گزارش| حضور اقتصادی ترکیه در عراق و شرایط سخت ایران برای رقابت

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه اعلام کرده که پروژه بازسازی فرودگاه بین‌المللی موصل را با سرمایه گذاری خود انجام خواهد داد.

حمید نعیم الغزی دبیر کل شورای نخست وزیری عراق با اشاره به دیدار خود با فاتح یلدیز سفیر ترکیه در عراق اعلام کرد که اولین فاز بازسازی فرودگاه موصل 6 ماه به طول خواهد انجامید و در طراحی آن به المان‌های تمدنی موصل و فرهنگ آن توجه خواهد شد.

بازسازی فرودگاه بین‌الملل موصل

این فرودگاه بین المللی در دهه 1920 ساخته شد اما با حمله داعش در سال 2014 تخریب شده و کمتر مورد استفاده قرار گرفت، درست مانند بسیاری از زیرساختهای مهم این منطقه که یا بدست داعش از بین رفته یا در جنگ داعش با دولت مرکزی عراق خسارت‌های جدی دیده است.

فاتح یلدیز سفیر ترکیه در عراق نیز در همین خصوص با اشاره به اهتمام ترکیه برای بازسازی این فرودگاه عنوان کرد که بلافاصله پس از خلاصی موصل از داعش این پروژه را در پیش گرفته و آن را دنبال می‌کنیم.

وی با اشاره به آمادگی ترکیه برای بازسازی عراق یادآور شده که ترکیه در ساخت فرودگاه تبدیل به یک برند شده است و یقین دارم که ترکیه می‌تواند در کوتاهترین زمان عراق را بازسازی کند.

بازار بزرگ و بکر عراق و سیاست تجاری ترکیه

این یکی از نمونه‌های حضور ترکیه در عراق برای ساخت و ساز و نوسازی زیرساختهای این کشور است. کشوری که پس از جنگ خلیج فارس در دهه 90 میلادی مورد سختترین تحریم‌ها قرار گرفت، با حمله آمریکا در سال 2003 بخشی از زیرساختهای ‌آن از بین رفت و در جنگ با داعش در سال 2014 تا سال گذشته بخش‌های عمدتاً سنی نشین آن نیز با خسارت سنگین روبرو شدند و در این سالها بدلیل جنگ نتوانست روند نوسازی و بازسازی را طی کند و اینک نیازمند کشورها و شرکت‌هایی است که بتوانند این مهم را انجام دهند.

بازار بزرگ عراق با 38 میلیون نفر جمعیت و صادرات روزانه بیش از 3.2 میلیون بشکه نفت برای هر کشوری که توانایی ارائه خدمات فنی مهندسی را داشته باشد یک فرصت استثناییست که ترکیه یکی از این کشورهاست.

حجم صادرات ترکیه که مرزی 370 کیلومتری با عراق دارد، در سال 2018 بالغ بر 10 میلیارد دلار است که این رقم نسبت به سال 2013 که 11.9 میلیارد دلار بود افت زیادی پیدا کرد. یکی از دلایل این افت صادرات مربوط به رویکرد مردم عراق نسبت به ترکیه است که به دلیل آنچه حمایت ترکیه از داعش قلمداد می‌کردند، کالاهای این کشور را تحریم کردند.

همچنین ترکیه 1.4 میلیارد دلار در سال 2018 از عراق واردات داشته که نسبت به سال های گذشته بیشتر است.

صادرات ترکیه به عراق شامل مواد غذایی، فولاد و ماشین آلات بوده و واردات این کشور از عراق شامل ذغال سنگ و نفت خام است.

طبق اعلام مقامات عراقی برای بازسازی این کشور بیش از 100 میلیارد دلار و 10 سال زمان نیاز است که البته با توجه به وضعیت امنیتی این کشور هیچ کشوری و حتی مجموعه کشورهایی حاضر به سرمایه گذاری با این حجم در عراق نیستند اما کشورهایی مانند ترکیه، چین و آمریکا علاقمند به سرمایه گذاری در بخش‌های مورد توجه خود هستند که از جمله آنها بخش نفت و انرژی است.

