گزارش تسنیم از همایش بین‌المللی همکاریهای ترکیه، ایران و عراق در آنکارا
همایش بین‌المللی همکاری ترکیه، ایران و عراق با حضور مقامات هر سه کشور و به همت موسسه ایرام در آنکارا برگزار شد.
به گزارش خبرنگار اعزامی خبرگزاری تسنیم، همایش بین‌المللی همکاری ترکیه، ایران و عراق با حضور مقامات هر سه کشور از جمله سفرای ایران و عراق در ترکیه و همینطور برخی مسئولان دولتی ترکیه به همت مرکز مطالعات ایرانی آنکارا(ایرام) در آنکارا برگزار شد.
کارشناسان عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و عراق در خصوص راه‌های افزایش همکاری سه کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، محیط زیست، امنیتی، مبارزه با تروریسم و همکاریهای منطقه‌ای به بحث و تبادل نظر پرداختند.
حقی اویغور: تحولات کنونی جهان٬ دست کم تا پایان قرن حاضر بر تحولات بین‌الملل اثرگذار است
حقی اویغور رئیس مرکز مطالعات ایرانی آنکارا "ایرام" در این همایش با بیان اینکه موسسه ایرام٬ هر سال دو بار گردهمایی‌های سه‌جانبه برگزار می‌کند، گفت: مدتی پیش با دوستان پاکستانی و کارشناسانی که از آن کشور مهمان ما شده بودند٬ گردهمایی خوب و ارزنده‌ای داشتیم و حالا هم در خدمت کارشناسان ارجمندی از سه کشور دوست٬ ایران٬ عراق و ترکیه هستیم.
وی افزود: همچنان که می‌دانید در روزها و هفته‌های اخیر٬ در عراق و همچنین در ایران٬ شاهد برخی اعتراضات مردمی بودیم. البته چنین رویدادهایی فقط محدود و مختص به این دو کشور نیست و از سوریه گرفته تا افغانستان٬ لبنان٬ یمن٬ فلسطین٬ لیبی و چندین کشور دیگر٬ شواهدی مبنی بر این وجود دارد که تلاش برای بی‌ثبات کردن و حتی تلاش برای تجزیه و جنگ‌افروزی٬ در میان است. قطعاً نمی‌خواهم بگویم که این مشکلات٬ فقط مربوط به جهان اسلام و کشورهای منطقه ماست. در مناطق دیگر جهان نیز از کریمه گرفته تا کشمیر و برخی کشورهای آمریکای لاتین و همچنین هنگ‌کنگ٬ شاهد برخی تنش‌ها و ابهامات جدی هستیم.
این کارشناس ترک ادامه داد: بدون تردید٬ مشکلاتی که در این کشورها در جریان است٬ بر روابط منطقه‌ای و بین‌الملل آنان نیز تاثیر ژرفی می‌گذارد. به عنون مثال از آغاز دوران جنگ سرد٬ به شکل سنتی٬ دو کشور ژاپن و کره جنوبی٬ متفق همپیمان آمریکا بوده و روابط خوبی با هم داشته‌اند، اما حالا شاهد این هستیم که بین این دو کشور شرق دور آسیا٬ تنشی به وجود آمده که از جنگ جهانی دوم به این سو٬ سابقه نداشته است. به باور بسیاری از ناظران بین‌الملل٬ شرایط و تحولاتی که در حال حاضر در جهان به وجود آمده٬ دست کم تا پایان قرن حاضر٬ بر تحولات بین‌الملل٬ اثرگذار خواهد بود و ظرفیت آن را دارد که موجب تغییر برخی موازنات شود.
اویغور با بیان اینکه هم اکنون ما شاهد این هستیم که شرق در برابر غرب به پا خاسته و می‌بینیم که قدرت مهمی به نام چین٬ به دنبال آن است تا از کیک تحولات جهان و ظرفیت‌های جغرافیایی و دموگرافی٬ سهم بیشتری بگیرد، یادآور شد: اما در دیگر کفه ترازو و در جبهه غرب٬ می‌بینیم که اروپا در مسیری قرار گرفته که گویی به سرنوشت فعلی خود راضی بوده و عقب‌نشینی نسبی خود را پذیرفته است. اظهارات سران فرانسه و برخی کشوهای دیگر٬ اعتراف و گواه این ماجراست.
