داستان تکراری سرمازدگی باغات در شرق استان سمنان؛ درختانی که سرما امانشان را بریده است
موضوع سرمازدگی باغات در استان سمنان به‌ویژه در شرق این استان پهناور، پدیده‌ای است که در بهار چند سال اخیر به‌صورت مکرر شاهد آن هستیم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شاهرود، این روزها کشاورزی در شرق استان حال خوبی ندارد. حرفه و پیشه‌ای که بیش از 30 درصد از درآمد مردمان مناطق شاهرود و میامی را تأمین می‌کند.
امروز و درحالی‌که شرق استان سمنان 2 مرکز علمی و تحقیقاتی این استان را در خود جای داده و قطب کشاورزی استان سمنان نام گرفته است؛ شاهد بیشترین خسارت‌های سرمازدگی باغات در سال‌های اخیر است.
کشاورزان نیز در بیشتر مواقع مجبور به قطع تنه درختان مثمر خود می‌شوند و چه صحنه‌های دردناکی است که کشاورز مظلوم تیشه بر ریشه درختان خود می‌زند و با دستان خود و حالتی گریان حاصل تلاش‌های چندماهه خود را از بین می‌برد.
6 سال از سرمازدگی‌های فصل بهار که ناشی از تغییرات اقلیمی در منطقه و کشور است می‌گذرد و این تغییرات آب و هوایی در کنار اقدامات نه‌چندان کارساز کشاورزان در مقابله با سرما، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را بر باغات و محصولات منطقه شاهرود وارد می‌آورد؛ بیش از 80 درصد محصولات باغات نیز در طول 3 سال گذشته در اثر سرمازدگی باغات از بین رفته‌اند؛ اما سال 1399 درحالی تحویل شد که کام همه مردم از روزهای سخت و فراز و نشیب‌های سال 98 هنوز تلخ بود و در این میان کرونا این ویروس جهان گیر و قدرتمند نیز با تعطیلی بسیاری از کسب‌وکارها، در حال آسیب زدن به قشر ضعیف جامعه و تاختن به تمامیت جسمانی مردم و معیشت خانوارها است.
در این وضعیت، تنها دل‌خوشی کشاورزان برداشت خوب محصولات از باغاتشان بود تا بعد از چند سال پیاپی سرمازدگی، شادی را به خانواده‌های خود هدیه بدهند و عرق شرم بر رخسارشان ننشیند.
نیمه دوم فروردین بود که خبر پیش‌بینی سرمای شدید در استان سمنان از سوی رسانه‌های این استان مخابره شد. در تماس با رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود پیگیر اقدامات این نهاد برای مقابله با سرمازدگی باغات در شهرستان شاهرود شدیم.
علی‌اصغر حجی در گفت‌وگو با تسنیم ضمن تأیید سرمای بسیار شدید نیمه دوم فروردین امسال اظهار داشت: اطلاع‌رسانی به باغداران از طریق پیام کوتاه و شبکه‌های اجتماعی انجام شده است تا باغداران برای مقابله با سرمازدگی احتمالی درختان آماده شوند و همچنین حواله‌کرد گازوئیل نیز به کشاورزان تعلق می‌گیرد.
رفته‌رفته تغییرات جوی در سطح استان نشان از این داشت که داستان سرمای سالیان گذشته شاید با شدت بیشتری در راه است. در این زمان بود که کشاورزان در حال مسلح کردن خود با انواع وسایل قابل احتراق و سوخت برای جنگ با سرمازدگی می‌شدند.
امسال علاوه بر اقداماتی همچون آتش زدن کاه و چوب در باغات و ایجاد دود بر روی درختان، با یک شیوه جدید مواجه شدیم که آن آب‌پاشی روی درختان با استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار بود و کشاورزان با پاشیدن آب بر روی درختان در دمای زیر صفر، سبب یخ‌زدگی آب می‌شدند و از نظر آن‌ها این اقدام به‌نوعی مانع سرمازدگی درختان می‌شد؛ اما همه این اقدامات زمانی کارساز بود که دمای هوا نهایتاً تا سه درجه زیر صفر رسیده و مدت‌زمان سرما نیز سه الی چهار ساعت طول می‌کشید.
