گزارش| پنج فرضیه درباره دستگیری شاهزادگان سرشناس سعودی؛ آیا کودتایی در کار بود؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، بامداد روز شنبه (17 اسفند ماه) رسانه‌های آمریکایی گزارش‌هایی در مورد دستگیری برخی شاهزادگان سرشناس سعودی از جمله برادر پادشاه منتشر کردند حال آنکه دلایل و انگیزه‌های این اقدام با ابهام زیادی همراه است.

این دستگیری‌ها دو سال بعد از موج نخست دستگیری دهها شاهزاده و مسئولان بلندپایه عربستان و تاجران این کشور رخ داده است.

منابع خاص به شبکه الجزیره قطر اعلام کردند مسئولان سعودی در دو روز اخیر چند شاهزاده بزرگ خاندان حاکم را دستگیر کردند و دیوان پادشاهی شاهد تکاپوی غیرطبیعی در ساعت‌های پایانی روز چهارشنبه بود که پس از آن تعدادی از شاهزادگان سعودی دستگیر شدند اما این منابع به نام افراد دستگیرشده اشاره‌ای نکردند.

اما روزنامه وال استریت ژورنال و نیویورک تایمز آمریکا به‌نقل از منابع آگاه اعلام کردند که احمد بن عبدالعزیز برادر پادشاه و محمد بن نایف ولیعهد سابق از جمله افراد دستگیرشده هستند.

به‌نوشته این دو روزنامه، شاهزاده نواف بن نایف برادر ولیعهد سابق یا همان محمد بن نایف نیز دستگیر شده است.

واقعیت ماجرا چیست؟

تا این لحظه اتفاقات مربوط به دستگیری چند شاهزاده سعودی به‌شکل کامل روشن نشده است اما روزنامه «وال استریت ژورنال» و «نیویورک تایمز» به‌نقل از منابع آگاه تأکید کردند که افرادی که نقاب به چهره داشتند در دیوان پادشاهی سعودی صبح روز جمعه منزل دو شاهزاده سعودی را بازرسی و سپس آنان را دستگیری کردند.

نیویورک تایمز در این باره افزود: شاهزاده محمد بن نایف از زمان برکناری از ولیعهدی از سوی محمد بن سلمان ولیعهد کنونی تحت حصر خانگی قرار داشت.

همچنین "مجتهد" وبلاگ‌نویس مشهور سعودی در صفحه توییتر خود نوشت، برخی افسران نهادهای امنیتی و ارتش و گارد دیوان پادشاهی نیز که گفته می‌شد از حامیان احمد بن عبدالعزیز و یا محمد بن نایف بودند دستگیر شده‌اند.

پنج فرضیه

منابعی که این خبر را نقل کردند از جمله روزنامه‌های آمریکایی، تأکید کرده‌اند که دستگیریهای اخیر تا این لحظه شامل احمد بن عبدالعزیز و محمد بن نایف ولیعهد سابق و نیز برادرش شاهزاده نواف بن نایف است اما تا این لحظه دلیل انگیزه این دستگیری‌ها مشخص نیست.

از جمله فرضیه‌های مرتبط با دلیل دستگیری این افراد عبارتند از:

اول: روزنامه وال استریت ژورنال دستگیری احمد بن عبدالعزیز  و محمد بن نایف را با تلاش برای ادعای کودتا مرتبط دانست و نوشت، مسئولان سعودی این دو را به خیانت بزرگ متهم کرده‌اند و بر این اساس یا با مجازات اعدام روبه‌رو خواهند شد یا حبس ابد.

دوم: برخی تحلیلگران و کارشناسان فرضیه کودتای داخلی را بعید دانستند و در همین ارتباط "علی ناصرالدین" کارشناس سیاسی در گفتگو با شبکه الجزیره اظهار داشت، اگر تحرکی در جریان است چه‌بسا ناشی از مخالفت با تغییراتی است که محمد بن سلمان سرگرم انجام آن است.

