یادداشت| "غدیر" آموزگار جامعه اسلامی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، غدیر خم تنها نسخه الهی برای پیوند نبوت و ولایت محسوب می‌شود که در هندسه توحیدی جامعه اسلامی از جانب خداوند به واسطه آخرین پیامبر الهی بر عهده حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام گذاشته شد تا در امتداد کار پیامبران و تکمیل کننده آن باشد.

بدون تردید غدیر حافظ دستاوردهای اسلام ناب محمدی و ضامن بقاء و استمرار آن و عیار اصلی و اساسی برای تمییز مؤمن از غیر مؤمن است. غدیر خم همان صراط مستقیم الهی است که نه قابل انکار و فراموش شدن و نه هرگز کهنه و کم فروغ خواهد شد. در غدیر خم خداوند از بهترین مدل حکومت و زعامت جامعه اسلامی بعد از ختم رُسل که که همان امامت و ولایتِ اولیاء برگزیده خویش بود رونمایی کرد که اگر چه دشمنان و منافقین با تمام توان به نبرد برای تحریم و تحریف آنان به میدان آمدند اما بعد از 14 قرن همچنان این واقعیت مسلم تاریخی همچون خورشیدی فروزان نورافشانی می‌کند.

یکی از دغدغه رهبر معظّم انقلاب در مناسبت‌های مختلف، رمزگشایی از واقعیت واقعه غدیر خم و کنکاش در زوایای مختلف آن بوده است که با شناخت عمیق، دقیق و موشکافانه ایشان از این واقعیت مهم تاریخ اسلام، با بازخوانی برخی سرفصل‌های تأثیرگذار از فرمایشات رهبر معظم انقلاب با عنوان «غدیر آموزگار جامعه اسلامی» به تبیین برخی از درس‌ها و نکات راهبردی این واقعیت مسلم تاریخ می‌پردازیم:

1ـ غدیر مسأله اسلامی نه فرقه‌ای

غدیر یک مسأله اسلامی است؛ یک مسأله فقط شیعی نیست. در تاریخ اسلام، پیامبر اکرم یک روز سخنی بر زبان رانده و عملی انجام داده است که این سخن و این عمل، از ابعاد گوناگون دارای درس و معناست. نمی‌شود ما بگوییم که از غدیر و حدیث آن، فقط شیعه استفاده کند؛ اما بقیه مسلمانان از محتوای بسیار غنی‌ای که در این کلام شریف نبوی وجود دارد و مخصوص یک دوره هم نیست، بهره نبرند.(1)

2ـ امامت مدل مطلوب الهی برای اداره جامعه

امامت، یعنی همان اوج معنای مطلوب اداره جامعه در مقابل انواع و اقسام مدیریّت‌های جامعه که از ضعف‌ها و شهوات و نخوت و فزون‌طلبىِ انسانی سرچشمه می‌گیرد. اسلام شیوه و نسخه امامت را به بشریّت ارائه می‌کند؛ یعنی این که یک انسان، هم دلش از فیض هدایت الهی سرشار و لبریز باشد، هم معارف دین را بشناسد و بفهمد - یعنی راه را درست تشخیص دهد - هم دارای قدرت عملکرد باشد - که «یا یحیی خذ الکتاب بقوّة» - هم جان و خواست و زندگی شخصی برایش حائز اهمیت نباشد؛ اما جان و زندگی و سعادت انسان‌ها برای او همه چیز باشد؛ که امیرالمؤمنین در کمتر از پنج سال حکومت خود، این را در عمل نشان داد. شما می‌بینید که مدّت کوتاهِ کمتر از پنج سال حکومت امیرالمؤمنین، به عنوان یک نمونه و الگو و چیزی که بشریّت آن را هرگز فراموش نخواهد کرد، در طول قرن‌ها همچنان می‌درخشد و باقی مانده است. این نتیجه درس و معنا و تفسیر واقعه غدیر است.(2)

3- ضرورت صفا و معنویت و تقوا در مدیریت کشور

غدیر خم، برای کسانی که اهل معنا و معنویت و درک حقایق‌اند، درس‌های فراوان و بی‌نهایت و فوق‌العاده‌ای دارد. برای ما نیز، درس صفا و معنویت و تقوا در مدیریت کشور و همه‌ بازوهای گرداننده و اجرایی دارد. ما باید این درس را از غدیر بگیریم و مطمئناً در این راه، دست قدرت الهی، کمک و پشتیبان ماست. اراده‌ الهی بر این است که در این برهه از زمان، ان‌شاءاللَّه کلمه‌ حق پیروز بشود و اسلام جایگاه برجسته‌ خودش را در دنیا پیدا بکند و این تلاش‌های دشمنان هم، به جایی نخواهد رسید.(3)

