مدیران تلویزیون سرمایه‌گذاری در مستند را فراموش نکنند/ "دست‌به داران" در جشنواره آسیا درخشید
مستندی از دلِ شبکه‌های استانی در جشنواره سینمایی آسیا (فیلپین) درخشید. تهیه‌کننده این مجموعه مستند، ابراز امیدواری می‌کند که تلویزیون همین‌طور به حمایت‌هایش از حوزه مستند ادامه دهد و سرمایه‌گذاری در این حوزه را فراموش نکند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «میراث ناملموس» نام مجموعه‌ای به تهیه‌کنندگی مهدی ملک قاسمی شامل 14 مستند است که با حضور10 کارگردان در شهرهای یزد و کرمان ساخته شده است. «دست به داران» عنوان یکی از این مستندهاست، اثری به کارگردانی مهدی بوستانی که در جشنواره ماه ژوئن جوایز سینمایی آسیا در فیلیپین توانست عنوان بهترین مستند را به خود اختصاص دهد.
«دست به داران» روایت چند روزه از زندگی قالی‌بافانی است که در راوَر کرمان مشغول تولید و بافندگی‌اند و به نوعی معرف گوشه‌ای از فرهنگ و هنر ایرانی به شمار می‌روند.گفت‌وگوی زیر به بهانه درخشش این مستند در جشنواره سینمایی آسیا در فیلیپین با مهدی ملک قاسمی، تهیه‌کننده این اثر صورت گرفته است:
* تولید مجموعه «میراث ناملموس» از چه زمانی آغاز شد و این مستندها چه ویژگی‌هایی دارند؟
در سال 1397 در رابطه با «میراث ناملموس» صحبت‌هایی با سیمای مرکز استان‌ها شد تا مجموعه‌ای مستند در این زمینه تولید شود. به دلیل گستردگی جغرافیایی ایران و تنوع فرهنگی و هویتی و فراوانی هر آنچه که به میراث ناملموس مرتبط است دو استان انتخاب شدند و تصمیم بر این شد که از نیمه جنوبی کشور، کار ساخت مستندها شروع شود.
بر همین اساس محدودیت‌های بیشتری را در نظر گرفتیم و کارمان را در استان‌های یزد و کرمان خلاصه کردیم به این ترتیب که در آغاز تعدادی سوژه در استان یزد و کرمان انتخاب شد که مستندهایی هشت قسمتی در یزد و 6 قسمتی در کرمان، حاصل آن است. در این مجموعه به موضوعات مختلفی پرداختیم از جمله مباحث آیین‌ها، دانش بومی در حوزه صنایع دستی و فرهنگ‌ها.
در حوزه صنایع دستی محصولاتی ملموس داریم به طوری که هر آنچه در این عرصه تولید می‌شود از قابلیت لمس کردن برخوردارند اما دانشی که منجر به تولید آن می‌شود میراث ناملموس است؛ دانشی ذهنی که سینه به سینه از گذشتگان به ما رسیده و تا امروز حفظ شده است. دانشی فراگیر شامل زبان، فرهنگ، رفتار، غذا، آداب، رسوم و مواردی از این دست. تولید این مجموعه اخیراً به اتمام رسیده و به زودی شاهد پخش آن از شبکه‌های سراسری و استانی خواهیم بود و فکر می‌کنم در پخش اول، این کار روی آنتن شبکه شما و مستند برود.
* از بین سایر مستندهای این مجموعه، اثری راهی جشنواره‌های خارجی غیر از جشنواره سینمایی آسیا شده است؟
فعلاٌ اولین و تنها قسمت مستندی که از مجموعه «میراث ناملموس» برای جشنواره سینمایی آسیا در فیلیپین ارسال کردیم مستند «دست به داران» نام دارد. این کار راجع به دانش بومی بافت قالی در شمال استان کرمان یعنی بخشی به نام راوَر است.
* در وهله نخست با شنیدن نام مستند، معنایی به جز دار قالی و بافندگان در ذهن متبادر می‌شود، لطفاً در مورد انتخاب این عنوان و بار معنایی آن توضیح دهید.
کارگردان «دست به داران» آقای بوستانی، می‌خواست به واسطه این نام، رنج و مشکلاتی که بافندگان قالی متحمل می‌شوند را به مخاطب منتقل کند؛ بوستانی حدود 20 سال قبل در همین منطقه راور کرمان فیلمی را با محوریت قالی‌بافی ساخته بود، زمانی که بحث ساخت مجموعه «میراث ملموس» شد و با طرح این سؤال که آیا هنوز افراد به سراغ بافت قالی می‌روند یا نه او استقبال و عنوان کرد به سراغ همان سوژه‌ها که در گذشته کار کرده بود، می‌رود.
در زمان ساخت، برخی سوژه‌ها وجود نداشتند. به عنوان مثال دخترک قالی‌باف کار قبلی، هم‌اکنون زنی کامل است و از این دست تغییرات؛ به همین دلیل مجددا این افراد را پیدا کرد و سؤالات خود را از آنها پرسید. در واقع این کار بازگشتی به گذشته محسوب می‌شود که درصدد نشان دادن زنده بودن این هنر از گذشته تا به امروز است.