سوم: خبرگزاری رویترز نیز اعلام کرد نتوانسته است دلیل دستگیری‌های جدید را به‌طور حتم پیدا کند اما به‌نقل از برخی منابع نوشت این دستگیری‌ها ناشی از این است که برخی افراد خاندان حاکم در تلاش برای تغییر ترتیب انتقال موروثی قدرت بودند و امیر احمد یکی از گزینه‌های احتمالی برای آنان به‌شمار می‌آید که به‌نظر می‌رسد از حمایت خاندان حاکم و نهادهای امنیتی و برخی نیروهای غربی برخوردار است‌.

به‌نوشته این منبع، بن‌سلمان به‌دلیل در اختیار گرفتن تمام منابع قدرت در کشور، موجب نارضایتی و خشم برخی افراد سرشناس خاندان حاکم شده است تا جایی که برخی در خصوص توان او برای رهبری کشور در پی کشته شدن «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار معروف سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول در سال 2018 توان ولیعهد برای رهبری کشور را زیر سؤال بردند و او را عامل هدف قرار گرفتن زیربنای بزرگترین شرکت نفتی در سال گذشته دانستند.

همچنین «سعد الفقیه» رئیس جنبش اسلامی اصلاحات در عربستان که در تبعید به‌سر می‌برد به دو روایت دیگر در خصوص دلایل دستگیری‌های اخیر اشاره کرد که عبارتند از:

چهارم: برخی از دستگیرشدگان در تلاش برای فرمان عفو و آزادی برخی بازداشت‌شدگان سعودی بودند و در جریان صحبت با پادشاه با وی تند صحبت کردند از همین رو ملک سلمان نیز آنان را دستگیر کرد.

پنجم: دستگیرشدگان در خصوص تصمیم توقف عمره و طواف کعبه تبادل نظر کردند در حالی که جشن‌ها و صدور روادیدهای سیاحتی ادامه دارد و این اقدام چه‌بسا به‌دلیل موضع جهان اسلام خطرساز باشد زیرا مکه از حج‌گزاران خالی می‌شود از همین رو بن‌سلمان احساس کرد نوعی تلاش برای کودتا علیه او در جریان است و دستور دستگیری‌ها را صادر کرد.

به‌گفته او، بن‌سلمان فقط قدرت را می‌شناسد و محاسبات حاکمان سابق سعودی مبنی بر سنجش  و ارزیابی مسائل را ندارد و به همین دلیل دانشمندان و سران قبایل را هدف قرار داده رئیس بزرگترین قبیله کشور را دو ماه زندانی کرد و علاوه بر این دانشمندان بزرگ را فراخوانده آنان را به‌طور غیرعلنی توبیخ و سرزنش کرد.

موقعیت حساس:

برخی روزنامه‌های غربی از جمله نیویوک تایمز یادآور شدند که دستگیری‌های جدید در این شرایط خاص و بسیار حساس عربستان و به‌طور کلی منطقه قابل توجه است و به‌نوشته نیویورک تایمز و روزنامه گاردین انگلیس  در این خصوص باید به تصمیم بن‌سلمان مبنی بر توقف سفرهای مذهبی به‌دلیل شیوع ویروس کرونا نیز توجه داشت.

همچنین به‌گفته "پیکا واسر" کارشناس سیاسی مؤسسه "رند" آمریکا دستگیری‌های جدید گام دیگر بن‌سلمان برای تقویت قدرت خود و پیامی به هر کسی از جمله اعضای خاندان حاکم است که فکر مخالفت با ولیعهد به سرش خطور کند و ولیعهد عملاً هرگونه تهدید و مانعی برای قدرت گرفتن را از سر راه خود برداشته است و منتقدانش را یا کشته و یا زندانی کرده است بدون اینکه این اقدامات بازتابی داشته باشد.

"جفری مارتن" کارشناس سیاسی نیز در مجله نیوزویک نوشت: دستگیری‌های اخیر حاکی از این است که محمد بن سلمان با کاهش درآمدهای نفتی در حال محکم کردن قدرت خود است و از زمان به دست گرفتن ولیعهدی با زندانی کردن مخالفان سیاسی‌اش در تلاش برای اقتدار بیشتر بوده است.

