گزارش| خطرات میلیتاریزه شدن فضای اجتماعی ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ تعرض ارتش ترکیه و مخالفین سوری تحت امر اردوغان به خاک کشور سوریه همچنان ادامه دارد.

این عملیات که اسم متناقض‌نمای «چشمه صلح» برای آن انتخاب شده٬ تاکنون موجب آواره شدن بیش از یکصد و سی هزار نفر از کردها، اعراب و ترکمان‌های شرق فرات شده و اعتراضات و انتقادات جهانی فراوانی به دنبال آورده است.

از اتحادیه عرب گرفته تا اتحادیه اروپا٬ چین و حتی جمهوری ترک قبرس شمالی و سازمان ملل٬ اقدام ترکیه را محکوم کرده‌اند.

حسن روحانی رئیس جمهور ایران هم در مورد این اقدام ترکیه موضع شفافی اتخاذ و اعلام کرد: همه باید کمک کنیم که ارتش سوریه در این منطقه مستقر شود اما الان ترکیه وارد خاک سوریه شده است و ما نگران این وضع هستیم چراکه در آن عده‌ای مجدداً کشته می‌شوند و عده‌ای دیگر آواره می‌شوند و تاکنون خیری از این حرکت ندیده‌ایم.

با این وجود تاکنون هیچکدام از این مواضع٬ تاثیری بر تصمیمات و اقدامات ترکیه نگذاشته و ارتش این کشور به حمله و پیشروی ادامه می‌دهد. اما این فقط٬ سوی نظامی و سیاسی ماجرا است و حمله ترکیه به شمال سوریه٬ ابعاد اجتماعی و فرهنگی داخلی نیز دارد و شواهد نشان می‌دهد که این عملیات٬ نه تنها موجب دوقطبی‌های خطرناک اجتماعی در فضای مجازی و فضای حقیقی زندگی مردم ترکیه شده٬ بلکه تدابیر شدید امنیتی و قضایی نیز به دنبال آورده است.

پدیده‌ای به نام سلام نظامی

در فرهنگ مردم ترکیه٬ در مراسم تشییع جنازه و به خاکسپاری سربازان و نظامیانی که در جنگ با تروریست‌ها جان خود را از دست می‌دهند٬ برخی نشانه‌های فرهنگی و آیین‌های خاص وجود دارد.

به عنوان مثال٬ بستگان نظامی کشته شده٬ یا کلاه نظامی او را بر سر می‌گذارند و یا یونیفرمش را می‌‌پوشند. بعضی دیگر نیز٬ در جریان تشییع جنازه و در هنگام حرکت خودروی حامل نعش٬ سلام نظامی می‌دهند. اما در زمان فعلی و در روزهایی که ارتش ترکیه به خاک همسایه خود تعرض کرده است٬ سلام نظامی به یک نماد اجتماعی فراگیر و گسترده تبدیل شده و واکنش های منفی نیز به دنبال آورده است. به ویژه وقتی که این حرکت نمادین٬ سر از دنیای ورزش درمی‌آورد.

سلام نظامی فوتبالیست‌های ترکیه به نشانه حمایت از عملیات تجاوزگرانه ارتش این کشور در شمال سوریه٬ اعتراض اتحادیه فوتبال اروپا را به دنبال آورد اما این حرکت نظامی٬ در بین سیاست‌مداران و مردم عادی نیز٬ طرفدارانی پیدا کرده است.

سلام نظامی فوتبالیست‌ها و تماشاگران٬ از سوی اتحادیه فوتبال اروپا٬ به عنوان عملی قلمداد شده که مصداق درهم‌آمیختن سیاست و فوتبال است.

یعنی رفتاری که همواره از سوی فدراسیون جهانی فوتبال٬ مذموم شمرده شده است و قبلاً برخی از فوتبالیست‌های اروپایی به خاطر این اقدام جریمه شده‌اند.

مثلاً یک فوتبالیست نامدار ایتالیایی به خاطر نشان دادن حرکاتی که یادآور حمایت از موسولینی رهبر فاشیست آن کشور بوده٬ جریمه نقدی پرداخت کرده و دچار محدودیت حضور در لیگ شده است.

