گزارش| نگاهی به روابط ترکیه و اوکراین؛ همکاری بر اساس چالش‌های مشترک
در شرایطی که روسیه در جریان مذاکرات قره باغ، روی خوش به ترکیه نشان نداده، اردوغان در دیدار با رئیس جمهور اوکراین، نشان داد که حساسیت آنکارا در مورد مساله کریمه پابرجاست.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، دیروز در استانبول، ولادیمیر زلنسکی رئیس جمهور جوان اوکراین مهمان همتای ترک خود رجب طیب اردوغان بود. در این دیدار، همکاری اقتصادی و تجاری بین ترکیه و اوکراین مورد بحث و بررسی قرار گرفته و چند توافق نامه جدید در حوزه‌های بازرگانی و صنایع دفاعی بین دو کشور به امضا رسید.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
اما آن چه به این دیدار، ابعاد سیاسی مهم تری میدهد، همزمانی آن با تحولات قفقاز و تنش در قره باغ است. در نتیجه می‌توان این اقدام اردوغان را یک هماهنگی و همزمانی هوشمندانه تلقی کرد که میتواند، نوعی از قدرت نمایی منطقه‌ای در برابر پوتین باشد.
در شرایطی که روسیه در جریان مذاکرات قره باغ، روی خوش به ترکیه نشان نداده، اردوغان در دیدار با رئیس جمهور اوکراین، نشان داد که حساسیت آنکارا در مورد مساله کریمه پابرجاست.
ترکیه، اوکراین و دریای سیاه
حوزه جغرافیایی دریای سیاه، بستر مناسبی به وجود آورده تا راه بازرگانی آبی بین اوکراین و ترکیه و همچنین کانال سفرهای توریستی ارزان قیمت باز باشد. به ویژه با توجه به وضعیت اقتصادی نامطلوب اوکراین، ترکیه در این حوزه، فرصت‌های تجاری خوبی در اختیار دارد.
نگاهی به نقشه دریای سیاه و بستر ترانزیت دریایی و ریلی، نشان دهنده این است که اوکراین، به عنوان کشور مادر معادن جهان و دارای ارزشمندترین خاک کشاورزی دنیا، برای ترکیه از اهمیتی خاصی برخوردار است. اما در همین نقشه، موقعیت شبه جزیره کریمه و جمعیت 12 درصدی تاتارهای ترک تبار آن، نکته‌ای است که همواره مورد توجه ترکیه قرار گرفته است.
اوکراین مهمترین بستر ترانزیت انرژی روسیه به اروپا است و از این لحاظ، جغرافیای این کشور، یک حوزه بسیار حساس و ارزشمند برای انتقال گاز به کشورهای اروپایی است.
در نتیجه وقتی که روسیه و اوکراین بر سر قیمتها و درصدهای حق تراتزیت دچار اختلاف میشوند و شیر فلکه گازها بسته میشود، اروپاییها از فرط سرما، ناچار میشوند طرفین را به مذاکره دعوت کنند.
شاید به خاطر همین موضوع است که هنوز هم، روسیه بزرگترین شریک تجاری اوکراین است و البته ترکیه نیز در لیست کشورهای مقصد کالاهای اوکراینی در ردیف سوم قرار دارد. اوکراین به کشورهای مختلف جهان، دانه‌های روغنی، محصولات کشاورزی، تجهیزات الکترونیکی، فولاد و سنگهای معدنی صادر میکند.
در چند سال اخیر، شرکتهای بخش خصوصی ترکیه، توانسته‌اند 128 پروژه را به ارزش 7 میلیارد دلار در اوکراین به بهره برداری برسانند.
ترکیه در یک سال اخیر، مذاکرات مربوط به فروش هواپیماهای بدون سرنشین مسلح و غیرمسلح به اوکراین و صربستان را به پایان رسانده است. بعضی از رسانهها نیز از این موضوع خبر دادهاند که مهندسین ترک، برای طراحی و ساخت برخی تجهیزات خاص هواپیماهای بدون سرنشین، از اوکراین کمک گرفتهاند.
پیامهای زلنسکی در استانبول
ولادیمیر زلنسکی٬ رئیس‌جمهور اوکراین در استانبول و در کنفرانس خبری مشترک با رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه، بر آمادگی کشورش برای تعمیق و گسترش همکاریهای استراتژیک تاکید کرد.