به‌هرحال روزهای سرد فروردین‌ماه فرا رسیده و شهرستان شاهرود با سرمایی بی‌سابقه وحشتناک روبرو شد؛ به‌طوری‌که دمای هوا در بعضی از مناطق همچون بخش بسطام به منفی 5 درجه سانتی‌گراد و در شهر مجن به دمای بی‌سابقه منفی 9 درجه در اولین ماه فصل بهار رسید؛ دمایی که مردمان این مناطق نمونه آن را حتی در زمستان شاهد نبودند.
این سرما در حالی به استان سمنان و شرق این استان رسید که شهرستان شاهرود به‌ویژه بخش بسطام، یکی از تلخ‌ترین صحنه‌های تاریخ خود را به نظاره نشسته بود؛ صورت‌های کشاورزانی که پر از دود و اشک بود و باغاتی که همچون صحرای محشر آتش و دود را در خود جای داده بودند.
تمام تلاش‌های کشاورزان در طول سال تباه شده است
به سراغ یکی از کشاورزان منطقه بسطام رفتیم؛ علی رضوانی در گفت‌وگو با تسنیم گفت: تمام تلاش‌هایمان در طول سال تباه شد و 4 سال است که هیچ محصولی را از باغات خود برداشت نکرده‌ایم. واقعاً نگرانیم این وضعیت سرمازدگی و در پی آن تهی شدن سفره خانوارها چه بر سرمان خواهد آورد.
مشکلات ما فراتر از سرمازدگی درختان است
دوباره به سراغ مسئول جهاد کشاورزی شاهرود رفتیم و علی‌اصغر حجی در گفت‌وگو با تسنیم گفت: با کمی تأمل قطعاً خواهیم پذیرفت که اگر این خسارت مهلک در سطح 4000 هکتار باغات منطقه هم نبود، مشکلات تأمین کارگر برای برداشت محصول، تأمین سبد، حمل‌ونقل و نهایتاً بازار، بازهم کفه ترازو را به سمت کشاورز، سنگین نمی‌کرد.
حجی با برشمردن مشکلات عدیده در کشاورزی منطقه شاهرود، تأکید کرد: همه ما شوک سرمازدگی را نسبتاً احساس کرده‌ایم اما کسی مخاطرات بر سر راه کشاورزی منطقه مانند اضمحلال منابع آب زیرزمینی، نبود بازار مناسب و غیره را کمتر بیان می‌کند.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود با بیان اینکه متأسفانه کشاورزی آن‌گونه که شایسته آن است اولویت نظام اجرایی ما نیست، افزود: حقیقتاً اوضاع به‌گونه‌ای شده است که باید خودمان به فکر خودمان باشیم. در واقع ما از جاهایی ضربه می‌خوریم که بسیار پیش‌پاافتاده است و اینک سکان کشاورزی ما در اختیار خود کشاورزان است.
حجی اظهار داشت: باید بپذیریم شرایط تغییر کرده و دیگر به مانند گذشته نمی‌توان به اما و اگرها دل بست؛ باغداری بدون پوشش و سیستم گرمایشی مانند خودرو بدون بیمه است.
وی افزود: ما در جهاد کشاورزی به دنبال جلب نظر شرکت‌های معتبر هستیم؛ کشاورزان باید خودشان هم پیگیر باشند تا کشت قراردادی انجام دهند که برای کشت بعضی گیاهان دارویی این شرایط مهیا شده است؛ در جهاد کشاورزی نیز از کشاورزانی که به دنبال اصلاح گونه‌های کشت مقاوم به خشکی باشند، حمایت ویژه می‌شود.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود با شدید خواندن سرمای سال 99 نسبت به سال‌های گذشته، گفت: تمام تکنیک‌ها در مقابله با سرمازدگی بهاره، حداکثر تا سه درجه سرما را تعدیل می‌کند و حداکثر زمانی که می‌توان باغ را از سرمازدگی حفظ کرد، از سه ساعت بیشتر نیست؛ درحالی‌که امسال سرمای شدید در بعضی مناطق نزدیک به 14 ساعت طول کشید.
حجی با بیان اینکه مهم‌ترین تکنیکی که برای حفاظت باغ از سرما جواب می‌دهد، پوشش باغ و اجرای سیستم‌های گرمایشی مربوطه است تصریح کرد: عملاً هیچ‌یک از باغات ما واجد این شرایط نیستند.
