یادداشت| برکناری شهرداران کُرد و تداوم تنش بین ترکیه و پ.ک.ک

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ از شب گذشته در فضای مجازی و توییتر برخی از فعالان سیاسی ترکیه٬ اخبار و شایعاتی در مورد احتمال برکناری شهرداران سه کلانشهر مناطق کردنشین ترکیه منتشر شد.

بامداد امروز مشخص شد که این شایعات مبنای واقعی داشته‌اند و صدها نفر از نیروهای پلیس در شهرهای بزرگ دیاربکر٬ ماردین و وان٬ با حضور در برابر ساختمان شهرداری مرکزی٬ اقدام به فتح ساختمان شهرداری کرده و برخی از اسناد و مدارک را با خود به همراه برده و به شهرداران این شهرها اجازه حضور و فعالیت در محل کار خود را ندادند.

قیم به جای شهردار

به دستور وزارت کشور٬ احمد ترک شهردار ماردین٬ سلجوق مزراکلی شهردار دیاربکر و بدیعه اوزگوکچه ارتان شهردار وان٬ امروز و مدت کوتاهی پس از انتخاب با رای مستقیم مردم٬  از پست خود برکنار شدند و استانداران این سه استان با حفظ سمت به عنوان قیم به جای آنها معرفی شدند.

البته این نخستین بار نیست که چنین اتفاقی در ترکیه روی می‌دهد و پیش‌تر هم پس از رویدادهای سال 2014 میلادی و شعله‌ور شدن مجدد آتش جنگ بین ترکیه و پ.ک.ک٬ وزارت کشور٬ دستور برکناری 100 شهردار وابسته به حزب دموکراتیک خلق‌ها را صادر کرده و افرادی را به عنوان قیم دولت به جای آنها معرفی کرده بود.

اتهام برکنارشدگان چیست؟

در بیانیه وزارت کشور ترکیه به این موضوع اشاره شده که شهرداران این شهرها برخلاف قوانین ترکیه شهرداری‌ها را اداره کرده و در کنار شهردار٬ فرد دیگری را نیز به عنوان رئیس مشترک معرفی کرده‌اند.

آنان همچنین بودجه و اعتبارات شهرداری و همچنین امکانات مکانیزه و منابع انسانی را در خدمت اهداف گروه تروریستی به کار گرفته‌اند. همچنین در این بیانیه ادعا شده که شهرداران شهرهای مزبور٬ بخشی از بودجه شهرداری را به صورت پول نقد برای نیروهای پ‌ک‌ک فرستاده‌اند.

در مورد میزان صحت این اتهامات باید گفت: تحلیل شیوه کار و تجارب مشارکت کادرهای سیاسی نهادهای اقماری پ.ک.ک در سالیان اخیر در حوزه‌های سیاسی و اجرایی در ترکیه نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از این افراد٬ بین شیوه فعالیت پ.ک.ک در کوهستان‌ها و شیوه فعالیت سیاسی و اجرایی تحت قوانین کشوری و اداری٬ مرز دقیق و روشنی قائل نیستند و نمی‌توان کارنامه آنان را عاری خطا و ایراد دانست.

به عنوان مثال٬  بخش مهمی از این افراد٬ با همان ادبیاتی صحبت می‌کنند که مورد استفاده سران و فرماندهان شاخه نظامی پ.ک.ک است. آنها در تطبیق با شرایط متفاوت کار در نهادها و ارگان‌های حکومتی٬ دچار ضعف و مشکل جدی هستند.

مقامات امنیتی ترکیه٬ موارد متعددی از تخلفات و خطاهایی را منتشر کرده‌اند که به عنوان مثال٬ فلان نماینده مجلس٬ یک فرد بمب‌گذار را با خودرو ویژه مجلس که دارای مصونیت است٬ جابه‌جا کرده و به فرودگاه رسانده است.

