده، برای تشکیل دولتی کارآمد و به دور از مداخله‌های خارجی و اغراض شخصی اقدام کند.
انتهای پیام/
