تورم‌های افسارگسیخته ایران ریشه در طرف عرضه دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه تورم‌های افسارگسیخته ایران ریشه در طرف عرضه دارد گفت: به‌عقیده من در شرایط کنونی اقتصاد کشور که تورم و رشد نقدینگی بالاست، نمی‌توان از ابزار خلق پول برای ایجاد توسعه استفاده کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، نشست «نقش پول در اقتصاد؛ عامل رونق تولید یا ایجاد تورم»، با حضور جمعی از اساتید و صاحب‌نظران و فعالان این حوزه در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف برگزار شد. این جلسه، پنجمین نشست تخصصی از ششمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ 29 بهمن سال جاری با موضوع «نظام بانکی در خدمت تولید» برگزار خواهد شد. در این نشست به مسائلی همچون کارکرد بانک و پول در اقتصاد و ضرورت هدایت نقدینگی بانک‌ها به‌سمت تولید از طریق اصلاح سازوکارهای نظارتی پرداخته شد.
رشد بالای نقدینگی عامل اصلی تورم‌های بالا
در این نشست کامران ندری عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، ضمن بیان نظرات جریان متعارف اقتصاد درخصوص نقش پول گفت: در بلندمدت رابطه رشد نقدینگی و تورم بالا اثبات‌شده است و عامل اصلی تورم‌های بالا در اقتصاد کشور ما نیز رشد فزاینده و افسارگسیخته نقدینگی در نظام بانکی بوده است، در عین حال در کوتاه‌مدت افزایش نقدینگی به‌سرعت خود را در تورم نشان نمی‌دهد و می‌تواند جهش‌هایی دفعی را در افزایش تولید و اشتغال ایجاد کند.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا در کوتاه‌مدت رابطه رشد نقدینگی و تورم برقرار نیست ولی این رابطه در بلندمدت برقرار است، گفت: در کوتاه‌مدت این رابطه به‌دلیل چسبندگی قیمت‌ها و دستمزدها برقرار نیست و این مسئله موجب می‌شود که رشد نقدینگی در کوتاه‌مدت اثر مثبت بر تولید داشته باشد. عامل دومی که تأثیر کوتاه‌مدت رشد نقدینگی بر تولید را توضیح می‌دهد، چسبندگی انتظارات است و در واقع تا زمانی که انتظارات خودشان را با شرایط جدید وفق نداده‌اند، رشد نقدینگی می‌تواند بر رشد اقتصادی اثرگذار باشد.
تورم‌های افسارگسیخته ایران ریشه در طرف عرضه دارد
ندری ادامه داد: در رابطه با اقتصاد ایران نیز همین رابطه که در دیگر کشورها برقرار است، در مورد ایران نیز صادق است. در ایران هم رشد نقدینگی نسبتاً بالاست و تورم بالا هم قابل مشاهده است، در واقع می‌توان تورم بالا را به رشد نقدینگی بالا نسبت داد، با وجود این به‌دلیل شوک‌های طرف عرضه، میزان تورم به‌مراتب بیشتر از مقدار افزایش نقدینگی بوده است. شوک‌هایی همچون اصلاح قیمت انرژی، هدفمندی یارانه‌ها، تحریم‌ها و دیگر موارد مشابه از این دست شوک‌های طرف عرضه است.
وی اضافه کرد: اما اگر رشد نقدینگی بالا در اقتصاد ایران نبود، شوک‌های طرف عرضه هم می‌توانست اثر موقتی داشته باشد و تنها برای مدتی اقتصاد را تحت تأثیر قرار دهد، اما به‌دلیل رشد بالای نقدینگی که کماکان ادامه داد، نمی‌توان تصور کرد که در بلندمدت تورم کنترل شود.
بانک‌های مرکزی کشورهای توسعه‌یافته کنترل کل‌های پولی را کنار گذاشته‌اند
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق ادامه داد: نکته مهم دیگر اینکه از اوایل دهه 90 میلادی، هرچه تمرکز کشورهای توسعه‌یافته بر مهار تورم بیشتر شده، کل‌های پولی اهمیت خود را در سیاستگذاری پولی از دست داده‌اند. در حال حاضر بانک‌های مرکزی اهمیت کمتری برای تعیین کل‌های پولی می‌دهند و نرخ بهره برایشان مهم شده است، به همین دلیل نقدینگی به‌صورت درونزا در اقتصادها تعیین می‌شود.
