گزارش| چه شواهدی برای ساختگی بودن حمله داعش در تاجیکستان وجود دارد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حمله روز 6 نوامبر به یک پایگاه مرزبانی دولت تاجیکستان در مرزهای مشترک این کشور با ازبکستان، بار دیگر بحث داعش را به مباحثات سیاسی و رسانه‌ای این کشور باز کرده است. مباحثی که فارغ از انگیزه‌ها و منافع سیاسی، هر کدام دارای استدل و منطق‌هایی به ظاهر مبتنی بر واقعیات در بر دارند.

در همین راستا، کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان در نخستین اقدام در ظهر روز 6 نوامبر، در نتیجه بازجویی از بازماندگان حادثه مذکور اعلام کرد که مهاجمین وابسته به داعش بودند. به گفته واحد مرزبانی این کمیته، شبه‌نظامیان وابسته به داعش 3 روز پیش از حادثه (در تاریخ 3 نوامبر) از ولسوالی قلعه‌ زال در افغانستان از مرزهای تاجیکستان عبور کرده، وارد منطقه قبادیان در این کشور شده و پس از تصمیم نهایی درباره منطقه مورد هدف حمله، اقدام به سازماندهی آن می‌کنند. با این حال تا پیش از این شواهدی مبنی بر ارتباط مهاجمین با داعش وجود نداشت. نه فیلمی از لحظه وقوع حادثه منتشر شده بود که این نسبت را نشان دهد، و نه در تصاویر منتشر شده از سوی وزارت کشور و رسانه‌های تاجیک، شواهد بصری همچون پرچم یا شعاری از داعش در آن وجود نداشت.

با این حال، روز گذشته منابع رسانه‌ای به نقل از خبرگزاری اعماق (وابسته به گروه تروریستی داعش) خبری را منتشر کردند که در آن داعش مسئولیت حمله مذکور را بر عهده می‌گرفت. در همین راستا، ویدئویی از بیعت مهاجمین با سرکرده این گروه نیز منتشر شده بود. روکمینی کالیماچی، خبرنگار و مستندساز معروف نیویورک تایمز که پیش از این مستندی درباره حمله سال 2018 داعش به توریست‌های دوچرخه‌سوار در منطقه دنغره ساخته بود، در مورد ویدئوی منتشر شده در توئیترش می‌نویسد:

این خیلی مهم است: چند روز پیش مقامات تاجیک تایید کردند که حمله به یک پایگاه مرزی در تاجیکستان که منجر به کشته شدن 17 نفر شد، توسط داعش صورت گرفته بود. امروز داعش یک ویدئو از مهاجمان منتشر کرد. دراین ویدئو آن‌ها با بغدادی بیعت نمی‌کنند، بلکه وفاداری خود را نسبت به خلیفه جدید اظهار می‌دارند.  آیین بیعت با ابوبکر البغدادی، امیرِ پیروان یکی از موضوعاتی بوده که طی هفته‌های اخیر با اعلام بیعت با ابو ابراهیم الهاشمی القریشی جایگزین شده است. دوست تاجیک من تایید کرده که در ویدئو افراد با لهجه تاجیکی صحبت می‌کنند.

از سوی دیگر اما مخالفین و تحلیل‌گران با مشاهده تناقض‌های موجود در تصاویر و ادعاهای مطرح شده از سوی دولت تاجیکستان، ایده ساختگی بودن این مساله را مطرح می‌کنند. ادوارد لمون، تحلیل‌گر شناخته شده بریتانیایی که اکنون پژوهشگر مرکز مطالعاتی ویلسون در ایالات متحده است و از جمله برجسته‌ترین تحلیل‌گران حوزه تاجیکستان در کشورهای غربی محسوب می‌شود، در صفحه توئیتر خود نسبت به ادعای داعش در پذیرش مسئولیت این حمله می‌نویسد:

نیاز است تا با احتیاط به این موضوع پرداخته شود. چرا که این موضوع می‌تواند صرفا یک فرصت‌طلبی در سمت داعش باشد.

علاوه بر این دیدگاه، شواهدی میدانی مبنی بر ساختگی بودن حادثه مذکور و یا حداقل شواهد منتشر شده از آن توسط سازمان‌ها و نهادهای دولتی تاجیکستان وجود دارد. نخستین ابهام در این زمینه در مورد سبک حمله مهاجمین به پایگاه مذکور بوده است. در تمامی حملاتی که داعش پیش از این در تاجیکستان صورت داده بود همچون حمله به توریست‌های دوچرخه سوار و تهاجمات دیگر در زندان‌های وحدت و خجند، و یا حتی در دیگر حملات آسیای مرکزی، به ندرت مشاهده شده بود که چهره مهاجمین پوشیده شده باشد. با این حال، در تصاویر منتشر شده مهاجمین با صورت‌های پوشیده، به نحوی که چهره آن‌ها شناسایی نشود، اقدام به حمله نموده بودند.