وی اضافه کرد: باید توجه داشته باشیم که اقلیم تغییر کرده است و باغبانی بدون داشتن سیستم حفاظت از سرمای دیررس بهاره امکان‌پذیر نخواهد بود.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود سال گذشته برنامه ما تأمین اعتبار و معرفی باغداران داوطلب برای اخذ تسهیلات سایبان و پوشش برای باغاتشان بود که متأسفانه به خاطر هزینه بسیار بالای این کار مشارکت خوبی صورت نگرفت و برای اجرای هر هکتار پوشش باغات به 2 میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
حجی در مورد جبران خسارات باغات و بیمه کشاورزی نیز خاطرنشان کرد: ا گر چه پوشش بیمه‌ای پاسخگوی خسارات وارده نیست اما ما برآوردها را انجام داده‌ایم که به‌محض تأمین اعتبار به باغاتی که بیمه هستند پرداخت خواهد شد.
وی همچنین با اشاره به اینکه مهم‌ترین برنامه جهاد کشاورزی پایداری منابع است، افزود: این پایداری در منابع منجر به پایداری در کشاورزی خواهد شد. قطعاً استفاده بهینه از آب، افزایش بهره‌وری آب، حفظ خاک و کشاورزی ارگانیک از جمله مهم‌ترین موارد این برنامه بلندمدت در کشاورزی است و از جمله تکنولوژی‌هایی که در این رابطه می‌تواند به ما کمک کند؛ استفاده از سیستم گلخانه است.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود با اشاره به اینکه کشت‌های زراعی پر آب بر همچون صیفی‌جات می‌توانند در گلخانه اجرا شوند افزود: جهاد کشاورزی از این طرح‌ها با ارائه تسهیلات ویژه به‌شدت حمایت خواهد کرد.
حجی با بیان اینکه پوشش باغات و ایجاد سایه‌بان برای حفظ باغات از سرمای دیررس بهاره نیز از برنامه‌های مورد حمایت جهاد کشاورزی در استان سمنان است گفت: موضوع دیگری هم که بسیار اهمیت دارد در ارتباط با بحث افزایش بهره‌وری آب، توسعه کشت گیاهان مقاوم به خشکی و بعضی از گیاهان دارویی و گیاهان علوفه‌ای هستند که اتفاقاً با بازار خوبشان می‌توانند الگوی کشت مناسب و پایداری برای کشاورزان منطقه با میزان آب مصرفی کمتر و درآمد بهتر باشد که به‌عنوان‌مثال الگوی کشت سازگار انگور، گل محمدی، بعضی از اقلام آلو، سیب، گلابی، بعضی از ارقام بادام، توت و سنجد از جمله این الگوهای جایگزین است.
ناملایمات و تنش‌های جوی در کشور و جهان ادامه می‌یابد
در کنار شنیدن سخنان این مسئول اجرایی در حوزه کشاورزی، بر آن شدیم تا پای صحبت‌های کارشناسان دانشگاهی و اهالی علم و پژوهش در این حوزه نیز بنشینیم.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان (شاهرود) درباره سرمازدگی‌های اخیر در شرق استان گفت: متأسفانه در چند سال اخیر به‌ویژه در فروردین 97 و اردیبهشت 98 و فروردین 99 با سرمای دیررس بهاره به‌صورت یخبندان و بی‌سابقه مواجه بودیم که به شکل غیرقابل‌پیش‌بینی ظاهر و سبب خسارات زیادی به محصولات باغبانی منطقه می‌شود.
احمد دزیانیان افزود: در واقع علت اصلی این تغییرات آب و هوایی تغییرات اقلیمی است که به‌صورت جهانی ایجاد و سبب شده که به‌صورت نامنظم و غیرمترقبه این نوسانات دمایی و تنش‌های محیطی را از قبیل سیل تگرگ و سرما در منطقه و کشور شاهد باشیم.
وی گفت: پیش‌بینی ما این است که در آینده هم با توجه به افزایش گازهای گلخانه‌ای و گرم شدن کره زمین این ناملایمات و تنش‌های آب و هوایی را در سطح کشور و جهان خواهیم داشت.
دزیانیان در زمینه اطلاع‌رسانی مرکز تحقیقات کشاورزی به باغداران و کشاورزان نیز اظهار داشت: ما قبلاً از طریق بروشورهای آموزشی و کلاس‌های توجیهی باغداران را به این تغییرات آب و هوایی آشنا کرده‌ایم و بر اساس اطلاعات و پیش‌بینی‌های هواشناسی که باغداران و کشاورزان هم به آن دسترسی دارند می‌توانند زمان وقوع سرما را پیش‌بینی کنند و تمهیدات لازم را بیندیشند؛ به‌عبارت‌دیگر لازم است کشاورزان با کاهش و به حداقل رساندن ریسک تولید محصولات کشاورزی و باغبانی با استفاده از دانش نوین و فناوری‌های نوین اقدام کنند.
رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان سمنان (شاهرود) با بیان اینکه مرکز تحقیقات از 40 سال گذشته اقدام به جمع‌آوری ارقام مختلف گیاهان باغی در قالب کلکسیون کرده است، افزود: در حال حاضر بیش از 140 ژنوتیپ زردآلو را در مجموعه کلکسیون نگهداری می‌کنیم که برای تولید ارقام پربازده و مقاوم به استرس‌های محیطی از جمله سرمازدگی استفاده می‌شوند.
دزیانیان در 10 سال گذشته بر این اساس 1500 هیبرید با استفاده از ارقام مقاوم به سرما و ارقام تجاری موجود تولید کردیم که برای ارزیابی مقاومت به سرما در دست بررسی است و تاکنون هم نتایج امیدوار کننده‌ای داشته است.
وی با بیان اینکه ارقام جدید مقاوم، توانایی تحمل سرمای محدود بر اساس سرماهای متداول صفر تا 1 و حداکثر 2 درجه زیر صفر و مدت 1 تا 2 ساعت رادارند عنوان کرد: با توجه به این تغییرات اقلیمی و ناملایمات آب و هوایی، مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان از سه سال گذشته اقدام به تهیه الگوی کشت برای تمامی دشت‌های استان سمنان با همکاری سازمان جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های مرتبط در این استان کرده است.
رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان سمنان (شاهرود) افزود: مبنای تدوین برنامه الگوی کشت، بهره‌وری آب و مطالعات خاک‌شناسی و تناسب اراضی وضعیت تغییرات اقلیمی در دشت‌های مختلف است. به‌عبارت‌دیگر مشخص کرده‌ایم که در هر دشتی بر اساس ظرفیت آب‌وخاک و اقلیم آن، چه محصولی باید کشت و کار شود؛ اما اجرای این برنامه مستلزم ضمانت اجراهایی از طرف دستگاه‌های اجرایی و همکاری کشاورزان و باغداران است.
احمد دزیانیان در پاسخ به این سؤال که چرا علی‌رغم تمام تمهیدات لازم توسط باغداران، شاهد سرمازدگی صددرصدی باغات هستیم نیز گفت: در 10 سال گذشته تمام روش‌های مؤثر در مبارزه با سرمای دیررس بهاره از جمله ایجاد حرارت، استفاده از بخاری‌های پلار باغی و دستگاه‌های تولید حرارت، توربین‌های تولید باد برای جابجایی هوای سرد با گرم، آب‌پاشی و مه پاشی و استفاده از مواد شیمیایی برای تأخیر در گل‌دهی درخت استفاده‌شده است؛ اما به دلیل ماهیت سرماهای پیش‌آمده که شکل یخبندان دارد - بین 6 تا 8 درجه زیر صفر و برای مدت 8 تا 12 ساعت- هیچ‌کدام از این روش‌ها قادر به حفاظت از محصول منطقه نبوده است.
وی گفت: به‌عبارت‌دیگر تنها روش مؤثر برای جلوگیری از سرمازدگی در سالیان اخیر حفاظت فیزیکی و ایجاد سایه‌بان و پوشش همراه با گرم کردن باغ است که با توجه به هزینه بالای اولیه ایجاد پوشش و سایبان در باغات زردآلو موجود در منطقه، حمایت دولت از باغداران اجتناب‌ناپذیر است.
ضرورت توسعه گلخانه‌ها و استفاده از فناوری در کشاورزی
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی شرق استان سمنان اضافه کرد: ایجاد کشت‌های گلخانه‌ای و استفاده از فناوری‌های نو سبب اقتصادی شدن تولید محصولات کشاورزی و افزایش ارزش‌افزوده آن می‌شود.
دزیانیان با اشاره به اینکه درخت زردآلو به‌عنوان درخت مناسب برای مناطق نیمه سردسیر و معتدل توصیه‌شده است خاطرنشان کرد: این در حالی است که بعضی از باغداران منطقه مجن و مناطق کوهپایه‌ای دشت بسطام به جهت ارزش‌افزوده محصول زردآلو نسبت به سیب، باغات سیب را با محصول زردآلو جایگزین کرده‌اند که مورد تأیید برنامه الگوی کشت نیست.