وی افزود: اما در عین حال رشد نقدینگی هم در کشورهای توسعه‌یافته که موفق به مهار تورم شده‌اند، پایین است و همچنان افزایش نقدینگی تحت کنترل بانک مرکزی قرار دارد.
رشد اقتصادی حاصل بهبود عوامل واقعی است
ندری ادامه داد: در نظر گرفتن تجربه کشورها و مباحث نظری علم اقتصاد نشان می‌دهد برای افزایش تولید و رشد اقتصادی نمی‌شود چندان از اهرم‌های پولی استفاده کرد؛ چراکه رشد اقتصادی به متغیرهایی وابسته است که به‌خلاف پول، بر بخش واقعی اقتصاد تأثیر می‌گذارند.
وی نهادها و قوانین داخلی را از جمله عوامل واقعی اثرگذار بر رشد بلندمدت تولید دانست و ادامه داد: رشد بالای نقدینگی در بلندمدت به‌طور قطع به تورم بالا منجر می‌شود و در کوتاه‌مدت هم بسته به اینکه چسبندگی قیمت‌ها چقدر باشد، می‌تواند بر تولید اثرگذار باشد.
خلق پول بانک‌ها لزوماً بهتر از خلق پول بانک مرکزی نیست
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در بیان اهمیت نقش‌آفرینی پول و نظام بانکی در توسعه کشورها گفت: به‌نظر من پول نقش تاریخی خود را در توسعه کشورها ایفا کرده و این مسئله مشخص است. اقتصاد بدون پول اصلاً قابل تصور نیست و دستیابی به این درجه از توسعه در کشورها، بدون استفاده از پول امکان‌پذیر نبود.
وی اضافه کرد: اما نکته اساسی در این زمینه این است که پول چگونه توسط بانک مرکزی و یا بانک‌ها خلق شود و چگونه به عوامل اقتصادی تخصیص پیدا کند، در این زمینه نمی‌توان به‌سادگی گفت شیوه خلق پول بانک‌ها کارآمدتر از خلق پول بانک مرکزی است؛ چراکه کشورهای دنیا در عمل نه خلق پول کامل از سوی بانک مرکزی را پذیرفته‌اند و نه خلق پول کامل از سوی بانک‌ها را در دستورکار قرار داده‌اند. به‌عقیده من بهتر است به این سؤال پاسخ بدهیم که پول چگونه به‌سمت بخش تولید هدایت شود، چراکه در غیر این‌صورت می‌تواند اثر معکوس بر اقتصاد داشته باشد.
تجربیات ژاپن و کره‌جنوبی در هدایت اعتبار قابل استفاده است
ندری با تأکید بر لزوم هدایت اعتبار و نقدینگی نظام بانکی به‌سمت فعالیت‌های تولیدی گفت: به‌عقیده من در شرایط کنونی اقتصاد کشور که تورم و رشد نقدینگی بالاست، نمی‌توان از ابزار خلق پول برای ایجاد توسعه استفاده کرد؛ اما مسئله هدایت اعتبار یکی از مهم‌ترین نیازهای اقتصاد کشور ماست. اگر نقدینگی موجود نظام بانکی به‌سمت فعالیت‌های مولد هدایت شود می‌تواند به افزایش رشد اقتصادی منجر گردد.
وی افزود: این روند اقداماتی است که در کشورهای متعددی همچون کره جنوبی و ژاپن در بازه‌های زمانی قبل از دهه 80 مورد استفاده قرار گرفته است، علاوه بر این در سال‌های اخیر و بعد از بحران مالی سال 2007 نیز به‌نوعی سیاست‌های هدایت اعتبار بار دیگر مورد استفاده کشورهایی همچون آمریکا قرار گرفته است.
چالش‌های استفاده از ابزارهای هدایت اعتبار
این استاد اقتصاد در پایان گفت: اما در زمینه هدایت اعتبار و نقدینگی نظام بانکی به‌سمت تولید از طریق نقش‌آفرینی مستقیم دولت و یا بانک مرکزی، چالش‌های زیادی وجود دارد؛ از جمله اینکه چطور فعالیت‌های مولد و سودده را تشخیص دهیم؛ یا اینکه با چه روش‌هایی از انحراف در تخصیص منابع جلوگیری کنیم.
وی تأکید کرد: اگر این دغدغه ها رفع شود، حتماً هدایت اعتبار و نقدینگی نظام بانکی به‌سمت فعالیت‌های مولد، می‌تواند اثرات قابل توجهی در بهبود شرایط تولید در کشور داشته باشد.
انتهای پیام/+