زلنسکی گفت: «هیچ عاملی نمی‌تواند مانع افزایش همکاری و دوستی دو کشور شود. در دیدار امروز، گفتگوهای مفید و سازنده‌ای صورت گرفت. میخواهم به این موضوع اشاره کنم که حمایت ترکیه از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین برایمان بسیار مهم است. رئیس‌جمهور اردوغان وعده داده به تلاش برای آزادی زندانیان سیاسی تُرک تاتار و اوکراینی در منطقه اشغالی کریمه ادامه خواهد داد. من از ترکیه برای پیوستن به طرح پلتفرم کریمه، دعوت کردم که در واقع، اقدامی برای تجمیع تلاش‌های بینالمللی برای دفاع از حقوق مردم کریمه و پایان دادن به اشغال این شبه جزیره است. از ترکیه برای حمایت از این پروژه و آمادگی برای حضور فعالانه در آن تشکر می‌کنم.»
رئیس‌جمهور اوکراین همچنین از این موضوع خبر داد که همکاری دو کشور در زمینه انرژی بیشتر خواهد شد و پروتکل دوازدهمین نشست کمیسیون همکاری اقتصادی، در این سفر به امضا رسیده و جزئیات توافقنامه‌های قبلی در زمینه‌های تجارت، سرمایه گذاری، انرژی، زیرساخت‌ها و سیاست‌های گمرکی، نهایی شده است.
ترکیه و اوکراین در مورد امنیت در دریای سیاه و همکاری در زمینه امنیت و دفاع، گفتگو کرده و یک توافقنامه مقدماتی در زمینه همکاری نظامی میان وزرای دفاع دو کشور به امضا رسیده است.
دیدار معنی دار با رهبر تاتارها
همزمان با دیدار رجب طیب اردوغان با زلنیکسی رئیس جمهور، مشاور و سخنگوی اردوغان یعنی ابراهیم کالن نیز عکس و پیام معنی داری منتشر کرد.
کالن در زیر عکس دیدارش با مصطفی عبدالجمیل کریمه اوغلو نماینده مجلس اوکراین و رهبر تاتارهای کریمه نوشت: «در کنار رهبر افسانهای مبارزه تاتارهای کریمه مصطفی آغا... ترکیه همواره در کنار تاتارهای کریمه خواهد ایستاد.»
ترکیه و اوکراین، در راه دشوار اروپا
یکی از مصایب مشترک ترکیه و اوکراین، دشواریها و موانع موجود برای عضویت در اتحادیه اروپا است. اوکراین در سال 2017 موافقت نامه همکاری اقتصادی با اتحادیه اروپا را امضا کرد و در ادامه با بروکسل به توافق رسید تا نظام لغو روادید برای سفر شهروندان اوکراینی و اروپایی را به اجرا درآورد. اما در هر حال، اوکراین هنوز هم عضو اتحادیه نیست و شواهد نشان میدهد که برخی قدرتهای دوراندیش اروپایی، با عضویت اوکراین مخالفند. چرا که فکر میکنند، تکمیل روند عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا همان و تحریک شدن ولادیمیر پوتین مهارناپذیر همان.
البته در مورد دشواریهای پیوستن به اتحادیه اروپا، میزان مشکلات و موانع ترکیه و اوکراین به یک اندازه نیست. چرا که در هر حال، ترکیه یک کشور اسلامی و اوکراین یک کشور مسیحی است و از این گذشته، اوکراین برای اروپا، ارزش ژئواستراتژیک بیشتری دارد و دست کم، آن بخش از انتقاداتی که در مورد دستگاه قضا و مسائل سیاسی داخلی ترکیه ذکر شده، در مورد اوکراین صادق نیست.
سران اوکراین، از سال 2014 به دنبال عضویت در اتحادیه اروپا و همچنین عضویت در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بودهاند و همواره از غرب خواسته‌اند که آنها را به عنوان یکی از اعضای خود بپذیرد با این حال به نظر نمیرسد کی یف آمادگی لازم را برای عضویت در این سازمانها داشته باشد. چرا که در این مورد هم، گمان بر این است که عضویت اوکراین و گرجستان، مشکلات روسیه و غرب را عمیقتر خواهد کرد.
اوکراین در چهار سال گذشته اقداماتی برای اصلاح بخشهای نظامی به منظور مطابقت آنها با استانداردهای ناتو را در دستور کار خود قرار داده است و در همین چارچوب نیز خواستار عضویت در ناتو شده است. ظاهراً اعضای ناتو فعلاً ترجیح میدهند بیشتر رزمایشهای مشترک با اوکراین داشته باشند؛ هر چند که این مساله موجب بروز تنشهای جدی میان روسیه و برخی از آنها شده است.
در هر صورت، ترکیه و اوکراین، در حوزه دریای سیاه و پرونده کریمه، در بخش بازرگانی و گردشگری و همچنین در مورد مذاکرات مرتبط با پیوستن به اتحادیه اروپا و نیز استراتژی ناتو، روابطی دارند که میتواند در آینده، عمیقتر شود. اما پیشرفت در این موضوع، گذشته از فاکتور مهم ثبات داخلی اوکراین، با میزان حساسیتهای روسیه نیز، بدون ارتباط نخواهد بود.
انتهای پیام/
