انحراف جدی در طرح اشتغال روستایی/ ۲۴۰۰نفر ۴۴درصد منابع را بلعیدند

حجت ورمزیاری، عضو هیأت علمی گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، درباره عدم تحقق اهداف قانون اشتغال پایدار روستایی از محل صندوق توسعه ملی گفت: پولی که از صندوق توسعه ملی به‌صورت ارزان‌قیمت  به اسم ایجاد اشتغال روستایی برداشته شد، آمارها نشان می‌دهد که موفق نبوده است.

وی ادامه داد: علی‌رغم آمارهایی که مسئولین برای ایجاد اشتغال ارائه می‌کنند و بیان می‌کنند که با طرح اشتغال روستایی سهم ایجاد اشتغال در روستاها به 25 درصد رسیده است، باید گفت که این‌گونه نیست، چراکه این آمار در سال 96 صفر و در سال 97 به 25 درصد رسیده است و این آمار صحیح نیست، چرا که اجرای قانون از سال 97 آغاز شد و تا فرد بخواهد وام دریافت کند و روند کار خود را انجام دهد، چندین ماه زمان می‌برد، بنابراین نمی‌توانیم بگوییم صرفاً با اجرای این قانون تحمل عظیمی در اشتغال روستایی ایجاد شد.

ورمزیاری اظهار داشت: عده‌ای بیان می‌کنند که آمارهایی که درباره اشتغال روستایی ارائه می‌شود، بر اساس آمار سطحی طرح‌ها است که می‌گویند میزان ایجاد اشتغال روستایی به 25 درصد رسیده است، اما در اصل این مسئله اشتباه است، چرا که آماری که بیان می‌شود بر اساس پیش‌بینی‌های ایجاد شغل است و هنوز اجرا نشده است، به‌طور مثال فردی که تقاضای دریافت وام دارد، طرحی را می‌نویسد و پیش‌بینی ایجاد شغل می‌کند، بر اساس آن پیش‌بینی مسئولان به ارائه آمار می‌پردازند.

عضو هیأت علمی گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران افزود: آمارهای وزارت کار نشان می‌دهد که 44درصد وام‌ها به 2هزار و 400 نفر پرداخت شده است، وام‌هایی که این 2هزار و 400 نفر دریافت کرده‌اند، طرح‌هایی بالاتر از نیم میلیارد به بالا بوده است. کدام روستایی می‌تواند وثیقه یا ضمانت وام نیم میلیاردی فراهم کند؟! این موضوع نشان‌دهنده این است که یک انحراف جدی در اهداف قانون اشتغال پایدار روستایی افتاده است، این‌که 2هزار و 400 نفر در کشور به‌تنهایی موفق شده‌اند حدود 44 درصد وام پرداخت‌شده را به خود اختصاص دهند جای سؤال دارد و نیازمند بررسی جدی از سوی نهادهای نظارتی است.

وی با بیان اینکه حدود 87 درصد افرادی که تسهیلات اشتغال روستایی را دریافت کرده‌اند مدرک دیپلم و کمتر از دیپلم داشته‌اند افزود: در حالی که در سیاست‌های کلی اشتغال بارها به ایجاد اشتغال فارغ التحصیلان و ایجاد اشتغال دانش‌بنیان اشاره کرده‌ایم. این برداشت می‌شود که تسهیلات اشتغال روستایی بیشتر به  افرادی که سرمایه‌دار و تاجر بوده‌اند و سطح سواد پایینی داشتند پرداخت شده است.

عضو هیأت علمی گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران ادامه داد: برخی نقد می‌کنند که شرکت‌های دانش‌بنیان نمی‌توانند در روستا فعالیت کنند، در صورتی که اشتغال دانش‌بنیان صرفاً آن شرکت‌های مرسوم دانش‌بنیان نیست. وقتی می‌گوییم اقتصاد دانش‌بنیان، یعنی اینکه هر واحد اقتصادی و هر بنگاه اقتصادی و هر مزرعه و هر واحد گردشگری بر اساس اصول علمی مدیریت شود که بتواند بهره‌وری را بالاتر ببرد. زمانی که 87 درصد تسهیلات به افراد دیپلم و کمتر از دیپلم پرداخت می‌شود و هیچ سازوکار بهبود بهره‌وری برای آنها تعریف نمی‌شود، انتظار اشتغال پایدار و باثبات که باعث بهبود محیط زیست و پایدار شود نباید داشته باشیم. این مسائل موضوعاتی است که باید توجه شود. زمانی که تسهیلاتی بدون اصلاح زیرساخت توزیع می‌شود اشکالاتی در کار ایجاد می‌شود.

