ائتلاف شوم وهابیت و قدرت در عربستان؛ ساختارهای دینی بازیچه‎‌ای در خدمت اهداف بن سلمان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، از لحاظ تاریخی، سومین حاکمیت سعودی در سال 1902 در عربستان براساس تکامل دو مقوله دین و سیاست با یکدیگر شکل گرفت، دینی که شالوده آن بر اساس میراث به جامانده از «محمد بن عبدالوهاب»(بنیانگذار فرقه منحرف و ضاله وهابیت و تربیت شده استعمارگران انگلیسی برای شعله‌ور کردن آتش فتنه مذهبی در دنیای اسلام) طراحی شده بود. شخصیتی که به عنوان رهبر دینی عربستان در سال 1744 میلادی با «محمد بن سعود آل مقرن» امیر منطقه الدرعیه و بنیانگذار حاکمیت نخست سعودی به عنوان رهبر سیاسی ائتلاف کرد و با این رخداد نخستین پایه‌های حاکمیت آل سعود در شبه جزیره بنا نهاده شد.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

به گزارش وبگاه «الخلیج الجدید»، در سالهای پس از آن همواره شاهد سیطره تام و تمام «آل سعود» بر ساختار سیاسی عربستان بوده‌ایم، فرزندان و نوادگان سعود در این سالها هیچ فرصتی به دیگر جریان‌های عربستانی نداده و با چنبره انداختن بر حکومت بقای خود را تضمین کرده‌اند، در این دهه‌های طولانی منصب ولایت عهدی نیز همواره در اختیار آل سعود بوده تا در صورت مرگ یا برکناری پادشاه، حاکمیت از دست آنها خارج نشود.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

خاندان «آل شیخ» از نسل «محمد بن عبدالوهاب» هستند که رهبری دینی در عربستان را بر عهده دارند، این نسل از مقامات دینی از ابتدای موجودیت حاکمیت سعودی تاکنون با آنها ائتلافی نزدیک و مستحکم داشته‌اند.

پس از قرار گرفتن «محمد بن سلمان» در جایگاه ولیعهدی در ژوئن 2017 و تسخیر اکثر مناصب حاکمیتی از سوی وی، عربستان به سوی کاهش پایبندی به مفاهیم وهابی حرکت کرد ،اما این تغییر رویکرد بدون کودتا علیه ساختار دینی به وقوع پیوست.

در همین راستا، مقامات دینی تلاش کردند رویکرد جدیدی را از مفاهیم دینی منطبق با طرح 2030 ولیعهد ارائه دهند که در آن خبری از ممنوعیت‌های گذشته به ویژه در موضوعاتی نظیر سینما، رانندگی زنان و اختلاط زن و مرد نبود.

هیئت عالی علما در خدمت آل سعود

علمای دربار آل سعود با بهره برداری از بسیاری از احکام دینی در آموزه‌های انحرافی محمد بن عبدالوهاب تلاش کردند تا عربستان سعودی را از وضعیتی که به آن دچار بود و در مقایسه با دیگر کشورهای اسلامی محدودیت‎های شدیدی داشت، رها کنند.

چند روز پیش در 18 اکتبر ، «سلمان بن عبدالعزیز» شاه سعودی با صدور فرمانی هیئت عالی علما، مجلس شورا و رئیس دادگاهی عالی عربستان را تعیین کرد.

هیئت عالی علمای سعودی متشکل از 20 عضو و یک رئیس است که هم اکنون ریاست آن بر عهده مفتی عربستان «عبدالعزیز آل الشیخ» است.

در تصمیم شاه سعودی 14 نفر از اعضای این هیئت در مقام خود ابقا شدند و 6 عضو جدید به جمع آنها اضافه شد. شخصیت‌های مهم دینی سعودی نظیر «عبدالعزیز آل الشیخ» رئیس هیئت و «صالح الفوزان» و «عبدالله المنیع» از جمله شیوخی بودند که در جایگاه خود باقی ماندند.

