گزارش| کج‌فهمی‌ها از مصوبه جدید مجلس نمایندگان درباره استیضاح ترامپ
رأی‌گیری روز پنجشنبه در مجلس نمایندگان برای رسمیت بخشیدن به تحقیقات استیضاح از ترامپ نه به معنای کلید زدن فرایند استیضاح علیه او است و نه لزوماً به ضرر او تمام خواهد شد، بلکه بیشتر بازی با یک کارت انتخاباتی است که ممکن است به نتایجی معکوس ختم شود.
گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم- اعضای حزب دموکرات در مجلس نمایندگان آمریکا در یک رأی‌گیری پنجشنبه یک گام دیگر به سوی استیضاح «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا برداشته و با 232 رأی موافق در برابر 196 رأی مخالف به پیشبرد تحقیقات استیضاح علیه او رسمیت بخشیدند.
این رأی‌گیری با آنکه مرحله‌ای مهم و جدید در پیشبرد فرایند تحقیقات استیضاح علیه ترامپ محسوب می‌شود با کج‌فهمی‌هایی همراه شده، تا جایی که عده‌ای حتی آن را رأی نهاد قانونگذار آمریکا به استیضاح رئیس‌جمهور این کشور تلقی کرده و احتمال عزل او از قدرت قبل از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 را هم پیش‌بینی کرده‌اند. در این گزارش، سعی خواهیم کرد با ارائه برخی توضیحات درباره مفاد قطعنامه‌ای که به تازگی به تصویب رسیده و انگیزه‌های قانونگذاران آمریکایی از تصویب آن وضعیتی که ترامپ در آن از لحاظ احتمال استیضاح قرار دارد را روشن کنیم.
آیا روند استیضاح ترامپ کلید خورده است؟
همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، قطعنامه‌ای که روز پنجشنبه به تصویب رسید به هیچ عنوان رأی به استیضاح یا عدم استیضاح ترامپ- یا به زبان تخصصی قانونگذاران آمریکایی رأی به آغاز «بندهای استیضاح»- نبود. مصوبه روز پنجشنبه در واقع، صرفاً قطعنامه‌ای است که دموکرات‌ها در آن مراحل بعدی اقداماتی که قرار است برای ادامه «تحقیقات» از ترامپ درباره گفت‌وگوی جنجالی او با رئیس‌جمهور اوکراین انجام دهند را تشریح کرده‌اند.
موافقت مجلس نمایندگان با این قطعنامه از چند نظر تحولی مهم در پیشبرد بحث استیضاح ترامپ به حساب می‌آید:
- نخست آنکه با تصویب آن، تحقیقات از ترامپ از فاز غیرعلنی وارد فاز علنی می‌شود. نمایندههای دموکرات از زمانی که «نانسی پلوسی»، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا آغاز تحقیقات استیضاح را به دلیل افشاگری‌های مطرح‌شده علیه ترامپ در تماس تلفنی با رئیس‌جمهور اوکراین (معروف به «اوکراین‌گیت») اعلام کرد تحقیقات خودشان را به صورت غیرعلنی و پشت درهای بسته برگزار می‌کردند که این مسئله بارها هم مورد اعتراض نمایندههای جمهوری‌خواه در کنگره و هم ترامپ و مقام‌های کاخ سفید قرار گرفته بود. مصوبه جدید «آدام شیف»، کمیته امور اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا را مکلف کرده تمامی جلسات استماع برای پیشبرد تحقیقات از ترامپ را به صورت علنی برگزار کند. به علاوه، رسمی شدن این تحقیقات اکنون هزینه‌های سیاسی عدم همراهی با آن از سوی مقام‌های کاخ سفید را هم بالاتر می‌برد. اگر تا قبل از این مقام‌های کاخ سفید بعد از صدور احضاریه می‌توانستند به راحتی از همراهی با تحقیقات استیضاح خودداری کنند از این به بعد، چنین سرپیچی‌هایی تبعات سیاسی زیادی خواهد داشت.
