گزارش| اطرافیان اردوغان و تبدیل لیبی به موضوع بقای ملی در ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ این روزها مساله لیبی برای ترکیه اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده و دولت اردوغان به گونه‌ای درباره این موضوع صحبت می‌کند که گویی پای یک کشور هم‌مرز و همسایه و به خطر افتادن منافع و مصالح مرتبط با امنیت ملی آنکارا در میان است.

سخنان اردوغان در مورد تامین منافع ترکیه در لیبی٬ اجازه نگرفتن از دیگران برای تصمیم‌گیری در سیاست خارجی و تهییج احساسات ملی گرایان٬ همان حال و هوای پیش از حمله به مناطق کردنشین شمال سوریه را تداعی می‌کند که طی آن٬ اتفاقات مهمی به عنوان پیش‌زمینه حمله روی داد که مهم‌ترین آن اتفاقات و اقدامات ترکیه چنین بود:

1.تبدیل موضوع حمله به شمال سوریه به یک ضرورت ملی و امنیتی و بیان آن در یک حال و هوای حماسی در سخنرانی‌ها و میتینگ‌های اردوغان.

2.طرح موضوع ضرورت حمله در ده‌ها رسانه مرتبط با اتاق فکر حزب عدالت و توسعه و تکرار هر روزه این موضوع به منظور آماده سازی افکار عمومی.

3.طرح موضوع در دیدارهای اردوغان و سایر مسئولین این کشور در دیدارها و کنفرانس‌ها و مصاحبه‌های خارج از کشور.

4.جلب حمایت دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی و شریک اردوغان در ائتلاف جمهور و همچنین حمایت سران احزاب دیگر.

قطعاً لیبی٬ سوریه نیست و اعزام نیرو به یک کشور هم‌ جوار٬ با اعزام نیرو به یک کشور دور دست عربی – آفریقایی یکی نیست. اما مهم این است که زمینه‌های لازم به وجود آمده٬ ایده و اندیشه شکل گرفته و حالا شواهد نشان می‌دهد که تمام آماده‌سازی‌هایی که در مورد حمله به شمال سوریه صورت گرفت٬  در مورد لیبی نیز در حال روی دادن است.

دیروز دولت باغچلی رهبر حزب راست افراطی حرکت ملی نیز اعلام حمایت کرده و گفت: «مساله اعزام نیرو به لیبی باید به عنوان مساله‌ای در تراز امنیت ملی و بقای ملی ترکیه مورد بررسی قرار بگیرد.» لذا باید گفت: موضع قاطعانه باغچلی در مورد ضرورت اعزام نیرو به لیبی و تبدیل این مساله به موضوع بقای ملی٬ یک نشانه معنی‌دار است.

باید رضایت چه کسی را جلب کرد؟

رجب طیب اردوغان برای حمله به شرق فرات و اجرای عملیات مداخله‌گرانه موسوم به چشمه صلح٬ چراغ سبز و رضایت ضمنی آمریکا را به دست آورد. اما در مورد مساله لیبی٬ ماجرا از بیخ و بن متفاوت است. چرا که در پرونده لیبی٬ روسیه بیش از آمریکا وارد میدان شده و حمایت هوایی و زمینی ارتش روسیه از نیروهای ژنرال خلیفه حفتر٬ ترکیه را بیش از پیش نگران کرده است.

از منظر آنکارا٬ حفتر همان فردی است که می‌تواند در صورت فتح طرابلس٬ هر آن چه را تیم اردوغان رسته٬ پنبه کند. از جمله مهم‌ترین مسائل لیبی برای ترکیه٬ حفظ اقتدار در دست دولت وفاق ملی و فایز السراج است که در یک ماه اخیر دوبار با اردوغان در ترکیه و یک بار با وزیر دفاع او در قطر دیدار و پیمان همکاری برای حفظ حریم دریایی را امضا کرده است. همان پیمانی که به شدت مورد اعتراض مصر٬ قبرس روم‌نشین و یونان قرار گرفته و اتحادیه اروپا نیز حاضر نشد آن را به رسمیت بشناسد.