وی گفت: چنین به نظر می‌رسد که اروپا در آینده نزدیک٬ بخش قابل توجهی از انرژی خود را از شمال آفریقا و همچنین از غرب آسیا تامین خواهد کرد و در عین حال٬ بر روی این مساله تمرکز می‌کند که موج مهاجرت به سوی کشورهای اروپایی٬ موجب سقوط ساختاری در این قاره سبز نشود. به همین خاطر٬ گاهی کشورهای اروپایی به شدت خواهان حفظ وضعیت موجود هستند٬ از بی‌ثباتی کشورهای منطقه نگرانند و همچنان که در مورد مصر دیدیم٬ به منظور حفظ منافع٬ حتی حاضرند که ارزش‌ها و اصولی را که برای آن تبلیغ می‌کنند٬ کنار بگذارند. اما قاعدتاً٬ اروپا نمی‌تواند به شکل درازمدت به این رفتار و منش دوگانه ادامه دهد و باید دست به انتخاب بزند. بازیگر اصلی جهان غرب یعنی آمریکا نیز٬ به شکل شتابان به تلاش‌های تهاجمی مداخله‌گرانه خود ادامه می‌دهد تا هژمونی قدرت جهانی را در اختیار داشته باشد و موقعیت خود را حفظ کند.
رئیس مرکز ایرام با ذکر این نکته که تلاش برای حمایت از کودتا در آمریکای لاتین٬ جنگ تجاری در برابر چین و تحریم ایران٬ از بارزترین سیاستهای تهاجمی آمریکا است، اظهار داشت: آمریکا ادعا می‌کرد که می‌خواهد در عراق٬ یک نظام و سیستم جدید به وجود بیاورد. اما در این مسیر شکست خورد و حالا می‌خواهد با سیاست جنگ‌افروزی و تحریک٬ به اهداف خود برسد. حالا شاهد این هستیم که آمریکا در آسیا و اروپا٬ بخش قابل توجهی از توان اثرگذاری خود را از دست داده و رقبای قابل توجهی داردو به همین خاطر می‌خواهد در حوزه انرژی مشکلاتی به وجود بیاورد و در عین حال هم برای گذار از این وضعیت و هم به خاطر برخی مسائل داخلی٬ تلاش می‌کند تا امنیت اسراییل را به هر قیمتی تامین کند.
اویغور گفت: البته سکه تحولات منطقه روی دیگری نیز دارد. روی دیگر سکه این است که متاسفانه٬ پس از دوران جنگ سرد٬ شاهد این بوده‌ایم که دولت‌های منطقه٬ نه به نیازها و مطالبات مردم توجه کرده و برای تامین رفاه مردم تلاش کرده‌اند و نه به تغییرات و تحولات اجتماعی، فکری و فرهنگی اعتنا کرده‌اند. پاسخ ندادن به مطالبات مردمی٬ عدم تامین رفاه و آسایش و همچنین بی‌توجهی به تحولات مهم٬ موجب آن شده که مردم٬ با صدایی بلندتر و خشمی بیش از پیش٬ نیازهای خود را بر زبان بیاورند. در چنین شرایطی است که آمریکا و دیگران نیز ترجیح می‌دهند بر این مساله سرمایه‌گذاری کرده و موج‌سواری کنند.
فرازمند: عراق پل دوستی ایران و کشورهای منطقه است
محمد فرازمند سفیر کشورمان در ترکیه، در سخنان افتتاحیه خود در سمپوزیوم همکاریهای ایران، ترکیه و عراق، ضمن تشکر از برگزاری این نشست در مقطع کنونی اظهار داشت: سه کشور ایران، عراق و ترکیه با اشتراکات فراوان فرهنگی و تمدنی، دارای فرصت‌ها و چالش‌های مشترکی هستند که اگر در این دوره حساس روابط بین‌المللی و منطقه‌ای بتوانند با هم پوشانی این مشترکات، از فرصت‌های پیش رو بخوبی استفاده کنند، آثار بزرگ و با برکتی برای ملت‌های منطقه به ارمغان خواهند آورد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به حجم حدود 30 میلیارد دلاری روابط تجاری دوجانبه میان سه کشور مذکور افزود: اگر این روابط دوجانبه به روابط سه جانبه و چندجانبه تبدیل شود، حجم روابط افزایش چشمگیری خواهد یافت.
فرازمند همچنین نشست‌های مشترک چهارجانبه وزرای خارجه و کشور ایران، ترکیه، سوریه و عراق طی سالهای گذشته را موفق ارزیابی و ابراز امیدواری کرد که با فراهم آمدن شرایط مناسب، همکاری چهارجانبه کشورهای مذکور مجدداً از سرگرفته شود.
