گزارش| اردوغان در جستجوی فرمول ۱+۴۰

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ فاروق چلیک یکی از وزرای اسبق و از سران حزب عدالت و توسعه است که با طرح یک پیشنهاد عجیب٬ تحرک و پویایی جدیدی به محافل سیاسی و خبری ترکیه بخشید و پیشنهاد جالب توجه او٬ دیروز نیز در مجلس ملی ترکیه٬ تبدیل به موضوع سوال و جواب خبرنگاران و اردوغان شد.

ماجرا از این قرار است که فاروق چلیک پیشنهاد کرده که در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه٬ فرد و جناح پیروز بر اساس کسب چهل به علاوه یک درصد انتخاب شود و نه نصف به علاوه یک.

این در حالی است که در انتخابات نظام ریاستی در سراسر جهان٬ بر اساس فرمول نصف به علاوه یک یا 1+50 است و اگر فرمول پیشنهادی چلیک عملی شود٬ ترکیه از این نظر در جهان استثناء خواهد بود.

نتایج انتخابات ریاست جمهوری 2018 ترکیه

در سال 2018 میلادی٬ انتخابات سراسری و ریاست جمهوری به طور همزمان برگزار شد. نتایج انتخابات نامزدها بر اساس آرای حزبی از این قرار بود:

1.رجب طیب اردوغان 52.6 درصد.

2.محرم اینجه 30.6 درصد.

3.صلاح‌الدین دمیرتاش 8.4 درصد.

4.مرال آکشنر7.3 درصد.

5.تمل کارملا اوغلو 0.9 درصد.

6.دوغو پرینچک 0.2 درصد.

بر اساس این نتایج٬ رجب طیب اردوغان با 52 درصد رای به عنوان فرد پیروز انتخاب شد و قدرت را در دست گرفت.

اما فراموش نکنیم که او٬ برخلاف دیگر نامزدهای ریاست جمهوری٬ صرفاً نامزد یک حزب و جناح نبود٬ بلکه نامزد ائتلاف جمهور بود و 52 درصد رای اردوغان مجموع آرایی است که دو حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی برای او به صندوق ریختند.

به عبارتی روشن٬ اگر اردوغان به عنوان رهبر حزب عدالت و توسعه با دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی٬ ائتلاف نمی‌کرد٬ آرای او حتی به 45 درصد هم نمی‌رسید. چرا؟ چون نگاهی به نتایج انتخابات سراسری همان سال٬ این نتایج را پیش روی ما می‌گذارد:

این آمار و ارقام نشان می‌دهد که حزب عدالت و توسعه پس از تجربه کاهش رای معنی دار در چند سال اخیر٬ به جایی رسیده که فقط 42.5 درصد از آرای مردم ترکیه را در اختیار دارد. معنی و مفهوم روشن و اجمالی این گزاره چنین است:

1.اگر اردوغان با باغچلی ائتلاف نمی‌کرد و ائتلاف جمهور را تشکیل نمی‌داد٬ به خاطر عدم کسب نصف به علاوه یک آراء به دور دوم می‌رفت و با محرم اینجه نامزد حزب جمهوری خلق رقابت می‌کرد.

2.اگر فرمول پیشنهادی کنونی فاروق چلیک در آن انتخابات تبدیل به قانون شده بود و فردی می‌توانست پیروز شود که چهل به علاوه یک درصد از آراء را کسب کرده٬ اردوغان می‌توانست بدون نیاز به ائتلاف و همراهی دیگران رئیس جمهور شود.

اردوغان چه می‌گوید؟

هنوز مشخص نیست که آیا فاروق چلیک به شکل اتفاقی و بر اساس امیال شخصی‌اش چنین فرمول عجیبی را پیشنهاد کرده یا این که فرمول مزبور از اتاق فکر حزب عدالت و توسعه درآمده و اصطلاحاً حرف در دهان او گذاشته‌اند.

چلیک در حال حاضر مدیرعامل یک بانک بزرگ دولتی است و از سیاست روتین حزبی تا حدودی دور شده اما در هر حال٬ چنان سیاست‌مدار جسور و مستقلی نیست که چنین پیشنهادی را به یک باره مطرح کند.