در تصاویر منتشر شده از سوی وزارت کشور و کمیته دولتی امنیت ملی، در میان اجساد مهاجمین جنازه مردی مشاهده می‌شود که دست‌های وی از پشت بسته شده است. این تصویر این سوال را به وجود آورده که این فرد و مهاجمین با دست‌های بسته چطور به یک پایگاه مرزی حمله کرده بودند؟ با وجود پرسش‌های خبرنگاران و افکار عمومی، مقامات دولتی تاجیکستان از ارائه پاسخ و توضیح در این زمینه خودداری کرده‌اند.

نکته دیگری که در تصاویر منتشر شده ملاحظه شد، شماره پلاک یکی از خودروهای سوخته شده است که در تصاویر متعلق به گروه تروریست‌ها عنوان شده است. نکته جالب توجه در آن، دولتی بودن نوع پلاک یکی از این خودروها است. رسانه‌های تاجیک همچنین شناسایی کرده‌اند که شماره پلاک آن با شماره «01» آغاز می‌شود که مربوط به شهر دوشنبه می‌باشد. با این حال هنوز مشخص نشده که مهاجمین چطور یک خودرو با پلاک دولتی را در اختیار گرفته و اقدام تروریستی را با استفاده از آن ترتیب داده‌اند.

بحث‌برانگیزترین تصویری که از میان عکس‌های منتشر شده مورد توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی و به ویژه خبرنگاران قرار گرفته است، تصویری می‌باشد که در آن یک رینگ با لاستیک سوخته بر روی سقف یکی از خودروهای سوخته شده قرار دارد. این تصویر شائبه ساختگی بودن آتش‌سوزی‌ها و کل تصویر منتشر شده را تقویت کرده است. منتقدین بر این عقیده‌اند که آتش‌سوزی مذکور ساختگی بوده و از طریق سوزاندن یک لاستیک به انجام رسیده است، نه آتش‌سوزی ناشی از درگیری شدید مسلحانه میان دو گروه نظامی.

در کنار تمام این موارد، پاسخ جالب وزارت کشور تاجیکستان به این ابهامات است که جلب توجه می‌نماید. در حالی که این پرسش‌ها در کنار ابهامات بسیار زیاد دیگری وجود دارد، مقامات تاجیک نه‌تنها هیچ توضیحی درباره آن‌ها ندادند، بلکه در اقدامی بسیار عجیب و غیرمنتظره، تصاویر مذکور را از روی وب‌سایت وزارت کشور حذف کردند.

نکته جالب توجه دیگر آن است که یکی از تحلیل‌گران روس در حوزه آسیای مرکزی به نام آرکادی دوبنوف نیز در مصاحبه‌ای با روزنامه کومرسانت اظهار می‌دارد:

این شبه‌نظامیان چه کسانی هستند که اجازه می‌دهند همچون مرغ به آن‌ها شلیک کنند؟ در حالی که این افراد پیش از این توانستند از مرز رد شده و بیش از 100 کیلومتر را در تاجیکستان تا پاسگاه مذکور طی کنند. در عین حال، این افراد نقاب‌دار هستند، اما در هیچ یک از حملات سال‌های اخیر، ماسکی روی صورت مهاجمین داعش نبوده است. من احساس می‌کنم اینها زندانیانی هستند که برای این کار فرستاده شده‌اند. با اطلاع از غیرحرفه‌ای بودن و بدبینی نسبت به نیروهای امنیتی تاجیک، هر احتمالی را می‌توانیم مطرح کنیم.

در کنار این موضوع، همچنان سوالات بسیار زیاد دیگری در مورد این حمله شبه‌تروریستی وجود دارد. نخست آن که چرا داعش یک پایگاه مرزی در نقطه‌ای دور افتاده را برای حمله انتخاب کرده است؟ در فاصله حدوده 150 کیلومتری از منطقه‌ای که ادعا می‌شود داعش از آن وارد تاجیکستان شده تا محل حادثه، مناطق مناسب بسیار زیادی برای انجام هر نوع حمله تروریستی وجود داشت. با این حال انگیزه داعش از این حمله مشخص نیست و در ویدئو و بیانیه منتشر شده از سوی این گروه تروریستی نیز منتشر نشده است.

از سوی دیگر، نکته دیگر آمادگی بیش از حد نیروهای نظامی مرزبانی تاجیک است. در حالی که در عملیات‌های پیشین در درگیری‌های مرزی، تحولات بدخشان، شورش‌های زندان و ... همگی شاهد ضعف جدی نیروهای نظامی تاجیک بوده‌ایم، در این ماجرا اما به یک باره در مقابل یک گروه 20 نفره مسلح و احتمالا حرفه‌ای تروریستی، نیروهای نظامی تاجیک با آمادگی کامل یک اقدام کاملا موفق را با کشتن 15 نفر از تروریست‌ها و دستگیری الباقی آنان، در ازای تنها 2 کشته بر جای گذاشتند.

انتهای پیام/