سفیر ایران در ترکیه، عراق را پل دوستی و همزیستی مسالمت آمیز میان کشورهای منطقه معرفی کرد و مواضع مشترک میان ایران و ترکیه در مورد تحولات عراق بخصوص حمایت از تمامیت ارضی و استقلال این کشور و همکاری با دولت عراق در مبارزه با تروریسم و ناامنی را خاطر نشان ساخت.
حسن احمدیان استاد دانشگاه تهران در این همایش با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت: ایران در این مسیر راه مقاومت را در پیش گرفته و بودجه سال آینده خود را بدون نفت بسته است.
الاسدی: عراق با ایران و ترکیه روابط بهتری نسبت به عربستان دارد
الاسدی از عراق دیگر سخنران این همایش بود که با اشاره به وجود سه امپراتوری در منطقه در طول تاریخ اظهارداشت: با نگاهی به تاریخ می‌توانیم دریابیم که مشترکات زیادی بین ما وجود دارد و مشکلاتی که داریم ناشی از نبود زبان مشترک نیست بلکه باید نگاه مشترکی داشته باشیم. اینگونه است که می‌توان آینده را رقم زد.
وی با بیان اینکه عراق با ایران و ترکیه روابط بهتری نسبت به عربستان دارد، گفت: آمریکا در خاورمیانه تنها بدنبال نفت نیست و امنیت اسرائیل هم یکی از این اهداف است.
این کارشناس عراقی با اشاره به اعتراضات عراق نیز یادآور شد: این اعتراضات به تغییر رژیم تبدیل نمی‌شود و حکومت ادامه خواهد یافت.
فردوسی پور: از تحریم ایران کشورهای همسایه نیز تاثیر گرفته‌اند/ ایران کشوری گاز محور خواهد شد
مجتبی فردوسی پور سفیر سابق ایران در اردن و کارشناس ارشد دفتر مطالعات وزارت خارجه در این همایش درباره اقتصاد انرژی با بیان اینکه توجه به ژئوپلتیک بین ایران، ترکیه و عراق حائز اهمیت است و ما ظرفیت گسترده‌ای در این خصوص داریم، گفت: اوراسیا، بالکان، خلیج فارس، آسیای میانه و قفقاز مناطق مهمی هستند که می‌توانند در حوزه اقتصاد انرژی ظرفیت خوبی را برای سه کشور فراهم کنند.
وی با اشاره به سند 20 ساله تدوین شده در ایران اظهارداشت: در این سند، ایران سیاستهای خود را بر اساس حوزه‌های منطقه‌ای، همسایگان و جهان اسلام و نیز سایر کشورهای دنیا تقسیم کرده است که بر این اساس می‌توان به اولویتهای ایران در حوزه سیاست خارجی پی برد.
سفیر سابق ایران در اردن با بیان اینکه روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه موجب آن شد که ترکیه سیاستهای خود را به سمت منطقه و همسایگان تغییر داده و اختلافات خود با همسایگان را کاهش دهد، یادآور شد: عراق نیز از سال 2003 توسعه مناسبات با همسایگان را در دستور کار قرار داده است.
فردوسی پور تصریح کرد: ما طی 3 مرحله حرکتی جهشی به سمت توسعه روابط با همسایگان را داشته‌ایم که در دوره برجام نیز ادامه یافت اما با خروج آمریکا از آن شاهد شیب نزولی در روابط با همسایگان هستیم. تحریم ایران تنها محدود به یک کشور نیست و اگر ایران تحریم شود کشورهای همسایه نیز از آن اثر سوء می‌گیرند و در این راستا باید همکاریهای اقتصادی خود را افزایش دهیم تا پیامدهای سوء تحریم کاهش یابد.
وی با بیان اینکه ایران در سال آینده از کشوری نفت محور خارج شده و به کشوری گاز محور تبدیل خواهد شد، اظهارداشت: در قرن 21 هستیم که چند جانبه گرایی و کاهش اتکا به نفت از ویژگی‌های آن است که قرن بهره برداری از انرژی‌های پاک همچون انرژی هسته‌ای، خورشیدی و بادی است.
کارشناس ارشد دفتر مطالعات وزارت خارجه با بیان اینکه نگاه ایران و ترکیه به عراق، توسعه امنیت و اقتصاد است، افزود: کاهش تلقی تهدید از یکدیگر، تقویت سرمایه گذاری مستقیم توسط بخش‌های خصوصی، کمیسیون اقتصادی 3 جانبه، تبادلات مالی 3 جانبه و ایجاد مناطق آزاد بین 3 کشور، می‌تواند به توسعه روابط ما کمک کند.