اردوغان دیروز در پاسخ به سوالات متعدد خبرنگاران در مورد این موضوع گفت: «این ما بودیم که به عنوان حزب حاکم٬ پیشنهاد ایجاد نظام ریاستی را به مجلس آوردیم و از قانون مرسوم نصف به علاوه یک تبعیت کردیم. حالا درست نیست خود ما بخواهیم همان قانون را تغییر دهیم. اگر قرار بر تغییر باشد٬ باید مخالفین چنین پیشنهادی را به مجلس بیاورند. اگر آنها این پیشنهاد را مطرح کنند٬ ما نیز آماده‌ایم نظر بدهیم و موضع خود را اعلام کنیم.»

سخنان محافظه‌کارانه و محتاطانه اردوغان نشان می‌دهد که خود او نیز بی میل نیست که چنین اتفاقی بیفتد و قانون چهل به علاوه یک در مجلس تصویب شود اما می‌خواهد فعلاً توپ را در زمین حزب جمهوری خلق و دیگر مخالفین بیاندزاد.

فرمول چهل به علاوه یک به نفع کیست؟

در نگاه نخست٬ می‌توان چنین نظر داد که تبدیل قانون نصف به علاوه یک به قانون چهل به علاوه یک درصد٬ گونه‌ای از گریز و تاکتیک است که در انتخابات سال 2023 میلادی نیز٬ قدرت در دست حزب عدالت و توسعه و اردوغان بماند.

اما وقتی در باطن این امر تحقیق کنیم٬ می‌بینیم که ممکن است مخالفین اردوغان هم بتوانند از این فرمول به نفع خود استفاده کنند و یک جبهه ‌50 درصدی در برابر اردوغان٬ قدرت نمایی کند و حزب او را شکست دهد. مرور مجدد لیست آرای احزاب٬ نشان می‌دهد که هیچکدام از آنان به استثنای حزب عدالت و توسعه٬ از چهل به علاوه یک درصد آراء برخوردار نیست و اردوغان با حمایت‌های باغچلی٬ 52 درصد رای گرفته است.

اما مساله دقیقاً همین جاست. یعنی جایی که نام باغچلی مطرح می‌شود. چرا که بسیاری از تحلیل‌گران مخالف اردوغان از جمله فهمی کورو٬ از روزنامه نگاران و رفقای نزدیک عبدالله گل٬ اعلام کرده که این فرمول٬ تلاشی برای هموارسازی راه وداع با حزب حرکت ملی است و چنین چیزی نشان می‌دهد که احتمالاً زنگ‌ها برای جدایی اردوغان و باغچلی به صدا درآمده است.

بنابراین اگر این ائتلاف منحل شود٬ آکپارتی می‌ماند و 42 درصد رای مردم ترکیه. اما سناریوی دیگری که این روزها توسط تحلیل‌گران نزدیک به آکپارتی مطرح می‌شود این است: حزب خوب به رهبری خانم مرال آکشنر که در مخالفت با اردوغان به حزب جمهوری خلق پیوسته و ائتلاف ملت را تشکیل داده٬ حالا رفته رفته به خاطر صمیمتی که بین حزب جمهوری خلق و نهادهای اقماری پ.ک.ک به وجود آمده٬ از ماندن در آن ائتلاف راضی نیست و دلش می‌خواهد به لانه و خاستگاه پیشین خود بازگردد و شاهد چنین جبهه بندی جدیدی باشیم:

یک سوی میدان: اردوغان + باغچلی + آکشنر.

سوی دیگر: کلیچدار اوغلو + نهادهای اقماری پ.ک.ک.

اما سوال جدیدی به میان آمده که این سناریو را به شدت به چالش می‌کشد: سوال این است: آیا ممکن است احزاب جدید علی باباجان٬ عبدالله گل و احمد داوود اوغلو٬ تمام این حساب و کتاب‌ها را به هم بریزند؟

تحلیل‌گران در پاسخ به این سوال می‌گویند: باباجان و داوود اوغلو٬ از ظرفیت خاصی برخوردارند که می‌توانند از تمام جریانات و احزاب سیاسی ترکیه رای بگیرند، اما در هر حال خاستگاه آنها راست است و بیشترین رای خود را از هواداران اردوغان٬ باغچلی٬ آکشنر و شاگردان اربکان خواهند گرفت و بنابراین در نظر گرفتن این احتمال٬ موجب آن می‌شود که اردوغان نه تنها حالا به حمایت باغچلی محتاج بماند٬ بلکه ناچار خواهد شد٬ آکشنر را هم جذب کند.

انتهای پیام/