سیستان و بلوچستان| کشتی‌های «سوآت»؛ تضمین کننده حضور مطمئن نیروی دریایی ایران در اقیانوس هند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کنارک؛ در چند دهه گذشته، قبل و بعد از انقلاب، تمرکز کمتری برای بکارگیری کشتی­‌های خاص در ناوگان نیروی دریایی ایران وجود نداشته و تمرکز اصلی بر روی کشتی‌های تک بدنه معمولی است در حالی‌که کشتی‌­هایی مانند سوآت (SWATH) بیش از 50 سال است که در ناوگان نظامی دنیا حضور دارند.

مزیت اصلی این نوع کشتی­‌ها، حرکات آرام و کنترل شده در  بین امواج خروشان دریا است. برای عملی کردن فرمایش مقام معظم رهبری برای حضور موفق نیروی دریایی ایران در مدار 10 درجه یعنی دریای عمان و اقیانوس هند که دارای امواج خروشان و بسیار بلند است، یکی از راهکارهای ورود کشتی‌ها به اقیانوس استفاده از کشتی‌های سوآت در ساختار نیروی دریایی وجود ندارد. امروزه صحبت از ساخت ناوهای 7000-5000 تنی می‌­شود ولی باز هم مبنای این شناورها بصورت تک بدنه بوده و هیچ اسمی از کشتی‌های سوآت به میان نمی‌آید که جا دارد هرچه زودتر مورد بحث و تحلیل کارشناسی قرار گیرد.

حالا پس از پایان رزمایش مشترک دریایی ایران، چین و روسیه نظر یک کارشناس دریایی درباره حضور موثرتر نیروی دریایی راهبردی در شمال اقیانوس هند با استفاده از کشتی‌های سوآت را جویا شدیم.

محمد مونسان که عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر هم است، می‌گوید: یک نقطه ضعف عمده در شناورهای تک بدنه، خواص دریامانی ضعیف و شدت زیاد حرکات در امواج می­‌باشد به‌خصوص برای دریای عمان و برای حضور در مدار 10 درجه. کشتی های تک بدنه در فورس­های دریایی متوسط و بالا دچار حرکات شدید شده و عملا کارایی عملیاتی خود را از دست می­‌دهند.

وی می‌افزاید: همچنین ناوچه­‌ها و کشتی­‌های بزرگتر نیز در دریای عمان با این مشکل در برخی فصول سال مواجه هستند. وقتی صحبت از حضور در مناطق اقیانوسی می‌­شود مسئله و سوال اصلی، چگونگی تامین خواص دریامانی مناسب و حرکات آرام و کنترل شده در امواج است.

این کارشناس سازه‌های دریایی تصریح می‌کند: یک پاسخ مناسب به این معضل که سال‌های طولانی است در نیروی دریایی کشورهای مدرن بطور گسترده استفاده می­‌شود، بکارگیری کشتی­‌های سوآت یا همان SWATH  است که برای حضور طولانی مدت و ماندن در یک منطقه خاص با فورس دریایی بالا و سرعت متوسط (سرعت 30 گره) بکار می‌روند. این کشتی‌ها 50 سال است (از سال 1970) که در ناوگان دریایی کشورهای پیشرفته حضور دارند ولی متاسفانه در ایران هیچگاه به مزایای خاص این نوع کشتی‌ها توجهی نشده است.

وی می‌گوید: مزیت عمده دیگر این نوع شناور اینست که بدلیل داشتن حرکات آرام در امواج بلند و سطح عرشه وسیع، جای کافی برای نصب تعداد زیادی سلاح­‌های سنگین، برد بلند و هدایت­شونده مانند موشک­‌های عمود پرتاب و کروز وجود دارد چراکه دارای حرکات بسیار نرم و کنترل شده (پلتفرم آرام) هستند بر خلاف قایق­‌های تندرو و تک بدنه که به‌دلیل حرکات بسیار شدید، عمدتا قابلیت حمل سلاح­‌های سبک، برد کوتاه و غیرهدایت شونده را دارند.

نوع و دقت سلاح قابل پرتاب وابسته به شدت حرکات پلتفرم (کشتی) و میزان آرام بودن پلتفرم است و برای هر نوع سلاحی، استاندارد مشخص و کاملا سخت‌گیران‌ه­ای برای دامنه و شتاب‌­های حرکات پلتفرم وجود دارد. هرچه پلتفرم آرامتر باشد کارایی سیستمFCS بهتر و تسلیحات دوربردتر و سنگین­‌تر و دقیقتری میتوان بر روی پلتفرم نصب کرد. برخی از قابلیت‌های خاص شناورهای نظامی سوآت در دریای مواج از قرار زیر است:

1. پلتفرم مناسب برای حمل و پرتاب موشک در دریای مواج بدلیل آرامش پلتفرم
2. آرامش لازم پلتفرم برای نشست و برخاست هلیکوپتر

بر روی شناورهای سوآت به دلیل آرام بودن می‌توان سلاحی نصب کرد که بتوان برد بیشتری داشته باشد در واقع می‌توان کمبود سرعت این نوع شناورها را با افزایش برد و شلیک از فاصله دورتر با سرعت چند ماخ جبران کرد.