اما حالا٬ سلام نظامی فوتبالیست‌های ترکیه از سوی ورزشکاران دیگر نیز تکرار می‌شود. از ابراهیم چولاک قهرمان ژیمناستیک گرفته تا زنان بوکسور و کاراته‌کار و تکواندوکار ترکیه٬ همگی این اقدام را تکرار کردند.

سلام نظامی ورزشکاران ترکیه در میادین بین‌المللی٬ بازتاب‌های منفی به دنبال آورده اما رسانه‌های ترکیه به شدت از این اقدام ورزشکاران خود حمایت کرده‌اند و جالب اینجاست که دیروز٬ خانم مرال آکشنر رهبر حزب راست افراطی خوب نیز دست به چنین اقدامی زد و در سخنرانی خود در تالار ویژه این حزب در مجلس ملی٬ سلام نظامی داد و این حرکت او با استقبال گسترده هوادارانش روبرو شد.

پیش‌تر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه٬ عبدالله گل رئیس جمهور اسبق٬ مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه٬ سلیمان سویلو وزیر کشور و بسیاری دیگر از سیاست‌مداران نیز لباس نظامی پوشیده و خود را به هیات یک نظامی درآورده‌اند.

البته حمایت از نظامیان٬ در ترکیه رفتار غریبی نیست و بر اساس یک سنت تاریخی و اجتماعی قدیمی٬ نظامی‌گری در ترکیه٬ همواره از احترام مردمی برخوردار بوده است، اما چیزی که در روزهای اخیر٬ توجه هر بیننده‌ای را جلب می کند٬ درک این واقعیت است که این بار٬ میلیتاریزه شدن فضای اجتماعی ترکیه٬ توام با پس‌ زمینه‌های تنش قومی و دوقطبی ترکی – کُردی است و تداوم این وضعیت می‌تواند نه تنها در مناطق کردنشین٬ بلکه در استانبول و کلان‌شهرهای ترکیه نیز٬ دردسرساز شود و زمینه برخی اختلافات و درگیری‌های جدید را به وجود بیاورد.

پلیسی شدن فضای مجازی

تاکنون چندین شهروند ترکیه به خاطر انتشار توییت‌هایی در مخالفت با عملیات ارتش کشورشان در شمال سوریه٬ تحت بازجویی قرار گرفته و شماری از آنان بازداشت شده‌اند.

همچنین 4 شهردار کُرد در ارتباط با همین موضوع دستگیر شدند و دادستان دادگاه جمهوری ترکیه آشکارا اعلام کرده٬ هر شهروندی که در فضای مجازی٬ علیه عملیات موسوم به چشمه صلح٬ پیامی منتشر کند٬ تحت تعقیب قانونی قرار خواهد گرفت.

مجموع این تصمیمات موجب آن شده که فضای مجازی تا حد زیادی پلیسی شود، اما برخی از ترکیه‌ای‌های خارج از کشور با اکانت‌های واقعی و برخی از آنان نیز در داخل کشور با اکانت‌های فیک و استفاده از فیلترشکن٬ به مخالفت‌های خود ادامه دهند و این مساله موجب تنش لفظی و دامن‌زدن به اندیشه‌های نژادپرستانه شود.

از سوی دیگر، در شبکه‌های تلویزیونی هم به شکل مداوم و زنده٬ پوشش بسیار گسترده و اغراق‌آمیز اخبار جنگ٬ فضای ترس و ناامنی و احساسات قومی خاص را تقویت می‌کند.

عملیات ارتش ترکیه و مخالفین سوری تحت امر اردوغان در خاک سوریه٬ فعلاً به پایان نرسیده و اگر دولت و مقامات سیاسی و نظامی آنکارا٬ در مدیریت رسانه‌ای و تبلیغاتی این عملیات٬ تجدیدنظر نکنند و در همین مسیر پیش بروند٬ احتمال آن وجود دارد که در فضای اجتماعی ترکیه شاهد تبعات سوء گسترده شدن حملات دوقطبی باشیم.

انتهای پیام/