خطرات ناشی از حملات ترکیه به شمال عراق

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حملات زمینی و هوایی ارتش ترکیه به شمال عراق به منظور مقابله با تهدیدات پ.ک.ک، برای دولت مرکزی عراق و همچنین اقلیم کردستان و بسیاری از مردم روستاهای مرزی، به یک دردسر جدی تبدیل شده است.

حالا بیم آن می‌رود که این مساله، در آینده، منجر به برخی تحولات سیاسی – امنیتی دشوارتر شود و حضور نیروهای نظامی ترکیه در داخل خاک عراق، به یک پدیده عینی و فعلی تبدیل شود که دست کم در میان‌مدت، کسی نتواند با آن مقابله کند.

این مساله، موضوع اصلی تحلیلی است که فهیم تاشتکین در المانیتور منتشر کرده است.

فهیم تاشتکین از تحلیل‌گران مشهور چرکز ترکیه است. هویت قومی او یعنی چرکز و برخی تعاملات قومی با کردها باعث شده او به مطالعه و نوشتن در دو حوزه کُردی و آبخازیا علاقه‌مند شود.

البته نوشته‌هایش در مورد آبخازیا و هویت‌های قومی روسیه موجب آن شد که به مدت 5 سال به روسیه ممنوع الورود شود. تاشتکین در چند سال اخیر، به صورت اختصاصی بر روی مسائل مرتبط با کردها کار کرده است.

او در یک سفر دور و دراز از تمام مناطق کردنشین نوار مرزی ترکیه و سوریه بازدید کرد و پس از آن به اروپا رفت و حاصل مشاهدات خود را در چند کتاب و مقاله منتشر کرد.

اما دولت ترکیه از انتشار این مطالب بر سر خشم آمد و حکم جلب او صادر شده است. از آن روز تاکنون او در پاریس زندگی می‌کند و گهگاه، مطالب خود را در المانیتور، ایندیپندنت و همچنین برخی رسانه‌های داخلی ترکیه، منتشر می‌کند. او در چند روز اخیر به تازگی از دست بیماری کرونا نجات پیدا کرده و دوباره مشغول  به نوشتن شده است.

نگرانی کردها از حضور ترکیه در اقلیم کردستان

طی ماههای اخیر عملیاتهای هوایی و زمینی ترکیه و حمله به مواضع پ.ک.ک در شمال عراق، بیشتر و بیشتر شده و جدیدترین نمونه حمله زمینی، عملیات چنگال ببر بوده است.

اگر چه احزاب کُردی در اقلیم کردستان، در قبال حملات مداوم ترکیه، سکوت اختیار کرده‌اند اما واقعیت این است که ترس و نگرانی در مورد آینده، آنان را در بر گرفته است.

حزب اتحادیه میهنی کردستان (به رهبری مام جلال طالبانی)، در عمل و از لحاظ مشی سیاسی، همراه با پ.ک.ک است و در نتیجه، موضعی اتخاذ نمی‌کند که از آن، بوی نارضایتی از حضور پ.ک.ک به شام برسد و ترجیح میدهد در این مورد سکوت کند. اما هم ریاست اقلیم و هم نخست وزیری اقلیم که هر دو در اختیار حزب دموکرات کردستان (به رهبری بارزانی) است، عمیقاً از این حملات نگران هستند.

نکته مهم در مورد مواضع حزب دموکرات کردستان، این است که روابط سیاسی بسیاری با آنکارا دارد و در نتیجه مقامات این حزب، در اعلام مواضع خود در مورد معضلات مرتبط با کردهای ترکیه، به شکلی صحبت می‌کنند که موجب عصبانیت ترکیه نشود.

در مواضع آنان، به طور مداوم، بر این مساله تاکید می‌شود که باید معضل کردها در کشور ترکیه با استفاده از راهکارهای سیاسی و حقوقی و بدون توسل به سلاح و خشونت، حل شوند.

مسئولین این حزب، همواره از سران پ.ک.ک خواستهاند که هر اقدامی که در مقابل دولت ترکیه انجام می‌دهند، در داخل خاک ترکیه باشد و اقلیم به مکانی برای ضربه زدن به ترکیه تبدیل نشود.

در یک جمع بندی کلی می‌توان گفت، ترس و نگرانی حزب دموکرات کردستان از تحرکات و حملات ترکیه در شمال عراق، شامل این موارد است:

1.حملات ترکیه به بهانه پ.ک.ک صورت می‌گیرد اما ممکن است این حملات، از پ.ک.ک نیز فراتر رفته و منجر به حضور دائمی سربازان ترکیه در شمال عراق شود.