ورمزیاری با ابراز اینکه "ما نمی‌گوییم که اجرای این طرح کلاً بی‌نتیجه بوده است، اما نتیجه‌ای که پیش‌بینی می‌شد  هم  دیده نشده است" گفت: برداشت 1.5 میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی باید به‌گونه‌ای پرداخت می‌شد که شاهد تحولات جدی می‌بودیم. هنگام تصویب این قانون هشدارهایی داده شد که اگر الزاماتی در نظر گرفته نشود، طرح به نتیجه مناسبی نخواهد رسید.

وی گفت: عده‌ای در مقابل اینکه حدود 44درصد تسهیلات در طرح‌های بالاتر از نیم میلیارد رفته است می‌گویند" ما به‌دنبال پخش پول نیستیم که بخواهیم 20میلیون به اقشار فقیر بدهیم، اگر این را به چند بنگاه بزرگ بدهیم، هم نظارت بهتری دارند و هم می‌توانند پول را راحت‌تر خرج کنند."، یعنی مهمترین جوابی که می‌توان به این موضوع داد این است که بافت اقتصاد روستایی و عشایری بافت کوچک، خرد و متوسط است و زمانی می‌توانیم این حرف را درست در نظر بگیریم که بگوییم کشور در مناطق روستایی و عشایری اتحادیه بزرگ دارد و روستاییان در قالب این اتحادیه‌ها سازمانی شده‌اند و حالا این وام را به این اتحادیه می‌دهیم و اتحادیه زنجیره ارزش مستقر می‌کند و کارخانه احداث می‌کند و ارزش افزوده آن به روستاییان برمی‌گردد که عضو این روستا هستند، ولی زمانی که چنین ساختاری را نداریم و هنگام تصویب این طرح بیان شد اما کسی به آن توجه نکرد، آن وقت نمی‌توانیم افتخار کنیم که 44درصد تسهیلات را به طرح‌های نیم‌میلیاردی پرداخت کردیم و سپس ادعا کنیم که اشتغال روستایی ایجاد کرده‌ایم.

ورمزیاری افزود: تا پایان شهریور ماه تعداد افرادی که در سامانه کارا ثبت‌نام کرده و طرح ارائه داده‌اند، حدود 470هزار نفر بوده‌اند، جمعیت فعال روستایی و عشایری طبق سرشماری سال 95 حدود 7میلیون نفر است. باز اگر سرپرست خانوار روستایی را در نظر بگیرید، طبق سرشماری سال 95 حدود 7میلیون خانوار روستایی داریم، اگر این نسبت را با 470هزار نفری که در کارا ثبت‌نام کرده‌اند در نظر بگیریم، یعنی حدود 7 تا 8درصد از جمعیت روستایی برای درخواست وام متقاضی شده‌اند، این موضوع بیانگر این است یا روستاییان درست متوجه نشده‌اند یا روستاییان ناامید از دریافت وام بوده‌اند، یا اینکه سواد کافی را برای نوشتن طرح نداشته‌اند. با وجود اطلاع‌رسانی‌هایی که درباره این طرح انجام شد، اما سطح پوشش این طرح کم بوده است.

وی گفت: اگر بخواهیم اشتغال روستایی ایجاد کنیم باید راهکارهای جدی‌تر انجام شود. برای ایجاد اشتغال باید یک سازوکار در سطح محلی وجود داشته باشد، یعنی قابلیت‌های اشتغالزایی در منطقه به‌خوبی بررسی شود، و هم‌افزا و مرتبط با یکدیگر و در قالب یک زنجیره بررسی شود. ما چنین سازوکاری در سطح محلی و دهستان نداریم، در سطح روستا، بخش و دهستان نداریم. در سطح روستا به این‌ها مراکز رشد کارآفرینی، شتاب‌دهنده‌ها گفته می‌شود. به‌طور کلی نیازمند مراکز غیردولتی هستیم. باید زمینه‌ای فراهم شود، ظرفیت‌های خالی در روستاها هم در نظر گرفته شود و قابلیت‌های محلی روستا را شناسایی کنند و پولی که به طرح اختصاص می‌دهند متناسب با شناسایی علمی قابلیت‌ها باشد.

ورمزیاری ادامه داد: خوشه‌سازی در روستا گام دیگر در ایجاد اشتغال است، یعنی اینکه انتظار داشته باشیم که یک واحد قالیبافی در روستای فلان، برود سلیقه مشتری را ببیند و متناسب با سلیقه آنها بافت داشته باشد، انتظار بیجایی است. باید چیزی به اسم خوشه داشته باشیم، تابا روستاییان ارتباط بگیرند و بتوانند علاوه بر تولید برای آنها بازار پیدا کنند و فروش آنها تضمین شود. ایجاد این مراکز نیازمند پول دولتی هم نیست. اگر بخواهیم اشتغال پایدار ایجاد کنیم نیازمند چنین ساختارهایی هستیم در غیر این صورت با پول‌پاشی شغل ایجاد نمی‌شود.

انتهای پیام/+