یا فلان شهردار٬ ماشین آلات شهرداری را در اختیار فرماندهان نظامی گذاشته تا با استفاده از آنها٬ در کوچه و خیابان‌های شهر خندق حفر کنند و در آن خندق‌ها سنگر گرفته و در برابر پلیس بجنگند!

همچنین مواردی از فرستادن پول٬ دارو و امکانات برای شاخه نظامی پ.ک.ک٬ در رسانه‌های ترکیه اطلاع‌رسانی شده که نه پ.ک.ک و نه شهرداری‌های حزب دموکراتیک خلق‌ها٬ هیچگاه٬ هیچکدام از این موارد را رد یا تکذیب نکرده‌اند. اما سوال اینجاست: آیا دولت و دستگاه‌های اطلاعاتی و پلیسی ترکیه٬ از قبل٬ از این ماجراها اطلاع نداشتند؟

دولت٬ شورای عالی انتخابات٬ سرویس اطلاعاتی میت و دستگاه قضای ترکیه از قبل هم می‌دانستند که بین شهرداران حزب دموکراتیک خلق‌ها و پ.ک.ک ارتباط مستقیم وجود دارد و بنابراین نمی‌توان برکناری ناگهانی شهرداران دیاربکر٬ وان و ماردین را با این مساله توجیه کرد.

باید توجه کرد که این شهرداران٬ با رای صدها هزار نفر از شهروندان کُرد انتخاب شده‌اند و در یک رقابت انتخاباتی که چندان عادلانه هم نبوده٬ آنها توانسته‌اند با صرف هزینه‌ای کمتر٬ نامزدهای مورد تایید اردوغان را شکست دهند که برای تبلیغ آنها٬ ده‌ها میلیون لیره هزینه شده بود.

به همین خاطر٬ برکناری ناگهانی شهرداران حزب دموکراتیک خلق‌ها٬ شائبه دلایل سیاسی و حزبی را به ذهن متبادر می‌کند. به عبارتی روشن٬ اگر چه نمی‌توان از برخی خطاهای جدی حزب دموکراتیک خلق‌ها چشم‌پوشی کرد. اما چنین چیزی معقول نیست که به یک حزب٬ علیرغم داشتن ارتباط با پ.ک.ک  اجازه فعالیت سیاسی داده شود٬ در انتخابات شرکت کند٬ پیروز شود٬ اما تنها چند ماه پس از انتخابات٬ به بهانه برقراری ارتبطات با گروه تروریستی و حمایت از ترور٬ شهرداران برکنار شوند.

یا باید دستگاه قضای ترکیه٬ پیش از انتخابات٬ با تبیین دلایل و مستندات حقوقی٬ به این حزب اجازه نمی‌داد در انتخابات شرکت کند و یا این که در صورت بروز تخلف٬ با ابزارهای دیگری همچون هشدار و تذکر٬ برخوردهای مقدماتی صورت می‌گرفت. چرا که این شیوه از کار و فعالیت حقوقی٬ انگیزه‌های سیاسی٬ امنیتی و حزبی بالایی دارد و نمی‌تواند به عنوان یک مشی و عملکرد موجه و حقوقی٬ قلمداد شود.

شکی نیست که پ.ک.ک به عنوان گروهی که در خاورمیانه و اروپا٬ درآمدها و سرچشمه‌های مالی از راه‌های مختلف به دست آورده٬ به کمک مالی شهرداری‌ها نیاز ندارد و در صورت صحت این ادعا و فرستاده شدن بودجه بیت‌المال برای پ.ک.ک٬ یک جرم و تخلف بزرگ روی داده که هیچ مبنای اخلاقی موجهی ندارد و به فرض صحت ادعا٬ چنین چیزی تنها می‌تواند با انگیزه خودشیرینی و تملق کادرهای شهری نزد فرماندهان نظامی٬ انجام بگیرد.

