شعرهای یک آتش‌نشان نقد شد
دو مجموعه شعر «آتش بی‌اختیار» و «سوگند به انجیر»، از آثار شاعران جوان کشور، در سی‌وسومین جلسه «یک ماه، یک کتاب» نقد و بررسی شد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سی‌وسومین جلسه «یک ماه، یک کتاب» همزمان با سومین سال تولید این برنامه با رونمایی و نقد کتاب‌های شعر «سوگند به انجیر»، سروده وحیده افضلی و «آتش بی‌اختیار»، سروده ندا نوروزی برپا شد. در این نشست فریبا یوسفی و علی داوودی با حضور صاحبان اثر نظرات خود را درباره این دو مجموعه ارائه کردند.
داوودی در این نشست در مورد کتاب شعر ندا نوروزی با عنوان «آتش بی‌اختیار» گفت: مجموعه کتاب «آتش بی‌اختیار» اثر خانم نوروزی اثری است که نامش مخاطب را به یاد آتش به اختیاری می‌اندازد که مقام معظم رهبری عنوان کردند. شاعر به این ترتیب آشنایی‌زدایی می‌کند. حضور اجتماعی زنان در این مجموعه قابل توجه است. شعر زنان، بی‌شک تفاوت‌هایی با اشعار شاعران مرد دارد؛ از جمله ریز بینی‌ها و فرم‌هایی که زنان نگاه دقیق‌تری به آن دارند.
وی افزود: شاعر این اثر نسبت به وقایعی همچون رحلت امام(ره) واکنش نشان داده و با اینکه در زمان فوت امام شاید هنوز به دنیا نیامده باشد، اما نسبت به آن بی‌توجه نبوده است. شاعر این مجموعه صریح بیان می‌کند و با زبانی جمعی از آنجایی که شعر اجتماعی گفته است به بیان آنچه برایش دغدغه است، می‌پردازد.
این شاعر در ادامه گفت: اصالت شعر اجتماعی به موضوع آن است و اولویت‌های شعری و ادبی کمتر دیده می‌شود؛ البته این به معنای عدم توجه نوروزی به اولویت‌های شعری و ادبی نیست. عمده سروده‌های مجموعه شعر «آتش بی اختیار» غزل است؛ البته تنها شکل اشعار غزل است و با این تفاوت که محتوای اشعار به روز است و با اشعار غزل قدما متفاوت است. غزل‌های نوروزی روایی یا توصیفی هستند؛ در نتیجه شاعر با انسجام کامل و ساختارمند به بیان آنچه می‌خواهد، می‌پردازد.
داوودی در ادامه گفت: نوروزی از صفحه 80 به بعد از بُعد اجتماعی اشعارش فاصله می‌گیرد و کاملاً در خدمت غزل قرار می‌گیرد؛ زیرا در 80 صفحه قبل دِین خود به اجتماع را ادا کرده است. همچنین با این کار نشان می‌دهد که می‌تواند غزل را با نگاه زیبایی‌شناسانه ادبی و شعری بگوید. حفظ دغدغه‌مندی در کنار حفظ شاعر بودن را سراینده این مجموعه به خوبی ارائه کرده است.
وی افزود: این اولین کتاب یک شاعر جوان است. بی‌شک نکاتی بر اشعار نوروزی وجود دارد. اما در مجموع، این شاعر توانسته نسبت به جهان، کشور و زندگی اجتماعی خودش واکنش نشان دهد. این امر مهمی است که شاعری که فرزند نسل شعر انقلاب اسلامی است، چنین مجموعه شعری را منتشر کرده است.
اشعار «سوگند به انجیر» بسیار آرام و محتاط هستند
داوودی در مورد کتاب شعر «سوگند به انجیر» سروده وحیده افضلی نیز گفت: شاعر در این مجموعه برای بیان یک موضوع و مسئله‌ای مشخص شعر گفته است. این اشعار بسیار آرام و محتاط هستند و به هیچ کسی کنایه و بدگویی ندارد؛ زیرا دغدغه شاعر همواره حس و حال خودش است.
داوودی در ادامه گفت: افضلی در مجموعه شعر «سوگند به انجیر» در چهارچوب اخلاقی و عرف جامعه حرف می‌زند. حتی این مراعات در قافیه‌هایش هم دیده می‌شود. در اشعار مجموعه شعر «سوگند به انجیر» چیزی جز دلتنگی‌های معنوی شاعر دیده نمی‌شود. این موضوع از یک سو خوب است که تکلیف مخاطب با شاعر و شعرهای این مجموعه مشخص است. اما از سوی دیگر، اگر مجموعه را یکجا و در یک زمان بخوانیم، برایمان ملال‌آور خواهد بود. مگر اینکه هر چند وقت یکبار یکی از اشعار را بخوانیم؛ زیرا اشعار تنوع ندارد و مشابهت‌های فضایی بسیاری به هم دارد. از طرفی هم غلبه عاطفه و حس بر تمامی اشعار این اثر مشترک است.
وی افزود: یکی دیگر از جمله عواملی که در ایجاد حس یکنواختی این اثر تأثیرگذار است، سرودن شعر از سوی شاعر بدون قرار گرفتن در محیط خاصی است. به عنوان مثال شعری که برای مکه گفته است بی‌شک اگر شاعر در فضای مکه حضور داشت و در آنجا این شعر را می‌گفت، به شکل دیگری خلق می‌شد.