وی با بیان اینکه در گذشته نیز بر اساس دانش بومی، منطقه بسطام و مجن مناسب کشت گیاهان دانه‌دار از جمله سیب، گلابی و به بوده است تصریح کرد: بنابراین در حال حاضر کشت درختان دانه‌دار از جمله سیب، گلابی، به و درختان هسته‌دار نظیر ارقام متنوع آلو، گیلاس، آلبالو انگور برای ایجاد باغات جدید توصیه می‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی شرق استان سمنان خاطرنشان کرد: در حال حاضر اکثر کشورهای توسعه‌یافته برای کاهش ریسک تولید محصولات باغی و جلوگیری از تنش‌های محیطی از جمله سرمازدگی، تگرگ، آفتاب‌سوختگی و آفات از ایجاد پوشش و سایبان استفاده می‌کنند.
دزیانیان با اشاره به اینکه مرکز تحقیقات کشاورزی شرق استان سمنان در شاهرود با همکاری معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی اقدام به ایجاد هزار متر سایبان و پوشش در قالب پایلوت بر روی درختان زردآلو رقم رجبعلی کرد افزود: این اقدام با تمهیداتی از جمله ایجاد حرارت محدود در زیرپوشش و سایبان سبب حفظ محصول و جلوگیری از سرمازدگی در سرمای فروردین سال 1399 شد.
دزیانیان با تأکید بر به صرفه بودن تولید میوه زردآلو در شرق استان سمنان افزود: در دنیا تاکنون هیچ‌گونه رقم درخت زردآلو که مقاوم به سرمای یخبندان 5 تا 8 درجه زیر صفر باشد تولید نشده و نبوده است؛از این رو تنها راه مبارزه با سرمازدگی سالیان اخیر ایجاد پوشش و سایبان همراه با گرم کردن محیط زیرپوشش است که توصیه ما به کشاورزان است.
وی افزود: به‌عنوان‌مثال کشورهایی نظیر هلند با ایجاد کشت‌های گلخانه‌ای و استفاده از فناوری‌های نو، ریسک تولید محصولات کشاورزی را به حداقل رسانده و باعث اقتصادی شدن تولید محصولات کشاورزی و افزایش ارزش‌افزوده آن شده‌اند.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی شرق استان سمنان اضافه کرد: در کشور ما نیز لازم است با حمایت و سرمایه‌گذاری دولت از باغداران و کشاورزان و همچنین تأمین اعتبارات لازم برای انجام تحقیقات و مطالعات پایه‌ای و کاربردی، زمینه لازم برای صنعتی کردن تولیدات کشاورزی و باغی و به حداقل رساندن ریسک تولید محصولات کشاورزی فراهم شود.
مقابله با سرمازدگی یا تغییر محصولات باغی، 2 راهکار پیش روی کشاورزان و مسئولان
دیگر استاد و پژوهشگر علوم کشاورزی و باغبانی در گفت‌وگو با تسنیم درباره ظرفیت‌های کشاورزی منطقه شاهرود اظهار داشت: همان‌طور که می‌دانیم شهرستان شاهرود یکی از تأمین‌کنندگان اصلی محصولات کشاورزی در سطح استان و کشور است؛ با توجه به این قابلیت شهرستان، رونق بالاتر کشاورزی نسبت به بخش صنعتی و همچنین وجود بازار تضمین شده محصولات شهرستان در سبد غذایی خانوارها، یکی از بخش‌های قابل توسعه منطقه شاهرود، بخش کشاورزی است.
حجت‌الله بداقی گفت: شهرستان شاهرود باید با به‌کارگیری اصول علمی و روش‌های نوین، استفاده از تخصص کارشناسان مجرب و مدیریت بهینه منابع آبی به یکی از قطب‌های کشاورزی در سطح ملی تبدیل شود.
وی با برشمردن 2 راهکار مقابله و یا تغییر محصول به‌عنوان تصمیم‌های پیش روی مسئولان بخش کشاورزی و باغداران افزود: متأسفانه چند سالی است که با توجه به تغییرات اقلیمی منطقه، اغلب باغداران ما از صدمات ناشی از تنش‌های سرمایی متأثر شده‌اند و زیان‌های فراوانی گریبان گیر آن‌ها شده است.
