مستند «نبردهای تامکت“ پروازهای شجاعانه خلبانان ایرانی F۱۴ را روایت می‌کند/ سرنوشت متفاوت خلبانان کودتای نوژه
مستند «نبردهای تامکت»، روایتی از دلاورمردی خلبانان نیروی هوایی ارتش است و نبردهای هوایی آنان در هشت سال دفاع مقدس را به تصویر کشیده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از مهم‌ترین بخش‌های جنگ در هشت سال دفاع مقدس، نبرد هوایی خلبانان کشورمان با دشمن بعثی است. از همان ساعات ابتدایی جنگ تا آخرین روزهای آن نیروی هوایی نقش مهم و مؤثری برعهده داشت و توانست با فعالیت خود بسیاری از عملیات‌های دشمن را خنثی و در پشتیبانی از نیروی زمینی در عملیات‌های جبهه خودی اثرگذار عمل کند.
مستند «نبردهای تامکت»، روایتی از دلاورمردی خلبانان نیروی هوایی ارتش است و نبردهای هوایی آنان در هشت سال دفاع مقدس را به تصویر کشیده است. البته این مستند سراغ نبردهایی رفته است که با هواپیمای F14 انجام شده است. محمد شکیبانیا، کارگردان این مستند سراغ جمعی از خلبانان ارتش جمهوری اسلامی ایران رفته است و با آنان در مورد عملیات‌هایی که با هواپیمای F14 انجام دادند به بحث و گفت‌وگو نشسته است.
این فیلم مستند به گونه‌ای ساخته شده است که بینندگان در خلال صحبت‌های خلبانان، صحنه‌های بازسازی شده نبردها را می‌بینند. بازسازی درگیری هوایی خلبانان F14 ایران با خلبانان عراقی در آسمان خارک، اصفهان و تهران از جمله بخش‌های مستند «نبردهای تامکت“ است. به بهانه هفته دفاع مقدس و ساخت این مستند گفت‌وگویی با محمد شکیبانیا داریم.
او اخیراً مستند «جایی برای فرشته‌ها نیست» را ساخته که ضمن استقبال مخاطبان، در سیزدهمین جشنواره «سینما حقیقت» و جشنواره فیلم فجر توفیقات زیادی به دست آورد. شکیبانیا این روزها به عنوان مجری برنامه تلویزیونی «نردبان» در شبکه مستند فعالیت دارد.
کارگردان مستند «نبردهای تامکت» با اشاره به اهمیت فعالیت خلبانان ارتش در طول هشت سال دفاع مقدس گفت: وقتی مجموعه مستند «نبردهای تامکت» را آغاز کردیم با جامعه‌ای از خلبانان بازنشسته روبه‌رو شدیم که بخش مهمی از بار جنگ را به دوش می‌کشیدند. تعدادشان کم اما اثرگذاری‌شان زیاد بود. فکر می‌کنم در ابتدای جنگ نزدیک به 30-40 فروند هواپیمای F14 داشتیم و 70-80 فروند فانتوم. تعداد خلبانان ما هم دو برابر تعداد هواپیماهای جنگی بود. در حقیقت با جامعه کوچکی از خلبانان مواجه بودیم که بار نیروی هوایی به دوششان بود.
وی اضافه کرد: در این فیلم مستند سراغ خلبانان بازنشسته‌ای رفتیم که به نوعی فراموش شده بودند. حقوق بسیار کمی داشتند و حتی خیلی از آنان به راحتی نمی‌توانستند از پس خرج و مخارج زندگی بربیایند و البته خیلی دوست نداشتند که در مورد آن روزگار حرف بزنند. با این حال از آنجا که تهیه‌کننده ما خود فرزند یکی از کارکنان ارتش بود، توانست اعتماد آنان را جلب کند و ما را در خانه‌هایشان راه بدهند. این موضوع سبب شد تا بسیاری از حرف‌های خودمانی‌شان را بشنویم و در جمع دوستانه‌شان حضور پیدا کنیم. تصویری که برایم از نقش نیروی هوایی در جنگ شکل گرفت این بود که ما نیروی هوایی خیلی قوی نداشتیم چرا که این نیروها در آن زمان در حال آموزش بودند و حتی در حال تحویل گرفتن تعدادی از هواپیماهایمان بودیم. وقتی هم که آمریکایی‌ها رفتند، پشتیبانی‌ها از بین رفت و ...
شکیبانیا خاطرنشان کرد: با درنظر گرفتن تمام این شرایط معتقدم نیروی هوایی ما در جنگ، با بهره‌وری دو برابری از تجهیزاتی که در اختیار داشت می‌جنگید و ابتکارات زیادی به کار گرفته شد تا بتوانیم در نبردهای هوایی به پیروزی برسیم. علاوه بر این باید بگویم در مواردی خلبانان ما خارج از پرتکل‌های ایمنی پرواز می‌کردند، پروازهای طولانی، پرواز در شب و ... از جمله مصادیق این موضوع بود. این خلبانان دستمزدهای زیادی هم نداشتند و بسیاری از آنان در همان خانه‌های نظامی که بهشان داده شده بود، زندگی می‌کردند.
کارگردان مستند «نبردهای تامکت» با توضیح بخشی از نبردهای هوایی ارتش در برابر دشمن بعثی گفت: نیروی هوایی ما در جنگ در چند عملیات نقش بسیار مؤثری داشته است و چند عملیات را اختصاصاً خودش انجام داده است، برای مثال در همان ساعات ابتدایی جنگ، عملیات کمان به سرعت اجرایی و عملیاتی می‌شود و با همین عملیات بخش زیادی از زیرساخت‌های عراق از کار می‌افتد. همچنین عملیات H3 و حمله به پایگاه الولید را داریم که بسیار عجیب و غریب بود و رکورد محسوب می‌شد.