از اعضای جدید می توان به «بندر بن عبدالعزیز بن سراج بلیله» امام جماعت مسجدالحرام و «سعود بن عبدالله بن مبارک المعجب» دادستان عمومی اشاره کرد.

هیئت عالی علما بالاترین مرجع دینی در ساختار حکومتی آل سعود در عربستان است که در سال 1971 با هدف مشروعیت بخشی به این رژیم تاسیس شد. یکی از اصلی‌ترین وظایف این هیئت ارائه مشاوره به مسئولان سعودی در مسائل مختلف است. آنها توصیه‎های خود را به شاه سعودی ارائه داده تا وی درباره مسائل مهم تصمیم گیری کند. همچنین اعضای هیئت هر 6 ماه یکبار جلسه تشکیل می‌دهند و البته در موارد ضروری نیز به طور فوق العاده گردهمایی برگزار می‌کنند.

همچنین سیاست‌های عام کشور در مسائل داخلی و خارجی از سوی هیئت عالی علما مورد بررسی قرار می‌گیرد. به عنوان نمونه «عبدالعزیز آل الشیخ» رئیس هیئت عالی علما درباره تحریم قطر از سوی عربستان سعودی که از ژوئن 2017 آغاز شده در سخنانی تاکید کرد: «تحریم قطر به نفع مسلمانان است و برای آینده قطری‌ها نیز منافعی دارد چون تصمیمی مبتنی بر حکمت و بصیرت است».

مبارزه با اسلام سیاسی

هیئت عالی علمای سعودی کاملا مخالف جریان اسلام سیاسی است و از نگاه آنها «اخوان المسلمین» در صدر این فهرست قرار دارد. از دیدگاه علمای سعودی آموزه‌های اخوان المسلمین بر مبنای «خروج بر حاکم پایه ریزی شده که هیچ ارتباطی با عقاید اسلامی و سنت نبوی ندارد و از طرفی آنها توجهی به دعوات برای تصحیح عقاید خود ندارند».

همچنین هیئت عالی علما مخالف وابستگی به اتحادیه جهانی علمای اسلامی که مقر آن در دوحه قرار دارد، هستند. آنها نظرات این اتحادیه را از زاویه تنگ نظرانه حزبی دانسته که موجب ایجاد فتنه در کشورهای اسلامی و عربی می‌شود.

شیوخ سعودی بازیچه اهداف بن سلمان

در بین اعضای هیئت علمای سعودی شخصیت هایی نظیر شیخ «محمد بن عبدالکریم العیسی» و شیخ «سعود بن عبدالله بن مبارک المعجب» که در مناصب بالایی نیز قرار دارند از حامیان «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی محسوب می‎‌شوند تا جایی که ناظران این دو شخصیت دینی را بازوان بن سلمان در ایجاد تغییرات و تحولات اجتماعی در عربستان سعودی که کشوری با قوانین سخت و متحجرانه دینی شناخته می‌شود.

دوستی و علاقه به صهیونیستها در مواضع شیخ محمد بن عبدالکریم العیسی از گذشته تاکنون آشکار بوده و وی در جریان فعالیت‎های سازمانی خود گفتگوهای فراوانی با رهبران دینی یهودیان داشته است.

وی حتی در جریان کنفرانسی که از سوی کمیته یهودیان آمریکایی (AJC) برگزار شد، تعهد داد که پل‌های ارتباطی و گفتگو میان جامعه سعودی با جامعه صهیونیستی را برقرار کند.

تفاسیر وی از آیاتی از قرآن کریم که در آنها به قوم یهود اشاره شده، آن چنان به مذاق صهیونیست‌ها خوش آمده که «آویخای ادرعی» سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی نیز از آن تمجید به عمل آورد.

نماز گزاردن شیخ العیسی در محل یادبود هولوکاست در جریان سفر ماه ژانویه گذشته وی به لهستان نیز به شدت مورد استقبال ادرعی و دیگر مقامات و رسانه‎های صهیونیستی قرار گرفت.