این استاد و پژوهشگر علوم کشاورزی و باغبانی افزود: باید در نظر داشت کشت و پرورش محصولات باغی به‌ویژه زردآلو و انگور که چندین سال است در این شهرستان کشت می‌شود، به راحتی امکان جایگزینی را نخواهد داشت.
عضو هیئت‌علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود با بیان اینکه چندین سال زمان می‌برد تا درختان زردآلو به مرحله بازدهی برسند و باغدار نیز برای به ثمر نشستن آن‌ها سال‌ها تلاش و هزینه می‌کند تا درختان خود را بارور سازد تصریح کرد: فرض کنید این درختان به‌یک‌باره از بین بروند و باغ آن کشاورز نیز با محصولاتی از قبیل گوجه‌فرنگی جایگزین شود. آیا این کار شایسته و منطقی به نظر می‌رسد؟
بداقی اضافه کرد: به فرض فراهم بودن امکان جایگزینی نیز، کشاورز مجبور به صرف هزینه‌های مجدد برای پاک‌سازی، شخم و کشت محصول دیگر است که با وجود صرف هزینه باید از تجربه کشت و کار جدید و همچنین تجربه فروش و دستیابی به بازار هدف جدید نیز مطمئن باشد؛ بنابراین برنامه‌ریزی هدفمند و مدیریت منابع در جهت کاهش خسارت‌های سرمازدگی روش مناسب‌تری خواهد بود.
تغییر اساسی رویکرد مدیران بخش کشاورزی در برنامه‌ریزی‌های کلان؛ نیاز ضروری امروز
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شاهرود در توصیه‌هایی علمی خطاب به کشاورزان تأکید کرد: استفاده از گونه‌های مقاوم، نخستین گام در جلوگیری از ایجاد خسارت است؛ البته باید توجه داشت که دامنه مقاومت ارقام مختلف، محدود به نوسان دمایی است. همچنین دستیابی به ارقام مقاوم درختان میوه نیازمند سال‌ها تحقیقات و برنامه‌های اصلاح نژادی است.
بداقی عنوان کرد: بر اساس مطالعات و تحقیقاتی که در چند سال اخیر با به‌کارگیری کشاورزی نوین، هوشمند سازی سیستم‌های کشاورزی و استفاده از اطلاعات هواشناسی انجام شده است، مدیریت در تغذیه صحیح باغات و مزارع، شرایط بهتری را برای افزایش مقاومت در گیاهان برای مقابله با تنش‌های محیطی به وجود می‌آورد.
وی گفت: علاوه بر این، استفاده از روش‌های تلفیقی در مدیریت و رفع خطرات سرمازدگی دیررس بهاره مؤثر خواهد بود که می‌توان به پوشش‌دار کردن باغات و استفاده از مولدهای گرمایی به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌ها اشاره کرد.
این پژوهشگر علوم کشاورزی، با اشاره به تکرار سرمای پیش رس بهاره در سال‌های اخیر، تغییر رویکرد اساسی مسئولان و مدیران بخش کشاورزی را خواستار شد و خاطرنشان کرد: پیاده‌سازی الگوهای نوین در بخش کشاورزی بیش‌ازپیش احساس می‌شود.
بداقی با اشاره به اینکه در حال حاضر بهره‌گیری از فن‌آوری‌های جدید و مؤثر نیاز به صرف هزینه‌های بالایی دارد که رغبت کشاورزان را در استفاده از آن روش‌های نوین از بین برده است تصریح کرد: از مدیران و مسئولان انتظار می‌رود بستر مناسبی را برای تخصیص تسهیلات ویژه به‌منظور کاهش خسارات غیرمترقبه برای کشاورزان از یک‌سو از طرف دیگر اختصاص تسهیلاتی با بهره پائین و بلندمدت به متخصصان و پژوهشگران در راستای دستیابی به فن‌آوری‌های کارآمدتر با هزینه کمتر را فراهم آورند.
بداقی در پاسخ به پرسشی درباره پیش‌بینی خود از آینده کشاورزی منطقه شاهرود گفت: خوشبختانه اطلاعات کشاورزان ما در منطقه رو به افزایش و درک آنان از کشاورزی نوین و علمی بیش از گذشته است.