در یک فیلم آموزشی که از طرف نیروی دریایی آمریکا تهیه و منتشر شده نکات ارزشمندی در باره قابلیت حمل سلاح­‌های دقیق و دوربرد توسط کشتی­‌های سوآت منتشر شده است.در بخشی از فیلم، نیروی دریایی آمریکا نشان می‌دهد که در مقایسه با دو شناور هم تناژ تک بدنه و سوآت، چگونه میتوان با نصب سلاح‌­های سنگین‌­تر و دوربردتر بر روی سوآت، از فاصله دورتری به هدف حمله کرد و خود شناور نیز آسیب‌پذیری کمتری بواسطه دور بودن از دشمن دارد. همچنین در بخش دیگری از این فیلم نشان می‌دهد که وقتی ما می‌توانیم بدلیل آرام بودن پلتفرم (شناور سوآت) سلاح­‌هایی با سرعت چند ماخ (چند برابر سرعت صوت) نصب کنیم، دیگر چند گره کاهش سرعت سوآت نسبت به کشتی های تک بدنه اهمیتی ندارد چراکه چند ماخ با چند گره اصلا قابل قیاس نیست.

وی تاکید می‌کند: برای محدوده دریای عمان با توجه به فورس دریایی بالا در اغلب ماه‌های سال، مسلماً تمرکز بر شناورها تک بدنه از دیدگاه طراحی و مهندسی، یک اشتباه فاحش است. لذا باید از شناورهایی با قابلیت دریامانی بالا (مانند سوآت (برای ماندن در یک منطقه)) استفاده کرد. از شناورهای سوآت با تناژ متوسط برای گشت‌زنی در دریایی عمان می‌توان استفاده کرد و همچنین میتوان با افزایش تناژ این نوع شناورها حتی مدار ده درجه را پوشش داد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه می‌گوید: در کشور ما تجربه موفق طراحی و ساخت کشتی کاتاماران شهید ناظری وجود دارد ولی معمولا این اشتباه در بین مهندسین و طراحان وجود دارد که قابلیت‌های دریامانی کشتی‌های سوآت را با کشتی های کاتاماران اشتباه می‌گیرند. قابلیت‌های کشتی کاتاماران به هیچ وجه قابل مقایسه با کشتی‌های سوآت نیست.

مونسان می‌گوید: در واقع، مزیت اصلی کشتی‌های سوآت برای حرکات متعادل و آرام در امواج این است که قسمت عمده بدنه، سطح آب را قطع نمی‌کند و کاملا در زیر آب قرار گرفته و لذا کمتر تحت تاثیر امواج سطح آب قرار می‌گیرد در حالیکه کشتی‌های تک بدنه و کاتاماران اینطور نیستند و بخش عمده بدنه، سطح آب را قطع کرده و در معرض امواج هستند. البته خواص دریامانی کاتاماران‌ها از کشتی‌های تک بدنه بهتر است ولی از کشتی­های سوآت بسیار ضعیف‌تر است.

وی می‌گوید: امروزه صحبت از ساخت ناوهای 7000-5000 تنی  در پروژه لقمان در نیروی دریایی ارتش می‌شود ولی باز هم این شناورها تک بدنه بوده و هیچ اسمی از کشتی‌های سوآت به میان نمی آید که جا دارد هرچه زودتر مورد بحث کارشناسی قرار گیرد. باید توجه نمود که اگر به‌جای شناورهای تک بدنه معمولی از کشتی­‌های مدرن سوآت استفاده شود می‌توان با تناژ بسیار کمتری (در حدود 4000 - 3000 تن) به همین خصوصیات رسید و مزایای خاصی را به‌دست آورد که در کشتی‌های تک بدنه معمولی تقریبا غیرممکن است از جمله: 1) حضور مطمئن و  ایمن در میانه دریای عمان و اقیانوس هند در همه فصل‌های سال و حتی در امواج بالاتر از 5-4 متر. 2) امکان نصب تعداد بسیار زیادی لانچرهای عمودی پرتاب موشک بدلیل سطح عرشه وسیع این کشتی­‌ها 3) امکان تعبیه عرشه نشست و برخاست هلیکوپتر بدلیل ابعاد عرشه بزرگ 4) امکان پرتاب موشک در فورس‌های دریایی بالا و امواج بلند در حالیکه پرتاب موشک در کشتی‌های تک بدنه در فورسهای پایین و متوسط امکان پذیر است (به‌دلیل شدت حرکات زیاد تک بدنه ها در امواج بلند). 5) کاهش 50-30 درصدی هزینه ساخت بدلیل کاهش تناژ مطلوب از 7000 تن به 4000-3000 تن.      

این کارشناس دریایی خاطرنشان می‌کند: از آنجا که برنامه ساخت ناوهای سنگین 7000-5000 تنی در نیروی دریایی به تازگی آغاز شده و ممکن است طراحی و ساخت آنها حدود یک دهه به‌طول انجامد، بسیار به‌جاست که از هم اکنون بر روی قابلیت‌های کشتی‌های سوآت تمرکز و مطالعه بیشتری شود تا از بودجه مصرفی از بیت المال، حداکثر استفاده برای تقویت اقتدار نیروی دریایی در اقیانوس‌ها انجام شود.

انتهای پیام/395/ ت