- دوم، در این قطعنامه مرحله‌ای برای تصمیم‌گیری درباره آغاز بندهای استیضاح علیه ترامپ در نظر گرفته شده است که از لحاظ سیاسی تحولی مهم علیه ترامپ قلمداد می‌شود. مجلس نمایندگان از سال 1998 به این سو علیه هیچ رئیس‌جمهوری چنین گام مهمی برای استیضاح برنداشته است. حتی اگر با در نظر گرفتن واقعیت‌های میدانی موجود، این گام به استیضاح واقعی و عزل ترامپ منجر نشود او را به لبه پرتگاه نزدیک می‌کند و سرنوشت سیاسی‌اش را در گرو ارتکاب شاید فقط یک خطای سیاسی دیگر در حد «اوکراین‌گیت» قرار می‌دهد. رفتارهای ناشیانه و تکانشی ترامپ و ناآشنا بودن کامل او به قواعد بازی در عالم سیاست موجب می‌شود احتمال سر زدن چنین خطایی از سوی او اصلاً بعید نباشد. بنابراین، رأی‌گیری روز پنجشنبه به صورت بالقوه ترامپ را به پرتگاه نزدیک‌تر کرده است. (هر چند بنا به دلایلی که در ادامه توضیح خواهیم داد در نظر گرفتن چنین مرحله‌ای صرفاً جنبه تئوریک و نمادین دارد و فعلاً انتظار نمی‌رود استیضاح ترامپ کلید زده شود.) مراحل پیش‌بینی‌شده در این قطعنامه برای تحقیقات استیضاح به این صورت است که ابتدا کمیته امور اطلاعاتی مجلس نمایندگان اقدام به برگزاری جلسات استماع علنی با حضور مقام‌ها و کارشناسان مدنظر خود می‌نماید و بعد از اتمام تحقیقات خود گزارشی شامل یافته‌ها را به «کمیته امور قضایی» این مجلس تقدیم کند. این کمیته سپس تحقیقات خودش را آغاز خواهد کرد و در نهایت درباره کلید زدن یا نزدن «بندهای استیضاح» تصمیم خواهد گرفت.
- سوم این رأی‌گیری اگرچه هیچ‌کدام از هم‌حزبی‌های ترامپ را مجاب به همراه شدن با تحقیقات استیضاح علیه او نکرد به یکپارچه شدن کامل جبهه مخالفان او در حزب دموکرات منجر شد. مسئله گام برداشتن به سوی استیضاح ترامپ، از همان آغاز ریاست‌جمهوری او یکی از مسائل محل اختلاف میان دموکرات‌ها بود. قبل از اوکراین‌گیت، شمار زیادی از دموکرات‌ها خواستار استیضاح ترامپ بودند، اما نانسی پلوسی از بیم اینکه استیضاح در مجلس سنا که اکثریت کرسی‌های آن در اختیار جمهوری‌خواهان است ناکام بماند و بر عکس، به تقویت ترامپ در آستانه انتخابات 2020 منجر شود، از اقدام در این راستا خودداری می‌کرد. بعد از اوکراین‌گیت، نانسی پلوسی تا اندازه زیادی به دلیل تغییر فضای افکار عمومی و متمایل شدن افکار عمومی به سمت حمایت از استیضاح، آغاز تحقیقات استیضاح علیه او را اعلام کرد. بعد از این مرحله، میان دموکرات‌ها بر سر رأی‌گیری یا عدم رأی‌گیری در خصوص تحقیقات استیضاح اختلاف وجود داشت که در نهایت، تصمیم به برگزاری رأی‌گیری پنجشنبه این اختلافات را تقریباً به طور کامل از میان برد و آنها را علیه ترامپ متحد کرد.
آیا استیضاح ترامپ رأی خواهد آورد؟
علی‌رغم همه مواردی که در بالا ذکر شد، تصویب قطعنامه تحقیقات استیضاح تنها نخستین گام در روند پیچیده و پرپیچ و خمی است که می‌تواند به استیضاح رئیس‌جمهور ختم شود. اگر به فرض، در پایان این تحقیقات، کمیته امور قضایی مجلس نمایندگان تصمیم به استیضاح ترامپ بگیرد، باید این موضوع را در صحن عمومی مجلس نمایندگان آمریکا به رأی بگذارد. در صورتی که مجلس نمایندگان به استیضاح رأی موافق بدهد در مرحله بعدی، استیضاح به مجلس سنا می‌رود و باید در آنجا هم بر سر آن رأی‌گیری شود. در این مجلس عزل رئیس‌جمهور منوط به موافقت دست‌کم دو سوم سناتورها (67 نفر) با استیضاح است.
بر اساس رأی‌گیری پنجشنبه می‌توان پیش‌بینی کرد چنانچه دموکرات‌ها بنا به هر دلیلی تصمیم به استیضاح بگیرند، با وضعیت و شرایط فعلی، استیضاح در مجلس نمایندگان که اکثریت آن در اختیار دموکرات‌ها است به راحتی رأی می‌آورد، اما در مجلس سنا متوقف خواهد شد. چنین اتفاقی بیش از هر چیز یک هدیه انتخاباتی به ترامپ خواهد بود.
از میان 232 نماینده‌ای که به قطعنامه رسمی شدن تحقیقات استیضاح ترامپ رأی دادند 231 نماینده دموکرات و یک نماینده دیگر مستقل بودند. در مقابل، از میان 196 نماینده مخالف با قطعنامه 194 نفر جمهوری‌خواه و 2 نفر دموکرات بودند. این ارقام به معنی آن است که هیچ نماینده جمهوری‌خواه با تحقیقات استیضاح ترامپ موافقت نکرده است.
