گزارش|آتش‌بس بدون ناظر در شرق فرات
از آنجایی که توافق آمریکا و ترکیه یک اقدام غیرحقوقی است و سازمان ملل٬ سوریه و دیگران در آن نقشی ندارند٬ لذا عملاً مکانیسم خاصی برای نظارت و تشخیص اخلال یا عدم‌اخلال٬ تعریف نشده و طرفین می‌توانند به‌خواست خود عمل کنند.
به گزاش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ با وجود اعلام توقف درگیری و حمله در مناطق کردنشین شرق فرات در سوریه٬ هنوز هم اخباری در مورد درگیری‌های پراکنده و نقطه‌ای در رسانه‌های منطقه منتشر شده است.
شواهد نشان می‌دهد که بخشی از تداوم ناآرامی‌ها٬به خاطر آن است که در متن توافق ترکیه و آمریکا٬ خلأهای جدی وجود دارد.
توافقی در مورد دیگران
توافق چند روز پیش مایک پنس معاون رئیس جمهور آمریکا و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه برای اعلام آتش‌بس 120ساعته و توقف عملیات تجاوزگرانه ترکیه در شرق فرات٬ از منظر حقوقی و دیپلماتیک و همچنین از منظر نظامی٬ مشکلات فراوانی دارد.
از آنجایی که توافق آمریکا و ترکیه٬ یک اقدام غیرحقوقی است و سازمان ملل٬ سوریه و دیگران در آن نقشی ندارند٬ لذا عملاً مکانیسم خاصی برای نظارت و تشخیص اخلال یا عدم‌اخلال٬ تعریف نشده و طرفین می‌توانند به‌خواست خود عمل کنند، در واقع می‌توان توافق آنکارا ــ واشنگتن را توافقی در مورد دیگران دانست و ایرادهای زیر را بر آن وارد کرد:
1. در این ماجرا٬ نگرش٬ منافع و شرایط دولت سوریه به‌عنوان طرفی که به خاک کشورش تجاوز شده و امنیت آن به خطر افتاده٬ تماماً نادیده گرفته شده است، چرا که هم آمریکا و هم ترکیه٬ در چند سال اخیر٬ در برابر سوریه٬ رویکرد تخاصمی اتخاذ و با دمشق٬ قطع رابطه کرده‌اند.
اما با این حال٬ غیبت نماینده دولت سوریه در چنین توافق مهمی٬ مشروعیت حقوقی آن را زیر سؤال می‌برد و مضحک است که دو کشور٬ بر اساس منافع خودشان در مورد یک کشور ثالث٬ تصمیم‌گیری و برای آن تعیین تکلیف کنند.
2. جیمز جفری نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در پرونده سوریه٬ اعلام کرده که در طول مذاکره 5ساعته با طرف ترکی٬ مداوماً با سران ی.پ.گ. و نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) در تماس بوده تا نظرات آنان را هم جویا شود. اما واقعیت این است که طرف مدافعین کُرد در این توافق٬ نه‌تنها از جایگاه حقوقی برخوردار نبوده بلکه فرماندهان و سران آنان٬ بی‌تجربگی و ناشی بودن خود را به‌نمایش گذاشته و به‌عنوان مثال٬ از آمریکا نخواسته‌اند که برای نظارت بر روند آتش‌بس و عقب‌نشینی٬ مکانیسم خاصی تعریف شود.
3. یکی دیگر از مصادیق رویکرد موذیانه تیم واشنگتن در توافق با آنکارا٬ این است که هیچ تضمینی در مورد خروج نیروهای ترکیه از شمال سوریه در متن توافق گنجانده نشده و علاوه بر این٬ تعریف روشنی از قلمروی جغرافیایی منطقه اصطلاحاً امن٬ به دست داده نشده و حالا رجب طیب اردوغان ادعا می‌کند که باید مرز شمال سوریه به‌عرض 444 کیلومتر و به‌عمق 32 کیلومتر٬ تماماً در اختیار نیروهای ترکیه باشد.
به‌عبارتی روشن٬ مانعی جدی برای حرص و هوس پیشروی اردوغان و مخالفین اسد در نظر گرفته نشده و اردوغان مدعی است که با رایزنی پوتین٬ کوبانی و منبج را نیز در اختیار خواهد گرفت.
4. متأسفانه با آن‌که ترکیه در چارچوب مذاکرات آستانه کنار روسیه و ایران قرار دارد اما در توافق با آمریکایی‌ها٬ نقش شرکای خود را نادیده گرفته و به‌صورت یک‌طرفه وارد بازی شده است، این در حالی است که استفاده از نظرات ولو غیرمستقیم تهران و مسکو٬ می‌توانست نظرات منطقی‌تری بر روند عقب‌نشینی و آتش‌بس٬ اعمال کند.