در روزهای اخیر٬ اردوغان و پوتین در مورد این مساله دو بار به صورت تلفنی گفت‌وگو کرده‌اند اما ظاهراً از این دو مکالمه٬ خبر خوشی به دست نیامده که رسانه‌های تحت امر حزب عدالت و توسعه آن را به عنوان نشانه ظفر و اعلام رضایت مسکو٬ برجسته کنند.

از سوی نهاد ریاست جمهوری ترکیه اعلام شده که به زودی اردوغان و پوتین با هم دیدار می‌کنند و قرار است در این دیدار٬ مساله لیبی نیز به تفصیل مورد بررسی قرار بگیرد. اما ظاهر امر چنین نشان می‌دهد که تاب تحمل این همه صبر و بردباری برای اردوغان و تیم او دشوار است و می‌‌ترسند تا آن وقت٬ همه چیز بر باد رفته باشد.

به همین خاطر٬ علاوه بر مذاکره با پوتین و دیگران٬ به دنبال این هستند که در پارلمان٬ با جلب بیشترین حمایت٬ مهر تاییدی بر تصمیم اعزام نیرو به لیبی بزنند.

در پارلمان شرایط به نفع ائتلاف جمهور است. چرا که دو حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی٬ بدون یک رای مخالف٬ چنین پیشنهادی را تصویب می‌کنند و به احتمال قوی٬ حزب خوب به رهبری مرال آکشنر نیز از این تصمیم ملی گرایانه حمایت می‌کند و شواهد نشان می‌دهد که پیشنهاد اعزام نیرو٬ می‌تواند دست کم 380 رای  موافق بگیرد و فقط دو حزب جمهوری خلق و دموکراتیک خلق‌ها٬ با آن مخالفت خواهند کرد.

حزب جمهوری خلق اعلام کرده که راضی نیست از دماغ سربازان ترک خون بیاید و از تصمیم اعزام آنان به لیبی حمایت نمی‌کند. حزب دموکراتیک خلق‌ها نیز به عنوان یک نهاد اقماری پ.ک.ک٬ اساساً با تمام تصمیمات حزب حاکم مخالفت می‌کند.

اما تجربه سوریه نشان داده که ممکن است کمالیست‌های حزب جمهوری خلق نیز٬  به خاطر افکار عمومی تحت فشار قرار گرفته و از این اقدام حمایت کنند. البته باید به این نکته مهم نیز اشاره کرد که اردوغان به عنوان رئیس جمهور نظام ریاستی٬ نیازی به تصویب این طرح در پارلمان ندارد و می‌تواند از اختیارات خود استفاده کند، اما جلب حمایت حداکثری پارلمان٬ می‌تواند فرصت بیشتری به اردوغان و تیم او بدهد تا در برابر افکار عمومی و تلفات احتمالی٬ توان و امکان پاسخگویی داشته باشد.

اعزام نیرو به چه شکلی خواهد بود؟

هنوز در مورد جزئیات تصمیم اعزام احتمالی نیروهای نظامی ترکیه به لیبی٬ اطلاعاتی منتشر نشده اما با توجه به وضعیت کنونی لیبی٬ به احتمال قوی٬ اعزام دریایی زمان‌بر و دشوار و اعزام زمینی از طریق مرز همسایگان لیبی نیز تا حد زیادی ناممکن است و ترکیه ناچار خواهد شد نیروهای خود را به صورت هوایی به لیبی اعزام کند و در عین حال٬ از کمک و حمایت هواپیماهای بدون سرنشین بهره بگیرد.

موافقت‌ها و مخالفت‌های منطقه‌ای

ترکیه می‌تواند در ماجرای لیبی تا حدی بر روی کمک‌های دو کشور آفریقایی سودان و تونس٬ حساب باز کند اما در عین حال٬ باید نگران واکنش‌های پیدا و پنهان مصر٬ عربستان سعودی و امارات متحده عربی باشد. چرا که آنان به شدت مخالف نفوذ ترکیه در آفریقا و شرق مدیترانه‌اند.

اما اگر اردوغان مطمئن شود که پوتین بر اساس حفظ منافع مشترک فراوانی همچون خط لوله ترک استریم و دیگر توافقات آنکارا – مسکو٬ کار خاصی انجام نمی‌دهد در آن صورت مداخله در لیبی٬ برای نیروهای او چندان دشوار نخواهد بود.

محمد علی دستمالی

انتهای پیام/