العیسی در جریان این سفر با برخی خاخام‎ها نیز دیدار و از جریان یهودی ستیزی به شدت انتقاد کرد. این سخنان در آن زمان به عنوان یک تغییر رویکرد از سوی عربستان سعودی برای نزدیکی بیشتر به رژیم صهیونیستی و عادی سازی روابط با آنها توصیف شد.

از سوی دیگر انتخاب شیخ سعود بن عبدالله بن مبارک به عنوان عضو هیئت عالی علمای سعودی در محافل داخلی سر و صدای زیادی به پا کرد. از زمان انتخاب المعجب به عنوان دادستان عمومی همزمان با ولیعهدی بن سلمان ، عربستان شاهد حوادث مهمی بود. از جمله بازداشت امرا و وزرای سعودی، تجار، بازرگانان، داعیه‌ها و مبلغان دینی، فعالان حقوق بشر و شخصیت‌های دانشگاهی که در گذشته به این نحو هرگز سابقه نداشته است.

از دیگر حوادث مهم می‎توان به برکناری «محمد بن نایف» از ولیعهدی، تحریم قطر و قتل «جمال خاشقجی» در کنسولگری عربستان در استانبول اشاره کرد.

المعجب در سپتامبر 2018 خواستار اعدام «سلمان العوده» داعیه عربستانی به اتهام تروریسم و افراط گرایی شد.

وی در موضوع قتل خاشقجی شخصا برای دیدار با مقامات ترکیه در سفر سه روزه به آنکارا رفت تا رویکرد سعودی را درباره این حادثه به طرف مقابل تحمیل کند.

مخالفان عربستانی هیئت عالی علما را بازیچه‌ای در دستان آل سعود می‌دانند و به این مسئله استناد می‌کنند که این هیئت هیچ موضعی بر خلاف رویکردهای حاکمیت اتخاذ نمی‌کند. نکته مهم اینکه اکثر فتوا‌ها یا مواضع هیئت عالی علما کاملا هم راستا با اهداف سیاسی آل سعود است و مسائل عقایدی، دینی و اصولی در جایگاه پایین تری از توجهات آنها قرار دارد.

هیئت عالی علما هیچ موضعی در قبال نقض حقوق بشر در عربستان سعودی اتخاذ نکرده است، آنها حتی در قبال احکام بازداشت و حبس داعیه‌ها و علمای دینی سکوت کرده‌اند. از طرفی هیچ موضعی در قبال نقض گسترده حقوق بشر در زندان‌های آل سعود اتخاذ نمی‎کنند، مسئله‎ای که حتی موجب موضع گیری بین المللی علیه تلاش عربستان برای عضویت در شورای حقوق بشر سازمان ملل شد.

همین اعتراضات باعث شد که عربستان سعودی در 13 اکتبر گذشته از حضور در شورای حقوق بشر سازمان ملل باز بماند و از 193 رای اعضا تنها 90 رای کسب کند. رخدادی که از سوی سازمان دیدبان حقوق بشر یک خبر خوشحال کننده و مسرت بخش توصیف شد که بیانگر پیروزی حق و حقیقت بر نظام سرکوبگر سعودی است.

با توجه به مسائل فوق باید تاکید شود که با وجود کاهش نقش دین در سطح جامعه عربستان، هنوز پیوند نزدیک ساختارهای قدرت سیاسی و قدرت دینی در این کشور حفظ و حتی تقویت شده است.

نتیجه این همکاری و هماهنگی‌ها نیز بازداشت دهها نفر از امام جماعت‌های مساجد و سخنرانان به بهانه تندروی یا وابستگی به گروههای تروریستی بوده است. همچنین زندانی شدن اساتید دانشگاهی و فعالان جریان الصحوه (بیداری) بوده که از برخی از آنها پس از بازداشت هیچ خبری در دسترس نیست.

انتهای پیام/