4- تعیین بهترین و کامل‌ترین فرد به عنوان حاکم اسلامی

پیغمبر، در قضیه غدیر، کسی را در مقابل چشم مسلمانان و دیدگان تاریخ قرار دادند که از ارزش‌های اسلامی، به طور کامل برخوردار بودند. یک انسان مؤمن؛ دارای حدّ اعلای تقوا و پرهیزکاری؛ فداکار در راه دین؛ بی‌رغبت نسبت به مطامع دنیوی؛ تجربه شده و امتحان داده در همه میدان‌های اسلامی: میدان‌های خطر؛ میدان‌های علم و دانش؛ میدان قضاوت و امثال اینها. یعنی با مطرح شدن امیرالمؤمنین علیه‌الصّلاةوالسّلام به عنوان حاکم و امام و ولىّ اسلامی، همه مسلمانان در طول تاریخ باید بدانند که حاکم اسلامی، باید فردی در این جهت، با این قواره‌ها و نزدیک به این الگو و نمونه باشد. پس، در جوامع اسلامی، انسان‌هایی که از آن ارزش‌ها نصیبی ندارند؛ از فهم اسلامی، از عمل اسلامی، از جهاد اسلامی، از انفاق و گذشت، از تواضع و فروتنی در مقابل بندگان خدا و آن خصوصیّاتی که امیرالمؤمنین داشتند، بهره‌ای نداشته باشند، شایسته حکومت کردن نیستند. پیغمبر، این معیار را در اختیار مسلمانان گذاشتند. و این، یک درس فراموش نشدنی است.(4)

5- استقرار ولایت‌اللَّه در جامعه

یک مسأله، مسأله استقرار ولایت‌اللَّه در جامعه است. البته این ولایت، در دنیای امروز، دشمنان زیادی دارد که صریحاً با آن دشمنی می‌کنند. از روز اوّل هم داشت؛ مخصوص امروز نیست. علّت آن هم معلوم است که چرا دنیا با جامعه‌ای که بر اساس قیمومت و ولایت و حکومت الهی می‌خواهد اداره شود، مخالف است؟ در این‌ باره صحبت شده و همه‌چیز تقریباً روشن است. طبیعتاً کسانی که پایه‌گذاران و پایه‌های چنین نظامی محسوب می‌شوند، باید سعی کنند هر ساعت از ساعات کار و تلاششان، نسبت به ساعات قبل، به آن الگوی اصلی نزدیک‌تر شود. این درسِ غدیر برای ما است.(5)

6-رعایت مصالح عمومی اسلام

امیرالمؤمنین با این موقعیت، با این وضوحِ معنای امامت آن بزرگوار که منصوب پیغمبر و منصوب الهی است، آن وقتی که ملاحظه کرد و دید که جامعه‌ی اسلامی آسیب‌پذیر است و اگر او بخواهد دنباله‌ این حق را بگیرد و مطالبه کند، ممکن است اسلام به خطر بیفتد، کنار نشست. این هم یک مسأله مهمی است. نه فقط کنار نشست - یعنی ادعا را مطرح نکرد که اختلاف و شق عصای مسلمین نشود - بلکه همکاری کرد با کسانی که به نظر امیرالمؤمنین صاحبان منصب حق نبودند - که بر جامعه‌ اسلامی حکومت می‌کردند - چون دید که امروز اسلام به این احتیاج دارد؛ فداکاری. این هم یک درس دیگر است برای ما. این هم درس غدیر است، درس علوی است.(6)

7-پیوند دیانت و سیاست

مسأله‌ غدیر که پاسخ دندان‌شکنى است به همه‌ کسانى که فکر و تبلیغ می‌کنند که اسلام را از مسائل سیاست و مسائل حکومت و مانند اینها برکنار بدارند. بنابراین، این دو حقیقت، یعنى حقیقتِ نصب امیرالمؤمنین به‌عنوان امامتِ بعد از پیغمبر، و مسأله‌ پرداختن به حکومت و سیاست و امامت و اداره‌ امّت بعد از پیغمبر، این دو موضوع بسیار مهمّ و حسّاس، در مسأله‌ غدیر وجود دارد و جزو معارفى است که غدیر متضمّن آن است و درس بزرگى است براى همه‌ مسلمانان، براى امروز و فرداى مسلمین.(7)

8-ضرورت رعایت مصالح عمومی مسلمین

ما امروز منطقمان در دنیای اسلام قوی‌ترین منطق است. در این هیچ شک و شبهه‌ای نباید داشت. منطق شیعه، منطق امامت و ولایت در همه دوران‌های تاریخ همین‌طور بوده، امروز هم همین‌طور است. قوی‌ترین منطق‌هاست؛ اما در عین ‌حال ما با اینکه کمال اعتماد را به منطق خود، به روش خود، به منش خود داریم - امروز هم پرچم اسلام دست ملت ایران است - در عین‌ حال همه‌ برادران دنیای اسلام را از هر مذهبی که هستند، به اتحاد و برادری دعوت می‌کنیم، نمی‌خواهیم اختلاف ایجاد شود. اثبات خود را با نفی دیگران نمی‌خواهیم بکنیم. امروز استکبار - یعنی همان دشمنان همیشگی - باز این ویروس اختلاف را می‌خواهند با کمال خیانت و رذالت در پیکر بخش‌های اسلامی تزریق کنند؛ اختلافات را تشدید کنند. با این باید مواجه شد. این هم درس غدیر است، این هم درس امیرالمؤمنین است.کسانی در همان وقت آمدند پیش امیرالمؤمنین که یا علی حق با توست؛ ما می‌آییم چنین می‌کنیم، چنان می‌کنیم، از تو حمایت می‌کنیم، زیر بار اینها نرو، امیرالمؤمنین ردشان کرد. خود او اگر می‌خواست از حق خود دفاع و قیام کند، احتیاج به کسی نداشت؛ اما دید جامعه‌ اسلامی تاب تحمل این اختلاف و درگیری را ندارد؛ لذا کنار کشید. این درس است برای ما.(8)