صدام هواپیماهایش را در دورترین نقطه از مرز ایران که هیچ وقت برد سوخت هواپیماهای ما به آن نمی‌رسید، قرار داده بود اما این خلبانان توانستند خودشان را بالای سر آن پایگاه برسانند و در ارتفاع پایین آنجا را بمباران کنند. همان‌طور که می‌دانید هواپیمای جنگی یا باید به خودش بمب ببندد و یا مخزن بنزین. اگر مخزن بنزین بدان ببندید که بتواند مسافت بیشتری را طی کند، بمب نمی‌تواند داشته باشد اما آنان ضمن تأمین سوخت، موشک هم داشتند و آن را در پایگاه الولید انداختند. این عملیات باعث شد ضمن غافلگیری دشمن، تا مدت‌ها نتوانند نبرد هوایی داشته باشند. علاوه بر این در بسیاری از عملیات‌ها، نیروی هوایی نقش مهمی در پشتیانی از نیروی زمینی داشته است.
وی خاطرنشان کرد: ویژگی که F14 دارد این است که شما می‌توانید با استفاده از مغز کامپیوتری آن، روی هدفی قفل کرده و موشک را پرتاب کنید اما خلبانان ما بدون داشتن این موشک هواپیماهای دشمن را فراری می‌دادند چرا که ما پولی نداشتیم که موشک بخریم و اگر هم داشتیم کسی به ما موشک نمی‌فروخت. آنان به‌گونه‌ای پرواز می‌کردند که بتوانند مأموریت عراقی‌ها را کنسل کنند بدون اینکه موشکی پرتاب کنند.
این کارگردان و مستندساز درخصوص تعدادی از شهیدان که در این مستند به آنها پرداخته نشده است، گفت: عباس دوران خلبان فانتوم و F4 بود و از این جهت موضوع مستند ما به حساب نمی‌آمد. از این منظر خیلی‌ها در مستند نبردهای تامکت نبودند و البته در مستند «نبردهای فانتوم» که این روزها از تلویریون پخش می‌شود، بهشان پرداخته شده است. ما هم سعی کردیم به‌گونه‌ای به دیگر خلبان‌ها هم بپردازیم چرا که آنان در منظر همکارانشان هنوز زنده‌اند.
بعد از کودتای نوژه تعدادی از خلبانان به جرم خیانت دستگیر شدند و احتمالاً حکمشان اعدام بود اما شهید بابایی سراغ مسئولین می‌رود و می‌گوید ما به این خلبانان در چنین روزی احتیاج داریم. با تضمین خودش به زندان می‌رود و از آنان می‌پرسد به جنگ می‌روید یا در زندان می‌مانید؟ کسانی که می‌گویند به جنگ می‌رویم را بیرون آورده و به جنگ با عراق می‌برد. او می‌دانسته که آنان وطن‌پرستند و برای کشورشان هر کاری می‌کنند. شهید عباس دوران یکی از همین افراد وطن‌پرستی بود که با هواپیمایش به ساختمان اجلاس عدم تعهد در بغداد زد و باعث شد آن اجلاس برگزار نشود.
شکیبانیا ضمن اشاره به این که بسیاری از خلبانان در جریان عملیات‌ها به شهادت رسیدند و از این منظر باید نامشان در تاریخ ماندگار شود، گفت: ساخت این مستندها سندی است که برای نسل‌های آینده پابرجا می‌ماند. بالأخره کسی رفته و با افرادی که فراموش شده‌اند صحبت کرده و نقش‌شان را برای تاریخ بازگو کرده است.
کارگردان مستند «جایی برای فرشته‌ها نیست» توضیحاتی درباره وضعیت فعلی نیروی هوایی داد و گفت: مطمئنم اگر روزی اتفاقی بیفتد با همین امکانات موجود می‌توانیم با کشورهایی که به راحتی و با پول زیاد تجهیزات خریدند، برابری کنیم. البته توجه داشته باشید که ما روی سیستم پدافند خود سرمایه‌گذاری خوبی کردیم و با این کار توانستیم قدرت نیروی هوایی کشورهای دیگر را خنثی کنیم. برتری هوایی لزوماً با هواپیما جبران نمی‌شود و حضور پدافند نیز بسیار مؤثر است. علاوه بر این، ما برتری موشکی داریم که در معادلات جنگی بسیار مهم است.
شکیبانیا مستند «نبردهای فانتوم» را ادامه مستند «نبردهای تامکت» دانست و گفت: نبردهای تامکت دو سال طول کشید اما نبردهای فانتوم نزدیک به 10 سال طول کشیده است. از همان روزی که نبردهای تامکت پخش شد، تولید مستند نبردهای فانتوم مطرح شد که این روزها آن را از تلویزیون می‌بینید.
این مستندساز در پایان صحبت‌های خود از ساخت مجموعه مستند جدیدی خبر داد و گفت: این روزها به تولید مجموعه مستندی درباره فرهنگ خوراک در ایران مشغولیم که البته پروژه تولیدش طولانی شد. بخشی از فلیلمبرداری آن مانده و مشغول تدوینیم. امیدواریم که این مستند به نوروز امسال برسد. در این مستند شیوه‌های آماده‌سازی غذا از پخت تا سرو آن و فرهنگی که پشت هر غذا وجود دارد را به نمایش درآوردیم. این مستند در استان‌های مختلف تصویربرداری شده است و آنها را با روایتی به یکدیگر وصل می‌کنیم.
انتهای پیام/