5. سازمان ملل در جریان توافق غیرمشروع آمریکا و ترکیه٬ به چالش‌های حقوقی متن مزبور اشاره‌ای نکرد و دست ترکیه باز گذاشته شده که به‌روی ارض واقع٬ بر اساس میل و منافع خود رفتار کند.
مجموع موارد بالا٬ نشان می‌دهد که اساساً نفس توافق آنکارا و واشنگتن٬ از لحاظ ساختاری و محتوایی٬ ایرادهایی جدی دارد که می‌تواند راه را برای هر دو طرف باز کند تا به‌خواست خود٬ آتش‌بس را نقض کنند و مقررات آن را نادیده بگیرند.
در 48 ساعت اخیر٬ مدافعین کُرد در رأس‌العین (سرکانی) و تل‌ابیض (گری‌سپی)٬ بیش از 30 مورد از نقض آتش‌بس توسط نیروهای ترکیه و مخالفین سوری تحت امر اردوغان را گزارش کرده‌اند و بیش از 10 غیرنظامی بر اثر حملات پس از توافق٬ جان خود را از دست داده‌اند. در همین حال٬ وزارت دفاع ترکیه نیز اعلام کرده که مدافعین ی.پ.گ. در چندین منطقه به نیروهای ترکیه حمله‌ور شده و آتش‌بس را نقض کرده‌اند.
اردوغان: سر آنها را له می‌کنیم
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دیروز در یک سخنرانی عمومی در مورد روند عقب‌نشینی نیروهای ی.پ.گ. از مرزهای کشورش٬ با ادبیات تندی سخنرانی کرده در خطابی تهدیدآمیز گفت: "اگر در 120 ساعتی که توافق شده٬ عقب‌نشینی نکنند٬ سر آنها را له می‌کنیم."، اما اردوغان به این موضوع اشاره نکرد که چه مکانیسمی برای کنترل تحرکات گروه‌های معارض سوری وجود دارد و اگر به حملات خود علیه غیرنظامیان ادامه دهند٬ با آنان به چه شکلی برخورد می‌شود.
شایعه استفاده از سلاح شیمیایی
رسانه‌های وابسته به نهادهای اقماری پ.ک.ک. در شمال سوریه اعلام کرده‌اند که ترکیه و معارضین سوری تحت هدایت آنکارا٬ در چند منطقه٬ برای حمله به شهرها و غیرنظامیان٬ از سلاح شیمیایی و بمب فسفری استفاده کرده‌اند، اما مقامات نظامی و امنیتی ترکیه در رسانه‌های این کشور در این مورد اطلاع‌رسانی و اعلام کرده‌اند که عکس‌ها و تصاویر مورد ادعای مدافعین شمال سوریه٬ جعلی و صحنه‌سازی است.
به‌عنوان مثال٬ آنان عکسی را آنالیز کرده‌اند که در آن، فردی مورد هدف بمب شیمیایی قرار گرفته و به‌روی تخت خوابیده است. ناحیه شکم و دست و پای وی تاول زده اما صورت او کاملاً سالم است و با هوشیاری و نگاه روشن به دو پرستاری نگاه می‌کند که بدون روپوش پرستاری و بدون ماسک٬ در حال مداوای او هستند و یکی از دو پرستار٬ خونسردانه دست به کمر زده و دوربین را نگاه می‌کند.
البته خبرگزاری رسمی ترکیه٬ فقط به همین یک مورد بسنده نکرده و ده‌ها عکس را منتشر کرده که مربوط به رویدادهای دیگری در ترکیه٬ یمن٬ سوریه و سایر درگیری‌ها است اما رسانه‌های وابسته به پ.ک.ک. آنها را مونتاژ کرده و برای جلب توجه جهانیان٬ تصاویر را به حملات ترکیه ربط داده‌اند.
ابهام در فرجام حملات
در هر صورت همچنان که اشاره شد٬ در متن توافق آمریکا و ترکیه و روند اجرای آتش‌بس در شمال سوریه و شرق فرات٬ ابهامات فراوانی وجود دارد و نمونه‌های متعددی از نقض آتش‌بس گزارش شده که ناظر و مکانیسمی برای مدیریت آن در نظر گرفته نشده است. اما مهم‌ترین ابهام در این میان٬ این است که پس از عقب‌نشینی کامل ی.پ.گ. نیروهای ترکیه به چه شکلی و بر اساس چه حق و حقوقی٬ کنترل شمال سوریه را در دست خواهند گرفت.
انتهای پیام/+