فردوسی پور ادامه داد: در حوزه محیط زیست بین ایران و ترکیه موضوع دیوار مرزی و سدهای ایجاد شده روی رودخانه ارس موضوعاتی هستند که می‌تواند بر محیط زیست منطقه تاثیر گذار باشد. درباره حقابه نیز باید پروتکل مشترکی در این باره تدوین شود.
حمزه شریف: سدهای ترکیه روی رودهای مرزی به مرور ورود آب به عراق را کاهش می‌دهد
حمزه شریف از عراق دیگر سخنران این همایش بود که با اشاره به اهمیت آب برای این کشور طی سالهای آینده گفت: مهمترین موضوع ما در حوزه محیط زیست امنیت آب است.کمبود آب برای کشاورزی و همینطور افزایش جمعیت ریسک بحران زیست محیطی را در عراق بالا می‌برد که مشکلی جدی برای امنیت ملی ما خواهد بود. استراتژی امنیت ملی ما در این حوزه، سخت گیری درباره حفظ محیط زیست و اهمیت به آن است.
وی ادامه داد: در همین رابطه دولت عراق در سال 2012 به 2 شرکت ایتالیایی اجازه داد تا در حوزه محیط زیست در عراق فعالیت داشته باشند. در عراق سالانه 80 میلیون دلار در حوزه آب سرمایه گذاری صورت می‌گیرد.
این کارشناس عراقی با اشاره به سدهای ترکیه روی رودهای مرزی اظهار داشت: از طرف ترکیه سدهای مختلفی روی رود دجله و فرات ساخته می‌شود که به مرور آب ورودی به عراق را کاهش می‌دهد و برای جلوگیری از این اقدام نیازمند تفاهماتی در این خصوص هستیم. برای رسیدن به تفاهم و ثبات در منطقه نیز نیازمند قوانین ثابت و پایدار و راه حلهای جدید هستیم. سهمیه مقدار آب ورودی از رودخانه‌های مرزی به کشورهای پایین دست نیز باید مشخص شود.
اورسیم مادن: مشکلات آبی ایران بدلیل استفاده نادرست آن است
طوبا اورسیم مادن از وزارت انرژی ترکیه دیگر سخنران این همایش بود که در پاسخ به انتقادات مطرح شده درباره سد سازی این کشور روی رودخانه‌های مرزی گفت: برداشت در منطقه چنین است که ترکیه کشوری غنی از آب است در حالیکه چنین نیست و ما نیز نگرانی‌هایی درباره آب داریم. ایران و عراق از منابع انرژی بهره مند هستند و ما ناچاریم برای کسب انرژی سدهای برق آبی ایجاد کنیم. البته ایران بدلیل استفاده نادرست از آب با مشکلات آبی روبروست.
وی با بیان اینکه ترکیه در دارای 5 منطقه آبی است که مهمترین آنها دجله، فرات و ارس هستند، اظهارداشت: سیاست ما در این حوزه این است که به کشورهای همسایه و نیز محیط زیستمان تا جای ممکن آسیب نرسانیم.
این مسئول حوزه سد سازی در ترکیه با اشاره به انتقادات مطرح شده نسبت به سد ایلیسو نیز گفت: در این باره ما به عراق اعلام کرده بودیم که قصد داریم در سال 2018 این سد را فعال کنیم. پاسخ عراقی‌ها این بود که آبگیری را به تاخیر اندازید و ما این کار را علیرغم ضررهایی که برایمان داشت(روزانه یک میلیون دلار ضرر) انجام دادیم.
اورسیم مادن یادآور شد: اگر سه کشور متحد شوند می‌توانیم به راه حلی در این خصوص برسیم.
صباح زنگنه: کشورهای تولید کننده نفت مانند گذشته در امور جهانی تاثیر گذار نیستند
صباح زنگنه کارشناس مسائل خاورمیانه یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که درباره نفت و انرژی سخنرانی کرد و گفت: نفت عنصری درجه دوم در منطقه است. اوپک زمانی 70 درصد انرژی دنیا را کنترل می‌کرد اما این درصد طی سالهای اخیر بسیار پایین آمده زیرا تکنولوژی‌های جدید تولید انرژی وارد شده‌اند و استفاده از نفت نسبت به گذشته کاهش یافته است. برهمین اساس کشورهایی که تولید کننده نفت هستند مانند گذشته در امور جهانی تاثیر گذار نیستند.