2.حضور نظامیان ترکیه در میان‌مدت، منجر به تجزیه و تکه تکه شدن اقلیم کردستان شود.

3.حملات ترکیه، منجر به ایجاد گسست و فاصله جغرافیایی بین اقلیم کردستان عراق و مناطق کردنشین سوریه شود و آنان را از هم جدا کند.

4.ترکیه با ایجاد گذرگاه اُواکوی و اتصال آن به موصل و مناطق کردنشین سوریه، اقلیم را دور زده و آن را محاصره کند.

5.پس از انجام این اقدامات، ترکیه با بغداد وارد مذاکره شود تا با استفاده از ابزارهای مختلف، زمینه در هم پیچیده شدن ساختار سیاسی فدرالی اقلیم کردستان را به وجود آورد.

این‌ها مجموعه‌ای از دغدغه‌ها و نگرانی‌های بسیار جدی است که ذهن سران حزب دموکرات کردستان را به خود مشغول کرده است.

عملیات هوایی و زمینی ترکیه در شمال عراق، دو هدف و دستاورد مهم را دنبال میکند که بخش قابل توجهی از آن، محقق شده است:

1.به صفر رساندن توان عملیاتی پ.ک.ک در داخل مرزهای جغرافیایی ترکیه.

2.فلج کردن پ.ک.ک از کوهستان‌های مهم قندیل، گارا، زاپ، متینا و حفتانین تا خط سوریه.

ترکیه سال گذشته توانست در خواکورک، عملاً یک منطقه حایل ایجاد کند. پس از آن نیز در حفتانین و متینا تا کوری ژارو دومین منطقه حائل را ایجاد کرده و حالا در تلاش است تا زاپ و گارا را کاملاً از هم قطع کند.

اما دو منطقه مهم دیگر برای ترکیه وجود دارد: اولی شنگال یا سنجار که پ.ک.ک می‌خواهد با نیروهای ایزدی تحت امر خود، آنجا را به قندیل دوم تبدیل کند و دیگری، کمپ بزرگ مخمور که 12 هزار کُرد ترکیه‌ای، ساکن این کمپ هستند.

ترکیه از سال 2015 میلادی تاکنون، تمام توان خود را بر روی هدفی به نام قطع تردد در مسیر کریدور یا گذرگاه کُردی، متمرکز کرده و در مناطق کردنشین شمال سوریه با 4 عملیات بزرگ به اهداف خود دست یافته و حالا می‌خواهد از شرق دجله به سوی اُواکوی حرکت کرده و کل مسیر را به عمق 30 کیلومتر قطع کند و دقیقاً به همین دلیل است که به محض تکیه مصطفی الکاظمی بر کرسی نخست وزیری، ترکیه پیشنهاد تاسیس گذرگاه اُواکوی را بر میز او گذاشت تا از آنجا به سمت تلعفر و موصل حرکت کند و دایره گسترده‌ای را در اختیار بگیرد.

همه این‌ها نشان دهنده این است که هدف عملیات چنگال ببر، فقط پ.ک.ک نیست. در چهارچوب این عملیات، ارتش ترکیه در 24 نقطه جدید حضور پیدا کرده و شمار نقاط محل حضور نظامیان ترکیه در این مناطق، به 50 مورد رسیده است.

به همین خاطر است که هوشیار زیباری وزیر امور خارجه اسبق عراق و از سران حزب دموکرات کردستان، در مورد حضور ترک‌ها در این مناطق ابراز نگرانی کرده و بر این باور است که این تحرکات را باید یک تحول ژئوپولیتیک مهم دانست. چرا که ترکیه مداوماً با یادآوری ادعاهای تاریخی در مورد ولایت موصل، همه را نگران و ناراحت می‌کند.

مصطفی شفیق نیز از نویسندگانی است که حضور ترکیه به خاطر مقابله با پ.ک.ک در شمال عراق را به عنوان یک بهانه تلقی کرده و معتقد است که ترکیه به دنبال آن است که جغرافیای کردها را بسیار محدود و محصور کند.

وی در عین حال بر این باور است که خلا ناشی از عدم توجه ترامپ به مسائل منطقه، باعث شده که ترکیه هر کاری دلش بخواهد، انجام دهد. اما احتمالاً پس از انتخابات سراسری آمریکا، این وضعیت، تغییر خواهد کرد.

مصطفی شفیق همچنین از پ.ک.ک هم انتقاد کرده و معتقد است که فعالیت مسلحانه طولانی مدت این گروه، هیچ نتیجهای نداده و به همه کردها لطمه زده و به همان اندازه که حملات ترکیه خطرناک است، رویکرد پ.ک.ک در ایجاد بهانه نیز، خطرناک است.

منبع: المانیتور ترکی