وی افزود: در شهرستان شاهرود می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاهی شاهد افزایش زمینه تولید و بهینه‌سازی دستگاه‌های مولد گرمایی با راندمان بالا و همچنین طراحی پوشش‌هایی با قابلیت باز و بسته شدن برای پوشش دهی باغات باشیم که همه این‌ها در کنار هم سبب کاهش قابل‌توجه خسارات به باغات شهرستان خواهد شد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: انتظار ما این است که افزایش تعامل و همفکری بین کشاورزان، مؤسسات تحقیقاتی، دانشگاه و بخش اجرایی، مسیری برای ایجاد راهکارهای مناسب و کارآمد و در نتیجه افزایش سطح کیفی و کمی محصولات کشاورزی و کاهش خسارت‌های ناخواسته باشد.
با توجه به آنچه گفته شد، کشاورزی در منطقه شاهرود ناچار است از بین دوراهی مقابله با سرما یا تغییر محصولات، یکی را برگزیند؛ هرچند که به نظر می‌رسد از بین بردن تمامی باغات شهرستان که عموماً شامل زردآلو می‌شود و در طول سالیان شکل گرفته‌اند، اقدام معقول و منطقی نیست.
در این میان انتظار از دولت این است تا با فراهم کردن تسهیلات ارزان‌قیمت و مناسب از یک‌سو، آموزش استفاده از فناوری‌های نوین در صنعت کشاورزی از سوی دیگر، زمینه تجاری‌سازی کشاورزی را برای باغداران فراهم کند و سفره‌های خالی چندساله آنان را نیز، با ایجاد بازارهای فروش مناسب پر کند.
اقداماتی که با وجود 2 مرکز علمی و تحقیقاتی جهاد کشاورزی و دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود و ظرفیت متخصصان و نخبه‌های این صنعت، تنها نیاز به یک برنامه‌ریزی صحیح و توجه بیش‌ازپیش به این بخش مهم از اقتصاد منطقه را دارد.
انتظار از مسئولان ارشد اجرایی استان نیز این است که با پیگیری خسارت‌های وارده به باغات، وام و تسهیلات مناسبی را برای جبران آن در نظر بگیرند و روحی تازه را به کالبد بی‌جان کشاورزی شرق استان بدمند.
در حقیقت شایسته مردمان این منطقه نیست که درگیر مشکلاتی چون آفت و سرمازدگی باشند که در جهان نوین و پیشرفته کنونی، راهکارهای مقابله با آن وجود دارد و در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان در حال اجراست.
به نظر می‌رسد اینک عدم توجه به این موضوع هم از سوی مسئولان و هم از سوی بهره‌برداران بخش کشاورزی، می‌تواند در آینده‌ای نزدیک کشاورزی منطقه را به نابودی بکشاند و دیگر شاهرود و توابعش دارای باغات زیبا و محصولات مرغوب نباشند. موضوعی که هم‌اینک در حال رخ دادن است.
ردر حال حاضر مسیر کشاورزی در شاهرود به سمت اصلاح یا مقاوم‌سازی نیست؛ بلکه بسیاری از کشاورزان در فکر پاک‌سازی باغات خود از درختان و در پی آن فروش باغ و تغییر کاربری آن هستند.
امروز گوی نبرد و مقابله با این بحران از یک‌طرف در زمین مسئولان و مدیران است؛ چراکه می‌توانند با برنامه‌ریزی صحیح و استفاده از ظرفیت نخبگان و متخصصان، زمینه برد کشاورزی و موفقیتش بر این مشکلات را فراهم کنند یا اینکه با سکوت خود و بی‌توجهی به کشاورزی منطقه، تماشاگر از بین رفتن باغات و شکل‌گیری ویلاهای تجملاتی باشند. از طرف دیگر نیز تحقق همه چشم‌اندازهای بخش کشاورزی در کشور نیازمند توجه ویژه بهره‌برداران این بخش و به‌کارگیری همه آموزش‌های وزارت جهاد کشاورزی است.
امید است تا مسئولان تا دیر نشده اقدام کنند و کشاورزان نیز به‌صورت خودجوش با متخصصان این صنعت ارتباط بگیرند و با بیان مشکلات و موانع پیش روی خود، نسبت به راهکارهای علمی مقابله با آن شناخت و آگاهی دقیق پیدا کنند.
به امید برگشتن رونقی دوباره به کشاورزی شرق استان سمنان
گزارش از مسعود کریمی
انتهای پیام/363/ ت