* تولید این مجموعه در سیمای مراکز استان‌ها تا چه اندازه فرصت دیده شدن را در اختیار شما و سایر تولیدکنندگان قرار می‌دهد؟
از همان ابتدا هدف از راه‌اندازی سیمای استان‌ها تشویق فعالان استانی و حمایت از آنها بوده است تا تجربه کنند، قوی شوند و کارهای ارزشمند برای تلویزیون تولید کنند که در نهایت این آثار در شبکه‌های سراسری، ملی و چه بسا بین‌المللی پخش شوند و از این طریق تولیدکنندگان اعتماد به نفس پیدا کنند و کارشان دیده شود. علاوه بر این، فرصت کار در اختیار آنها قرار بگیرد که در این صورت توزیع عادلانه‌ای را در کشور شاهد خواهیم بود.
جا دارد از سیمای استان‌ها و فرصتی که در اختیار ما قرار داده‌اند تشکر کنم، معاونت استان‌ها در بخش مستند همراهی بسیاری با ما داشته است.
* با توجه به اینکه «میراث ناملموس» در کرمان و یزد تولید شد، از چند کارگردان برای ساخت آثار بهره بردید؟
من به عنوان تهیه‌کننده این مجموعه، 10 کارگردان را برای تولید آثار انتخاب کردم. در واقع 10 گروه، به طوری که یک پروژه کوچک 14 قسمتی 10 گروه کاری را فعال کرد.
این اتفاقات نتیجه زحمات مدیران و دست‌اندرکاران سیمای استان‌ها بود و به عنوان یک فرصت باید به آن نگاه کرد. ممکن است از بین این آثار تعدادی عالی، تعدادی متوسط و برخی هم ضعیف باشند اما امکان کسب تجربه فراهم شده تا افراد پله‌پله رشد کنند و ظرفیت‌های خود را نشان دهند.
* با توجه به کسب این موفقیت و دیده شدن اثرتان در جشنواره آسیایی، آینده کاری خود و سایر فعالان حوزه مستند را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به نظر من آینده روشن است؛ مشکلات همیشه بوده و هست، مستند هم گونه‌ای از فیلم است و مانند کار نمایشی افراد زیادی وجود ندارند که از آن حمایت کنند اما با راه‌اندازی شبکه تخصصی مستند، امکان دیده شدن آثار خوبی که در اقصی نقاط کشور تولید می‌شوند فراهم شده است.
وقتی مردم این کارها را می‌بینند و با توجه به موضوعاتی که در آنها وجود دارد، از پرداختن به فرهنگ و اقتصاد تا اقلیم و سایر موارد، خشنود می‌شوند و عده‌ای چه افراد عادی یا شرکت‌های خصوصی علاقه‌مند می‌شوند تا از تولید آثار مستند حمایت کنند.
از طرفی مستندسازان هم آموخته‌اند برای تولید کارشان صرفاً به یک مجموعه دولتی متکی نباشند و با معرفی کار خود حمایت‌هایی را جلب کنند. در مجموع می‌توان گفت علاقه‌مندان واقعی‌اند که در این حرفه ماندگار می‌شوند و یاد می‌گیرند چگونه برای تولید کار خود حامیان مالی را پیدا کنند.
سیمای استان‌ها و تلویزیون به عنوان اصلی‌ترین حامیان تولید مستند در کشور در حد توان خود به فیلمسازان کمک می‌کنند، امیدوارم این کمک‌ها روز به روز بیشتر هم بشوند. سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان سازمان هرچقدر در زمینه تولید مستند سرمایه‌گذاری کنند، قطع به یقین نتیجه می‌گیرند.
* در ادامه سؤال قبل، پرسش دیگری که به وجود می‌آیند این است که کسب این موفقیت تا چه اندازه به یافتن سوژه‌های نو و معرفی پتانسیل‌های ملی ایران به سایر کشورها می‌شود؟
هدف ما همین است، وقتی اثری دیده می‌شود متوجه داشته‌هایمان می‌شویم و بیشتر به محیط اطرافمان دقت می‌کنیم. ممکن است گاهی اوقات برخی بگویند برای تولید مستند، سراغ چه چیزی برویم؟ وقتی این همه سوژه اطرافمان هست بیشتر دقت می‌کنیم، ارزش داشته‌هایمان را می‌دانیم و زمانی که کاری فراتر از مرزهای کشورمان دیده می‌شود امیدوارتر می‌شویم تا جهانی فکر و محلی تولید کنیم. دیده شدن آثار در این سطح کمکی است به محصولات و اقتصاد ما. زمانی که یک فیلم خوب بسازیم و در ضمن آن مردم و وضعیت فرهنگی‌مان را نشان دهیم، علاقه‌مندان به این نوع تولیدات با شوق بیشتری مشتری تولیداتمان می‌شوند.
* و در انتها چه مطلبی ناگفته باقی مانده است؟
امیدوارم بحث توجه به هویت فرهنگی، در سیمای استان‌ها و کل کشور بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد؛ می‌توان گفت اگر 100 سال هم بخواهیم راجع به میراث ناملموس فیلم بسازیم، باز هم سوژه داریم و دوستان و همکاران من در چهارگوشه کشور می‌توانند فیلمی بسازند که دیده شود و مورد توجه قرار بگیرد.
انتظار این است که مدیران سازمان به این امر توجه بیشتری داشته باشند و سرمایه‌گذاری را در این زمینه فراموش نکنند. در پایان از همکاری مدیرکل و معاون سیمای مرکز یزد و همکارانشان نیز قدردانی و تشکر می‌کنم.
انتهای پیام/
