ضرورت توجه به آبخیزداری شهری در تهران برای جلوگیری از سیل های ویرانگر

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم؛ کلانشهر تهران به‌ وسعت 700 هزار هکتار در یک حوزه‌ی آبخیز محدود به رودخانه کرج و رودخانه جاجرود در شرق و غرب و دامنه‌های جنوبی البرز در شمال و رود شور در جنوب قرار گرفته است. هفت دره‌ی رود در بستر این حوزه‌ی آبخیز کلیه روان‌آب‌ها را به رود شور منتقل می‌کند.

بررسی سیل های تاریخی کشور نشان می دهد تهران همواره در معرض سیل بوده و وقوع یکی از 12 سیل ویرانگر ایران در 40 سال اخیر در کلانشهر تهران دلیلی بر این مدعاست. سیل مرداد 1366 تجریش که به دلیل رخداد بارش و سیلاب ناگهانی حوزه آبخیز دربند و گلاب دره اتفاق افتاد، متاسفانه باعث شد 300 نفر از هموطنان در این سیل جان خود را از دست بدهند و آسیب جدی به تأسیسات حیاتی پایتخت و زیرساخت های آن وارد گردید.

متاسفانه باید گفت علیرغم اینکه حوزه آبخیز تهران همواره در خطر سیل قرار داشته است، مدیریت شهری (البته منحصر به مدیریت فعلی شهری نیست) کلانشهر تهران، اقدامات خطر آفرین و بسیار بحران زایی را انجام داده اند که مهمترین این اقدامات، تغییر کاربری دره‌رودها است. دره رودهایی که زمانی ریه تنفسی شهر تهران بوده است و سیلابها از این مسیر عبور می کرده است، امروزه به اتوبان، باغشهر، پارک و دیگر تأسیسات شهری تبدیل شده است. این در حالی است که خداوند این دره‌رودها را برای تخلیه سیلابهای خسارت‌بار آفریده است، و مدیریت شهری کلاً این نعمت بزرگ را به ابزار فاجعه‌آفرینی تبدیل نموده است، در این راستا خوب است ماجرای اندوه‌بار ورودی شهر شیراز در ابتدای سال جاری را به‌خاطر آوریم.

اقدام خطرناک دیگر مدیریت شهری تهران که ناشی از عدم توجه به آبخیزداری شهری انجام شده است احداث کانالهای دفع آبهای سطحی موازی با خط بزرگترین شیب حوزه که هم طولانی است و هم با هزینه سرسام‌آور اجرا می‌شود؛ بدون کارآمدی لازم در هنگام بروز سیلابها به‌ویژه سیلابهای شدید کانال‌های طبیعی خدادادی مسدود و کانال‌های غیرحرفه‌ای دست‌ساز بشر با ظرفیت محدود و غیرکارآمد در سیلاب‌های شدید جایگزین شده‌اند که قطعاً فاجعه‌آفرین است.

یکی دیگر مصائب مدیریت شهری کلانشهر تهران، هدر دادن نزولات ارزشمند آسمانی به‌میزان 250 میلیون مترمکعب سالیانه است که این میزان می تواند نقش بسیار موثری در تغذیه سفره های زیرزمینی آبخوان تهران، آبیاری فضای شهری و تأمین آب شرب تهران داشته باشد. این بی توجهی به استفاده از نزولات آسمانی در صورتی انجام می شود که کلانشهر تهران نیازمند شدید به آب دارد.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

خطر سیلاب در کمین "حرم حضرت معصومه"(ع) / انبوه درخواست‌­های مردمی برای آبخیزداری در قم

پیشنهاد تصویب قانون آبخیزداری در مجلس/ قوه قضاییه به موضوع آبخیزداری ورود کند

آبخیزداری؛ مصداق برجسته احیای حقوق عامه

«معجزه آبخیزداری»| ضرورت جمع‌آوری آب باران با سامانه‌های سطوح آبگیر باران

کارگروه آبخیزداری و منابع طبیعی در صداوسیما تشکیل شود

ضربه سهمگین سیاستهای لیبرالی اقتصادی بر پیکره کشاورزی ایران

در گفتمان مردمی در سطح شهر این مطلب دهان به دهان می‌شود که «اگر در تهران زلزله بیاید چند میلیون نفر کشته می‌شوند، ولی اقدامی هم برای جلوگیری از آن نمی‌شود». سیلابهای شدید با وضع موجود نیز همین تأثیرات فاجعه‌بار را دارند که ما آن را تشدید هم کرده‌ایم. جهت مقابله با سیلاب احتمالی تهران، این پیشنهادات توصیه می شود:

اول: اهتمام جدی به دانش آبخیزداری شهری: دانش و علم آبخیزداری شهری به عنوان دانش نو و کاربردی نقش مهمی در مدیریت مخاطرات سیل دارد و اکثر کشورهای پیشرفته دنیا مثل امریکا، چین، کانادا، آلمان، استرالیا از این دانش برای مدیریت سیل استفاده می کنند.

دوم: آزادسازی دره رودها: برای جلوگیری از سیل احتمالی تهران، مدیریت شهری طرح آزادسازی دره رودهای تهران را اجرایی نماید و اجازه استقرار تأسیسات مثل جاده، اماکن مسکونی، فضای سبز، پارک، بوستان، اماکن تفریحی را ندهد و این دره روها را به مثابه ریه های تنفسی شهر تلقی نماید. در صورت عدم انجام این اقدامات از نگاه پدافند غیرعامل باید هر لحظه منتظر باشیم که سیلابهای ویران‌گر تأسیسات دره‌رودها را نابود کند و خساراتهای سنگینی را برجای بگذارد.

سوم: مدیریت شهری لازم است بجای دفع آبهای سطحی، مدیریت بهره‌برداری پایدار از آبهای سطحی در کلان‌شهر تهران در دستور کار واقع شود. کانال‌های دفع آبهای سطحی خود به کانال هدایت سیلاب‌های ویرانگر جنوب شهر مبدل شود و عوامل دشمن زمینه مناسب فتنه‌های اجتماعی را فراهم کرده و به آن دامن بزنند.

چهارم: توجه به مطالعات جامع آبخیزداری شهر تهران باید در دستور کار مدیریت شهری واقع شود. خوشبختانه مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران، در دهه هشتاد مطالعات جامع آبخیزداری شهر تهران را انجام داده است. مسلما توجه به یافته های و دستاوردهای این تحقیقات نقش موثری در عدم خسارت سیل خواهد داشت.

پنجم: توجه به اولویتهای آبخیزداری تهران: مناطق کن، وردیج واریش، ولنجک، درکه، دربند، گلابدره و دارآباد و شهرری از جمله حوزه های آبخیز سیل خیز اولویت دار به شمار می روند که باید مدنظر واقع شود.

انتهای پیام/