در مجلس سنا در حال حاضر 53 کرسی در اختیار نمایندههای جمهوری‌خواه، 45 کرسی در اختیار دموکرات‌ها و 2 کرسی در اختیار مستقل‌ها است. بنابراین، موفق شدن استیضاح ترامپ به معنی آن است که اگر فرضاً همه 45 دموکرات مجلس سنا هم به عزل ترامپ رأی بدهند 22 نماینده جمهوری‌خواه هم باید عصیان کرده و با آنها همراه شوند: اتفاقی که احتمال آن در شرایط فعلی نزدیک به صفر به نظر می‌رسد، مگر آنکه ترامپ با رسوایی دیگری بخواهد به عمر سیاسی خودش پایان دهد.
انگیزه دموکرات‌ها از رسمی کردن تحقیقات استیضاح چه بود؟
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد تصمیم نمایندههای دموکرات برای برگزاری رأی‌گیری روز پنجشنبه نه به قصد آغاز واقعی استیضاح و عزل ترامپ، بلکه به قصد استفاده از بازی استیضاح به عنوان یک کارت انتخاباتی علیه ترامپ در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 صورت گرفته باشد و البته، در این میان از نقش نظرسنجی‌ها در سوق دادن دموکرات‌ها به سمت این تصمیم نباید غافل ماند.
در هفته‌های بعد از اوکراین‌گیت، نظرسنجی‌های متعددی در آمریکا از افزایش حمایت از استیضاح حکایت داشت و این برای نانسی پلوسی به معنی آن بود که کلید زدن مراحل اولیه استیضاح برای دموکرات‌ها هزینه‌ای از لحاظ انتخاباتی در بر نخواهد داشت. بنابراین، او روز سوم مهرماه اعلام کرد که سه کمیته مجلس نمایندگان قصد دارند «تحقیقات استیضاح» را از ترامپ درباره ماجرای «اوکراین‌گیت» آغاز کنند.
برگزاری این تحقیقات به صورت غیرعلنی و پشت درهای بسته آماج حملات نمایندههای جمهوری‌خواه، مقام‌های کاخ سفید و ترامپ قرار گرفت. بنابراین، دموکرات‌ها در مرحله بعد در سایه این نگرانی که روند غیرعلنی تحقیقات ممکن است روند صعودی حمایت افکار عمومی از استیضاح را با تهدید مواجه کند تصمیم به برگزاری رأی در مجلس نمایندگان و علنی کردن روند تحقیقات گرفتند. آنها امیدوارند از طریق علنی کردن این تحقیقات و اتهاماتی که علیه ترامپ مطرح می‌کنند جمهوری‌خواهان را در وضعیت دشوار قرار داده و افکار عمومی را با خودشان همراه خواهند کرد.
البته هیچ تضمینی وجود ندارد که دموکرات‌ها در همه ارزیابی‌هایشان درست عمل کرده باشند. نانسی پلوسی در مصاحبه‌ای شب گذشته با بلومبرگ به یکی از بزرگترین نگرانی‌های حزبش درباره تصمیمی که گرفته شده اشاره کرد. او یادآوری کرد برگزاری تحقیقات به صورت علنی ممکن است این ریسک را به همراه داشته باشد که عموم جامعه را درگیر جزئیاتی ریز و نامفهوم کرده و به همین دلیل در نهایت به نفع ترامپ تمام شود.
سی‌ان‌ان این خطر از نگاه پلوسی را اینطور توضیح داده است: «به کلام ساده، خطری که وجود دارد این است: هر چه تحقیقات بیشتر طول بکشد و هر چه آدم‌ها، اتهامات و مسائل بیشتری وارد پرونده شوند، پیگیری و فهم آن برای عموم جامعه دشوارتر خواهد بود. هرچه آدم‌های کمتری از این روال و دلایل دموکرات‌ها برای آغاز تحقیقات استیضاح سر در بیاورند به نفع ترامپ خواهد بود.»
مسئله هسته‌ای قابل فهم برای عموم در حال حاضر این است که ترامپ با زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین تماس گرفته و به او گفته اگر اوکراین تداوم کمک امنیتی آمریکا را می‌خواهد باید با آغاز تحقیقات قضایی از کسب و کار خانوادگی «جو بایدن» در اوکراین به کارزار انتخاباتی او کمک کند. بمباران ذهن عموم جامعه با مسائل ریزتر و جزئی‌تر از این مسئله محوری، هم به جهت نامفهوم بودنشان و هم به جهت حساسیت‌زدایی تدریجی از ماجرا در ذهن آنها ممکن است به نتیجه‌ای کاملاً عکس آنچه دموکرات‌ها می‌خواهند ختم شود.
واقعیت‌هایی از این دست، رأی‌گیری جدید نمایندههای دموکرات در مجلس نمایندگان را به قماری بزرگ تبدیل می‌کند که ممکن است به عزل ترامپ از قدرت در انتخابات 2020 منجر شود و یا برعکس، پیروزی او در آن انتخابات را تضمین کند. برای درک اینکه کدام نتیجه حاصل خواهد شد باید منتظر گذشت زمان ماند.
انتهای پیام/