وی با مرتبط دانستن مسائل سیاسی و اقتصادی با یکدیگر اظهار داشت: اگر بخواهیم یکی را بدون توجه به دیگری حل کنیم موفق نخواهیم بود. همینطور امنیت نیز یکپارچه است و نمی‌توان در جایی امنیت را برقرار کرد در حالیکه در همسایگی ما امنیت وجود نداشته باشد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: نمی‌توان از مسائل عراق و تاثیرات آن بر منطقه چشم پوشی کرد و باید روابطمان را بر اساس منافع مشترک بنا کنیم و نه منافع یکجانبه؛ در این مسیر نیز توسعه راه‌های زمینی، هوایی و دریایی لازم است.
محمد ساغر: روابط ترکیه با اقلیم کردستان بدون هماهنگی با عراق از جمله مسائل در روابط آنکارا-بغداد است
محمد ساغر مسئول سابق در بانک مرکزی عراق نیز یکی دیگر از شرکت کنندگان این همایش بود که با اشاره به اینکه ایران شریک قدرتمند عراق است، گفت: در سال 2017 روابط دو کشور بیش از 6 میلیارد دلار بود که در سال 2018 به 10 میلیارد دلار رسیده است. اما این روابط متوازن نیست و صادرات عراق به ایران بیش از 77 میلیون دلار نیست. ما در حال حاضر 4.2 میلیارد دلار برق از ایران وارد می‌کنیم که در دوره تحریم ایران نیز ادامه دارد.
وی با اشاره به روابط عراق و ترکیه و مسائلی که بر سر راه این روابط وجود دارد، اظهارداشت: صادرات نفت از اقلیم کردستان به ترکیه بدون توافق بغداد، همکاری اقتصادی اقلیم کردستان و ترکیه بدون هماهنگی بغداد و مسئله آب بین دو کشور از جمله این موارد هستند.
آدم یازیجی: تغییرات زیاد در قوانین داخلی ایران و عراق از جمله مشکلات ما در سرمایه گذاری است
آدم یازیجی از مسئولان امور گمرکی ترکیه نیز در این همایش با بیان اینکه به عنوان ترکیه تلاش داریم تا روابط تجاری با ایران و عراق را در هر شرایطی توسعه دهیم، اظهارداشت: روابط ما با ایران در دوره تحریم گواه این سیاست ماست. ایران هم نفت و هم صنعت دارد، ترکیه صنعت دارد و عراق نیز نفت دارد و این سه کشور می‌توانند یک ساز و کار سه جانبه راه بیندازند که مانند نفتا یا اتحادیه اروپا باشد.
وی ادامه داد: ما طی 100 سال گذشته همکاری با همسایگان نداشتیم اما طی 10 سال گذشته این روند تغییر کرده است.
این مقام اقتصادی ترکیه با بیان اینکه ما با مشکل انرژی روبرو هستیم و نیازمند تامین آن به شکلی مناسبیم، گفت: عراق نیز نیازمند زیرساخت است تا از شرایط کنونی خارج شود و ما در عراق سرمایه گذاری می‌کنیم.
یازیجی به وجود برخی مسائل در روند سرمایه گذاری ترکیه در عراق و ایران اشاره کرده و اظهارداشت: رعایت قوانین بین‌المللی، تغییرات زیاد در قوانین داخلی از جمله آنهاست. تحریم ایران نیز در این خصوص مسائلی را به وجود آورده است. برای تداوم سرمایه گذاری در این دو کشور باید امنیت سرمایه گذار تضمین شود. مثلاً عراق در حوزه‌ای که ما سرمایه گذاری کردیم تا صادرات داشته باشیم به طور ناگهانی اقدام به وضع تعرفه و ممنوعیت واردات می‌کند که این مسئله مشکلاتی را برای ما ایجاد کرده است.
وی افزود: باید به دنبال سرمایه گذاری بلند مدت باشیم. ایران و عراق 6 گذرگاه مرزی دارند و ما با عراق تنها 2 گذرگاه داریم، همینطور با ایران تنها 4 گذرگاه داریم که باید آنها را افزایش دهیم زیرا برای تجارتمان کافی نیست.
این مقام ترک با بیان اینکه ما به عنوان دولت هیچ مسئله‌ای برای تجارت با ایران نداریم، تصریح کرد: اما نمی‌توانیم به شرکتهای خصوصی و کوچکمان بگوییم که چه کنند و آنها انتخاب می‌کنند که با چه کشوری تجارت کنند.
به گزارش تسنیم این سومین همایش سه جانبه برگزار شده از سوی ایرام است که پس از همایش‌های سه گانه، ایران، ترکیه و پاکستان و نیز ایران، ترکیه و چین برگزار شده و هدف آن بررسی مسائل سه جانبه و تلاش برای توسعه روابط است.
انتهای پیام/
