صادرات، راه نجات فرش دستباف ایرانی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ بیست و هشتمین نمایشگاه فرش دستباف ایران روز گذشته به کار خود پایان داد. نمایشگاهی که به گفته غرفه‌دارانش هر سال نسبت به سال گذشته وضعیت بدتری پیدا می‌کند. فرش دستباف ایرانی شناخته از شده‌ترین صنایع دستی و فرهنگی ایران است که قدمت آن به 400 سال پیش از میلاد باز می‌گردد و «گزنفون » تاریخ‌نگار یونانی از قالی ایرانی در کتابهایش یاد کرده‌است و آن را هنر ایرانیان برای نرم کردن بتر خود معرفی می‌کند.

اما این هنر دست حالا جایگاهش را در اقتصاد کشور تغییر داده است. از ابتدای پیدایش این هنر، موارد استفاده آن خانواده‌های ایرانی بودند و در دوره‌ ساسانی اولین بار فرش پشمی ایران به چین صادر شد. جایگاه این هنر-صنعت در ادبیات ایرانی هم مشهود است شاید قدیمی‌ترین نمونه‌ای که از آن در جهان وجود دارد قالیچه‌ای با فرهنگ هخامنشی است که در گور یخ‌زدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی در درهٔ پازیریک در 80 کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده و قالی پازیریک نامیده می‌شود.

اما وضع فرش دستباف ایرانی دیگر مانند قدیم نیست، بسیاری از هنرمندان قلیباف کشور بیکار شده‌اند و بازار داخلی، فرش ایرانی را تنها به عنوان یک کالا سرمایه‌ای می‌شناسد و دیگر به آن به عنوان یک کالای مصرفی نگاه نمی‌کند. این موضوع را غرفه‌داران نمایشگاه بیست و هشتم هم تصدیق می‌کنند.

وقتی با یکی از غرفه‌داران درمورد این تغییر نگاه در برخورد با فرش دستباف ایرانی صحبت کردیم او به نکات جالبی اشاره کرد. وی که تولید کننده فرش ابریشم است برای حضور در نمایشگاه از قم به تهران آمده است و درباره شرایط فروش و استقبال مخاطبان گفت: امسال نمایشگاه در زمینه تبلیغات بسیار بد عمل کرده است و رایزنی‌های خاصی هم برای حضور شرکت‌ کنندگان خارجی صورت نگرفته است. یک زمانی ژاپنی‌ها معتقد بودند اگر به منزل کسی برویم که از فرش ایرانی استفاده می‌کند، با یک خانواده با فرهنگ اصیل مواجهیم اما این نگاه ترویجی و فرهنگی دیگر اطلاع‌رسانی نمی شود. متوسط فروش فرش ابریشمی متری 20 میلیون تومان است که برای یک خانواده با سطح درآمد متوسط هزینه زیادی دارد.

وی افزود: البته مشتریان این سبک از فرش افراد با درآمد متوسط به بالای جامعه هستند اما باز هم با کاهش چشمگیر فروش مواجه بوده‌ایم. کار با ابریشم تنها یک صنعت نیست و یک هنر تلقی می‌شود اگر کسی در این حوزه بیکار شود در واقع یک هنرمند بیکار شده است.

این صنعتگر درباره مخاطبان فعلی فرش ابریشم توضیح داد: ما با گروه تازه‌ای از مخاطبان فرش طرفیم که هیچ شناختی از این هنر ایرانی ندارند و گاهی با مراجعه به ما می‌گویند فرشی می‌خواهیم که جای زیادی نگیرد و قیمت بالای داشته باشد، مثلا ما فرشی داریم که 2 میلیارد تومان قیمت دارد و در یک ساک کوچک جا می‌شود. باید این مخاطبان مورد بررسی قرار بگیرند که چگونه با این شناخت اندک رو به خریدهای کلان می آورند.

غرفه‌دار دیگری فرشهای دستباف در ابعاد کوچکتر را با تزئینات خاص به فروش می‌رساند و معتقد بود حالا که مخاطب داخلی توان خرید فرش دستباف با ابعاد معمول را ندارد می‌توان با ابتکار این فرشها را به کالا‌های تزئینی برای ورود به سبد خرید خانوار تبدیل کرد. ما با اینکار توانستیم به میزان خوبی از مخاطب دست پیدا کنیم. ما تلاش کردیم قیمت محصولاتمان را با توان خرید مخاطبان تطبیق دهیم. اما باز هم شاهد کاهش فروش بوده‌ایم.

اما از بین محصولات فرش دستباف غرفه‌ای وجود داشت که فرشهای کهنه و از رده خارج را با فناوری خاص خود برش داده و تبدیل به فرشی قابل استفاده می‌کرد که به لحاظ قیمتی هم به صرفه‌تر بود. وقتی با این تولید کننده گفت‌وگو کردیم متوجه شدیم بیش از 90 درصد مقصد فرشهای تولیدی او خارج از کشور است. این فرشها که به اصطلاح به آنها «وینتیج» گفته می‌شود در تهران و اردبیل تولید می‌شوند و به اروپا صادر می‌شود. این محصولات در داخل کشور از 400 هزار تومان تا دو میلیون تومان به فروش می روند.

با نگاهی به برگزاری بیست‌و هشتمین نمایشگاه فرش و صنایع دستی تهران می‌توان چنین برداشت کرد که در حال حاضر تنها صادرات صنایع دستی است که می‌تواند این هنر ایرانی را زنده نگه‌دارد و لازم است برای صادرات و ارز‌اوری در این زمینه فکری بشود چرا که تنها یک درصد از صادرات غیر نفتی کشور به فرش دستباف ایرانی اختصاص دارد و این هنر-صنعت پتانسیل بالاتری دارد.

انتهای پیام/