علی‌اکبر شکارچی: انتخاب کوک به گردش ملودیِ ملت بستگی دارد
علی‌اکبر شکارچی معتقد است که انتخاب کوک مسئله‌ای شخصی نیست و به گردش ملودیِ ملت بستگی دارد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برنامه‌ی «پنجشنبه صبح‌های بخارا» صبح هفتم آذر 1398 با محوریت دیدار و گفت‌وگو با علی‌اکبر شکارچی آهنگساز و نوازنده کمانچه برگزار شد. این مراسم به بررسیِ تازه‌ترین اثر علی‌اکبر شکارچی اختصاص داشت.
شکارچی چندی پیش مجموعه روش نوین آموزش کمانچه نوازی را در دو جلد کتاب و چهار دی وی دی تصویری تهیه و با عنوان «ارغوان» منتشر کرد. جلد نخست این کتاب‌ها مربوط به دوره‌ی مقدماتی و جلد دوم برای دوره‌ی پیشرفته کمانچه نوازی است.
سخنران ویژه‌ی این مراسم مهدی آذرسینا آهنگساز و نوازنده کمانچه بود. آذرسینا در این مراسم به نقد و بررسی مجموعه‌ی «ارغوان» پرداخت و نکات بسیاری درباره این اثر بیان کرد.
داوود گنجه‌ای دیگر نوازنده پیشکسوت کمانچه، مهمان ویژه‌ی این مراسم بود. البته گنجه‌ای به طور خودجوش و سرزده به این مراسم آمد تا او هم در کنار دوستان و یاران قدیمی‌اش باشد.
شکارچی پر از شوق و شور است
آذرسینا درباره آشنایی‌اش با علی‌اکبر شکارچی گفت: حدود 46 سال پیش دوستی من و شکارچی آغاز شد. در زمانی که موسیقی در حال متحول شدن بود. آن سال‌ها رنگ دیگری از موسیقی روی کار آمده بود. ما نخستین شاگردان علی‌اصغر بهاری بودیم.
شکارچی از همان اول فعال و پر از شوق و شور و همیشه دنبال یاد گرفتن بود. شهرستانی بودیم و من از زنجان و شکارچی از دورود (استان لرستان) آمده بود. من در کار خودم خیلی مدعی بودم اما همیشه کار شکارچی برایم جذابیت ویژه‌ای داشته و دارد.
در ادامه آذرسینا مباحثی فنی درباره مجموعه «ارغوان» بیان کرد. آذرسینا در صحبت‌هایش به مبحث کوک پرداخت و گفت: من 20 سال پیش کتاب شیوه کمانچه‌نوازی را بر اساس کوکِ «می لا ر سل» نوشتم. پس از آن بحث‌هایی در محافل دانشگاهی شکل گرفت و برخی هم کوکِ «ر لا ر لا» را مطرح کردند. در اینجا هم شکارچی برای مِتُد آموزشی‌اش کوک «ر لا ر لا» را انتخاب کرده است.
کوک مسئله‌ای شخصی نیست
علی‌اکبر شکارچی درباره علت انتخاب این کوک گفت: مسئله کوک شخصی و سلیقه‌ای نیست. انتخاب کوک به گردش ملودیِ ملت بستگی دارد. وزیری وقتی موسیقی غربی را یاد گرفت تلاش کرد تا جهشی در موسیقی ایران شکل دهد. پس از انقلاب مشروطه هنر می‌خواست شکل دیگری از خودش نشان دهد. وزیری و خالقی خدمات بسیاری به موسیقی ایرانی داشته‌اند اما آنها می‌خواستند موسیقی ایرانی را بر اساس مِتُدهای غربی بیان کنند و این به نظرم ایراد داشت.
آقای وزیری گفتمانی را شروع کرد که خالقی آن را ادامه داد و برکشلی و بسیاری دیگر از بزرگان موسیقی ایران این مسیر را ادامه دادند. بعدها مجید کیانی گفت که موسیقی ما دو دانگِ به هم پیوسته است. در کتاب هرمز فرهت هم به درستی به دانگ‌ها اشاره شده است.
ماجرای دانگ چیست
در بخش دیگری از این نشست، مهدی آذرسینا به مبحث «دانگ» در مجموعه «ارغوان» پرداخت و در این باره انتقاداتی را مطرح کرد. آذرسینا گفت: شکارچی در این کتاب مبنا را بر دانگ گرفته است. دانگ مسئله‌ای است که هنوز قطعیتی در موسیقی ایرانی ندارد و پیچیدگی‌های بسیاری دارد.
آذرسینا در بخش دیگری از این مراسم به کاربرد شعر در این مجموعه آموزشی پرداخت و مباحثی را در این باره بیان کرد. یکی دیگر از مباحثی که آذرسینا درباره مجموعه «ارغوان» بیان کرد، به کارگیری نغمه‌های موسیقی نواحی در این اثر بود. آذرسینا این انتقاد را مطرح کرد که چرا شکارچی در این مجموعه از نغمه‌های موسیقی لرستان استفاده کرده است. آذرسینا که خودش اهل زنجان و آذری است تأکید کرد که در مجموعه آموزشی خودش تلاش کرده است که از موسیقی آذری استفاده نکند.
جلسه‌ای متفاوت از نگاه گنجه‌ای
در بخشی از این نشست داوود گنجه‌ای برای دقایقی سخن گفت. در ادامه متن صحبت‌های گنجه‌ای را می‌خوانید:
امروز جلسه ای متفاوت می‌بینم. جلسه‌هایی که این روزها در حوزه موسیقی ایرانی برگزار می‌شود، بیشتر برای خودنمایی و بازی است. اما امروز می‌بینیم که این دو مرد بزرگ اینجا هستند و مباحثی بسیار جدی در عرصه موسیقی مطرح می‌کنند.
عشق از ره تکلیف به دل پا نگذارد / سیلاب نپرسد که ره خانه کدام است
هم شکارچی و هم آذرسینا هر دو تئوری‌هایی درست را مطرح می‌کنند. هم بحث شکارچی و هم بحث آذرسینا کاملاً درست است.
باید تأکید کنم که بیان این تئوری‌ها درست است اما در عمل و در نوازندگی ماجرا کمی متفاوت است. ما سه نفر کمانچه می‌نوازیم و آرشه می‌کشیم و هر کدام سخنی متفاوت داریم. آذرسینا جسارت دارد و شکارچی هم حرفش را با جرأت می‌زند.
موسیقی ما براساس دانگ است اما کوک همان کوک «می لا ر سل» است.
شکارچی در بخشی از این نشست تأکید کرد که تئوری چهار دانگ آقای طلایی منطبق بر موسیقی ایران است.
علی‌اکبر شکارچی برای مجموعه روش نوین آموزش کمانچه نوازی از عنوان «ارغوان» استفاده کرده که این عنوان را بر اساس یکی از سروده های خودش انتخاب کرده است. متن سروده‌ی شکارچی به این شرح است:
قطره به خواب نمی‌رود
نمی‌رود خواب در چشمان من
می‌چکد خون من قطره قطره بر این سنگ سیاه
تا بگذرد از دل سخت و سیاه او
من به خواب می‌روم و قطره هم
وقتی که می‌چکد جان من قطره قطره در پای ارغوان
انتهای پیام/