جایگزین احتمالی

خبرگزاری رویترز در اکتبر گذشته اعلام کرد برخی افراد خاندان حاکم سعودی و تاجران سرشناس این کشور در پی بزرگترین حمله به زیرساخت‌های نفتی عربستان، ناامیدی و سرخوردگی خود را از رهبری محمد بن سلمان ابراز داشتند.

رویترز در گزارشی در این باره به‌نقل از دو نفر از پنج منبع مرتبط با چهره‌های معروف سعودی اعلام کرد، برخی شاهزادگان سعودی احمد بن عبدالعزیز شاهزاده 77ساله و تنها برادر پادشاه را جایگزینی می‌دانند که احتمال دارد از حمایت خاندان حاکم و نهاد امنیتی و برخی نیروهای غربی برخوردار باشد.

اما این شاهزاده سعودی از زمان بازگشت به عربستان در اکتبر 2018 حضور چندانی  در صحنه علنی کشور نداشته است و در جریان سفر به خارج از کشور در صحبت با معترضانی که در برابر مقر او در لندن جمع شدند و علیه خاندان حاکم سعودی شعار می‌دادند، از رهبران سعودی انتقاد کرد.

شاهزاده احمد یکی از سه نفر در هیئت بیعت بود که شامل افراد بزرگ خاندان حاکم هستند و با ولیعهدی بن‌سلمان در سال 2017 مخالفت کرد.

کودتا یا  اقدامی پیش‌دستانه برای حذف رقبا

خبرگزاری آسوشیتد‌پرس به‌نقل از منابعی نزدیک به دربار پادشاهی سعودی نوشته است محمد بن سلمان با بازداشت عمویش شاهزاده «احمد»، پسرعمویش و ولیعهد سابق «محمد بن نایف» و نیز شماری دیگر خواست پیامی به دیگر شاهزاده‌های خاندان حاکم بدهد.

به‌نوشته آسوشیتدپرس، این پیام در درجه اول شاهزاده‌هایی را هدف گرفته که احساس می‌کنند مورد ظلم واقع و از حقوق‌شان محروم شده‌اند، در واقع بازداشت شاهزاده احمد، برادر ملک سلمان به این معناست که از این به بعد دیگر شاهزاده‌‌ای مصون نیست.

آسوشیتدپرس به‌نقل از یک منبع دیگر نوشت، شاهزاده احمد بن عبدالعزیز، که به مخالفت با سیاست‌های محمد بن سلمان معروف است، به محافل نزدیک به خود ناخرسندی خود را از تصمیم بسته شدن حرمین شریفین به‌بهانه ترس از شیوع بیماری کرونا، اعلام کرده است.

منابع مطلع در عین حال ادعاها را مبنی بر این‌که شاهزاده احمد و شاهزاده محمد بن نایف برای کودتا علیه محمد بن سلمان برنامه‌ریزی کرده بودند رد کرده است.

آسوشیتد پرس افزود، این امر ممکن است به این معنی باشد که بن‌سلمان می‌خواهد با بازداشت این شاهزاده‌ها، جلوی هرگونه اقدام غافلگیر کننده‌ای در مسیر تکیه زدن بر کرسی پادشاهی را بگیرد.

به هر حال دستگیری شاهزادگان معروف سعودی بنا به هر دلیلی که صورت گرفته باشد این‌که به‌دلیل نگرانی از وضعیت جسمانی ملک سلمان باشد یا اقدامی پیش‌دستانه برای حذف رقبای اصلی از صحنه سیاسی به‌بهانه براندازی و کودتا ، یک نکته کاملاً روشن است که همه این اقدامات در راستای یک هدف واحد صورت می‌گیرد و آن هموار کردن زمینه لازم برای رسیدن محمد بن سلمان به تخت پادشاهی است.

انتهای پیام/+