داوودی ادامه داد: اشعار این مجموعه از آنجایی که شاعرش طبع روانی دارد، از سادگی زیادی برخوردار است. این موضوع به معنای این نیست که از ظرافت‌های شاعرانه برخوردار نباشد، اما معمولاً شاعر خود را خیلی درگیر با تکلف‌ها و دشواری‌های شعری نکرده است. اشعاری در این مجموعه موفق‌تر عمل کرده است که شاعر به نوعی فردیت خود را برجسته نشان داده است. هر دو کتاب در این برنامه دارای فضای روشنی هستند. یعنی هیچ ناامیدی و افسردگی در اشعار این دو کتاب دیده نمی‌شود. انرژی موجود در این دو کتاب به خوبی حس می‌شود.
«سوگند به انجیر» حس بهار به مخاطب می‌دهد
فریبا یوسفی نیز در این نشست با اشاره به حس بهار از خواندن اشعار «سوگند به انجیر» گفت: هنگامی که مجموعه شعر «سوگند به انجیر» را می‌خواندم، نوعی بهار را حس کردم؛ زیرا هم استفاده از کلمه بهار و هم لطافت فصل بهار را در اشعار او کاملاً حس کردم. اشعار این مجموعه بیشتر بر مدار مدح و ستایش ائمه(ع) است. شاعر تنها یک شعر برای فرزند خردسالش در این مجموعه گفته که آن هم با توسل به امام رضا(ع) است. دقت نظر شاعر این اثر به ائمه اطهار(ع)، به ویژه سرورانی که کمتر از آنها یاد می‌شود، نشان از توجه او به تمام جزئیات شعر آیینی است.
وی با اشاره به اینکه بیشتر شعرهای این اثر توصیف‌گر و ستایش‌گر هستند، یادآور شد: زبان شعر افضلی از سلامت زبانی برخوردار است؛ این در حالی است که در مورد شاعران جوان به ویژه تازه‌کاران این موضوع کمتر دیده می‌شود. از آنجا که اشعار این مجموعه شعر همگی آیینی است و با یک موضوع مشابه گفته شده است، بی‌شک اگر یکجا خوانده شود کسالت‌آور خواهد بود، اما اگر به عنوان یک مرجع شعر آیینی به آن نگاه کنیم، می‌تواند لذت‌بخش و ارزنده باشد.
بخشی از اشعار «آتش بی‌اختیار» واکنشی و پر هیجان است
یوسفی در مورد کتاب «آتش بی‌اختیار» سروده ندا نوروزی نیز توضیحاتی ارائه داد و گفت: این مجموعه را به دو بخش می‌توان دسته‌بندی کرد؛ بخشی از آن شعرهای واکنشی و پر هیجان است و بخش دیگر شعرهای تغزلی.
یوسفی با اشاره به شغل آتش‌نشانی شاعر این اثر گفت: بخش عمده این اثر اشعار واکنشی و پر هیجان است. بی‌شک بر حسب روحیاتش هم شغل آتش‌نشانی را انتخاب کرده است. در نتیجه روحیه‌ای پر تحرک و واکنش‌گر نسبت به رویدادهای اطرافش دارد. بسیار خرسندیم که یک شاعر زن نسبت به رویدادهای جامعه خود منفعل نیست و واکنش‌های خود را در قالب شعر به نمایش گذاشته است. اما بی‌شک از آنجایی که شاعر اثر شتابزده است، شتابزدگی بر اشعار غلبه کرده است.
این منتقد ادامه داد: نیمه اول کتاب دارای لغزش‌های زبانی است. اما از نیمه دوم، این لغزش‌ها کمتر شده و رو به بهبود می‌رود. تا جایی که تقریباً 10 شعر پایانی کتاب به مراتب سالم‌تر و منطبق‌تر با روحیه شخصی‌تر و درونی‌تر شاعر هستند. برخی از اشعار به خصوص در بخش اول کتاب گاهی نشانه‌هایی از جشنواره‌ای بودن اشعار دارند که انگار بر اساس فراخوان جشنواره شاعر شعر گفته یا موضوعی ذهن شاعر را درگیر و وی را وادار به سرودن شعر کرده است. به هر حال قابل ستایش است، اما در اشعاری که شکل و شمایل جشنواره‌ای پیدا می‌کند، ما شاهد تصنعی بودن اشعار هستیم.
یوسفی افزود: ارتباط برقرار نکردن میان کلماتی که شاعر برای سرودن شعر انتخاب می‌کند، یکی از ایرادات بخشی از اشعار این مجموعه شعر از ندا نوروزی است؛ زیرا به این ترتیب شبکه معنایی میان اجزای زبانی شعر به درستی برقرار نمی‌شود و استحکام لازم را ندارد. عدم برقراری ارتباط میان کلمات مجموعه شعر «آتش بی‌اختیار» در اشعار بخش اول کتاب بیشتر دیده می‌شود و هرچه به شعرهای پایانی کتاب نزدیک می‌شویم بیشتر رعایت می‌شود.
سی‌وسومین جلسه «یک ماه، یک کتاب» همزمان با سه ساله شدن این برنامه برپا شد.
انتهای پیام/