در عین حال٬ چنین چیزی بسیار بی‌معنی است که مردم٬ در یک شهر٬ به شکل رسمی و قانونی به فردی به عنوان شهردار رای دهند، اما او پس از انتخاب٬ در تبعیت از دستورات پ.ک.ک٬ فرد دیگری را نیز به عنوان شهردار هم‌ ارز یا رئیس مشترک٬ با خود شریک و همراه کند و یک شهرداری٬ دو شهردار داشته باشد.

این اقدام مضحک٬ تنها موجب زیر سوال رفتن ساز کار حقوقی و قانونی شهرداری می‌شود و برای هیچ دولتی قابل قبول نیست که یک گروه مخالف٬ به این شکل فعالیت کند و قوانین جاری کشور را نادیده بگیرد. اما با این حال٬ از آن جایی که دولت٬ از قبل٬ از تمام این مسائل اطلاع روشن داشته٬ برکناری ناگهانی شهرداران٬ اقدام زیبنده‌ای نیست و نمی‌تواند دستاورد مثبتی برای دولت و مردم ترکیه به همراه بیاورد.

ترکیه با کردها مشکل دارد یا با پ.ک.ک؟

در حال حاضر٬ حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طب اردوغان در بسیاری از شهرداری‌های مناطق کردنشین٬ به عنوان پیروز انتخابات٬ افرادی را به عنوان شهردار به کار گرفته است که از کادرهای کُرد همان مناطق هستند و در قعالیت‌های اقتصادی٬ اجرایی و فرهنگی٬ به مسائل کُردی نیز بها می‌دهند، اما مورد اعتراض قرار نمی‌گیرند. یکی از مشهورترین این افراد٬ ساوجی سایان شهردار آگری است.

ساوجی سایان از کادرهای دوآتشه حزب عدالت و توسعه است که حالا در آگری٬ شهردار است. اما او در همه رسانه‌های ترکیه مشهور شده است. چرا که اظهارات او در مورد ضرورت توجه به زبان کُردی و مطالبات کردها٬ در همه رسانه‌ها بازتاب یافته و اتفاقاً از سوی ملی‌گرایان راست افراطی هم با واکنش‌های تندی مواجه نشده است.

این در حالی است که شهرداری این شهر پیش‌تر در اختیار سری ساکک (برادر شمدین ساکک معاون سابق اوجالان) بود و او کارنامه قابل دفاعی در این شهر ارائه نداد.

همچنین در شهر کردنشین شرناخ٬ پست شهرداری در اختیار مهمت یارکای طرفدار اردوغان است که چندین فستیوال کُردی برگزار کرده و با مشکلی روبرو نشده است. در چندین شهر کردنشین دیگر نیز چنین اتفاقاتی روی داده و در جمع‌بندی این مسائل می‌توان گفت٬ آن چه دولت اردوغان و نهادهای امنیتی و قضایی این کشور را حساس کرده٬ زبان و ادبیات کُردی و مسائل هویتی و قومیتی کُردی نیست بلکه حساسیت در مقابل نفوذ پ.ک.ک در نهادهای ساختاری و اجرایی است.

در جمع‌بندی این موضوع می‌توان گفت٬ بین ترکیه و پ.ک.ک٬گونه‌ای از عناد و لجاجت وجود دارد که به هر دو طرف ضربه می‌زند و در صورتی که به موازات ضربات سنگینی که در شمال عراق و همچنین در مرزهای ترکیه بر پ.ک.ک وارد شده و با در نظر گرفتن محدود شدن مانور پ.ک.ک در مناطق کردنشین سوریه٬ تداوم اقداماتی همچون به حاشیه راندن حزب دموکراتیک خلق‌ها٬ می‌تواند رفته رفته یک بار دیگر پ.ک.ک را به سمت اقدامات خشن و خارج از کنترل سوق دهد و شاید تحمل برخی خطاهای شهرداری‌های حزب دموکراتیک خلق‌ها در کنار فواید دموکراتیک آنها٬ بسیار مقرون به صرفه‌تر از برکناری شهرداران و اعمال فشار بر این حزب باشد.

محمد علی دستمالی کارشناس مسائل ترکیه

انتهای پیام/