حوزه‌های مورد علاقه ترکیه برای سرمایه گذاری

ترکیه تاکنون مبلغی بالغ بر 25 میلیارد دلار در قالب 960 پروژه در عراق سرمایه گذاری کرده است. از جمله پروژه‌هایی که ترکیه راغب به سرمایه گذاری در آنهاست می‌توان به خطوط لوله انتقال انرژی، زیرساختهای تصفیه آب و خطوط انتقال آب، ساختمان‌های مسکونی، اداری و نظامی، مدرسه و بیمارستان سازی، صنایع انرژی، صنعت پتروشیمی، سد سازی، فرودگاه، پل سازی و تونل سازی اشاره کرد. 

در این رابطه پیش بینی می‌شود مبلغی بالغ بر 15 میلیارد دلار در قالب فاینانس و سرمایه گذاری تجار در عراق برای ساخت برخی پروژه‌ها به کار رود. بغداد، موصل و بصره از جمله شهرهایی هستند که در اولویت تجار و بازرگانان و مقامات دولتی ترکیه برای حضور و سرمایه گذاری قرار دارند.

ترکیه از افزایش تجارت با عراق علاوه بر منافع تجار ترک، اهدافی از جمله: ممانعت از ترانزیت انرژی از ایران به عراق و سوریه و درنهایت به اروپا، تبدیل‌شدن به مجرای اصلی انرژی از خاورمیانه به اروپا و گشودن کریدور میان جنوب ترکیه و شمال اردن و عربستان برای انتقال کالاهای ترکیه یا اروپایی از «بسفر» به کشورهای مصرف‌کننده حوزه خلیج‌فارس را دنبال می‌کند.

ترکیه به سرعت در حال گسترش روابط تجاری خود با عراق است و افق تجارت 100 میلیارد دلاری با عراق اگرچه به 50 میلیارد دلار تعدیل شد اما باز هم در سالهای پیش رو دور از دسترس به نظر می‌رسد، ولی نشان از عزم آنکارا برای توسعه روابط با بغداد و اربیل را دارد.

بر همین اساس است که در طول سال شاهد حضور تجار و بازرگانان ترک به عراق برای بررسی فرصت‌های سرمایه گذاری در این کشور هستیم که به روندی روتینه تبدیل شده است.

شرایط سخت ایران برای رقابت

روابط تجاری ایران و عراق در حال حاضر در حدود 12 میلیارد دلار است که قرار است در سال 1400 به 20 میلیارد دلار برسد. اگرچه فضای سرمایه گذاری در عراق برای تجار و شرکتهای ایرانی به مراتب مهیاتر از دیگر کشورهاست که دلیل آن نزدیکی ملتها به یکدیگر و مرز بیش از 1450 کیلومتری دو کشور است(در مقایسه با مرز 370 کیلومتری ترکیه و عراق) اما چند موضوع در این باره حائز اهمیت است:

اول اینکه اقتصاد ترکیه از اقتصاد ایران به مراتب قویتر بوده و تولید ناخالص داخلی این کشور 2 برابر ایران است.

دوم اینکه ترکیه بر خلاف ایران درگیر تحریم نبوده و به راحتی می‌تواند با هر کشوری که بخواهد مراوده کرده و در آن سرمایه گذاری کند و صادرات و واردات داشته باشد.

سوم اینکه دولت ترکیه تجار و سرمایه گذاران ترک را تشویق می‌کند که در کشورهای دیگر فعالیت داشته باشند و خود نیز متعهد به تامین هزینه‌ها یا تضمین سرمایه گذاری می‌شود اما در ایران به دلیل فشار تحریم‌ها دولت چنین توانایی را نداشته و به طور کلی ریسک سرمایه گذاری در کشورهای دیگر را تقبل نمی‌کند.

موارد ذکر شده باعث شده که اگرچه پتانسیل بالایی برای حضور هر چه بیشتر اقتصادی ایران در عراق فراهم باشد اما این مهم محقق نشده است.

ترکیه با مشخص کردن اولویت‌های سرمایه گذاری خود در عراق و توانمندی شرکت‌های فنی مهندسی خود و همینطور فضای مساعد منطقه‌ای و بین‌المللی در حال توسعه حضور اقتصادی خود در عراق است اما ایران به دلیل مسائل داخلی و بین‌المللی در این مسیر با توجه به پتانسیل‌های موجود هنوز نتوانسته سرعت لازم را در سرمایه گذاری داشته باشد و این موضوعی است که در سال‌های آینده اگر به آن توجه نشود ممکن است باعث کاهش رتبه اقتصادی ایران در بین رقبای منطقه‌ای و بین‌المللی در عراق شود.

گزارش از علی حیدری

انتهای پیام/