بررسی آرا و اندیشه های دو فیلسوف برجسته تاریخ و فرهنگ در «ویکو و هردر»

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،  انتشارات ققنوس کتاب «ویکو و هردر» نوشته آیزایا برلین را با ترجمه ادریس رنجی منتشر کرد. آیزایا برلین در این کتاب به بررسی اصیل­ ترین و زایاترین اندیشه­‌های دو تن از برترین فیلسوفان تاریخ و فرهنگ می­‌پردازد. بخش نخست کتاب به تشریح اندیشه­‌های فلسفی جامباتیستا ویکو و معرفت­شناسی او و خاستگاه­‌های آن اختصاص دارد. این فیلسوف ایتالیایی تا دو قرن پس از دوران حیاتش گمنام ماند، اما به یمن تلاش­‌های مفسرانی چون بندتو کروچه و استفاده از ایده­‌هایش در آثار هنرمندانی چون جیمز جویس از نو کشف و یکی از نخستین نقادان عصر روشنگری و نگرش غالب دکارتی شناخته شد.

ویکو اهمیتی اساسی برای تاریخ، زبان، اسطوره و هنر قایل بود، و از این رو از بنیانگذارن فلسفه فرهنگ محسوب می­‌شود. بخش دوم کتاب جستاری در باب یوهان گوتفرید هردر است. این اندیشمند آلمانی از پدران جنبش رمانتیک و از مخالفان نگرش نئوکلاسیک غرب بود و آرایش در بازاندیشی مفاهیمی چون جامعه، تاریخ، فرهنگ و هنر نقشی اساسی داشتند: آرایی چون داشتن تعلق به یک اجتماع؛ احترام به فرهنگ­‌های متنوع و رد برتری یکی از آن‌ها بر  دیگری؛ نقش هنر به مثابه ابراز روح زمان؛ و لزوم یگانگی نظریه و عمل. 

در پشت جلد این کتاب می خوانیم: «این کتاب، که به قلم یکی از برجسته‌ترین فیلسوف - تاریخ‌نگاران در جهان انگلیسی‌زبان نوشته شده، از دو چهره عصر روشنفکری می‌گوید که آثارشان نمایانگر نقطه عطفی میان تصور کهن از تاریخ به منزله وقایع‌نگاری و چشم‌اندازهای نوین تاریخ در مقام رشته‌ای علمی است، امری که به «برداشتن موانع برای بسط عظیم روح انسان» انجامید. 

بررسی نخست به جامباتیستا ویکو (1688_1744) اختصاص دارد، فیلسوف ناپلی که در روزگار خود تحت‌الشعاع مونتسکیو قرار گرفت و آثارش نادیده گرفته شده است (مثلاً جیمز جویس نظریه «چرخه‌ها»ی ویکو را مبنای ساختار شاهکارش، «شب‌زنده‌داری فینگن‌ها» قرار داد). از این بررسی درمی‌یابیم آرای ویکو که یکی از ژرف‌اندیش‌ترین و نوآورترین اندیشمندان تمام دوران‌هاست، برای روزگار ما حتی بیش از عصر خودش جالب توجه‌ است. 

یوهان گوتفرید هردر (1744_1803) گاهی پدر ملی‌گرایی اروپایی خوانده می‌شود، اما چنان که این بررسی خاطرنشان می‌کند، می‌توان به همین اندازه اعتبار جان بخشیدن به پوپولیسم، این رای که هنرها صدای زمانه و محیط اجتماعی خود هستند، نیز مفهوم درستی و خودآیینی فرهنگ‌های ناهمخوان را از آن او می‌دانست _ آرایی که همگی، دست‌کم به همان اندازه که در کونیگزبرگ قرن هجدهم مطرح بودند، به روزگار ما نیز مربوط‌اند. 

این دو جستار کوشش‌هایی برای سنجش درستی کاربرد روش‌های علوم طبیعی در مطالعه فرهنگ انسان و نحوه تلقی دو منتقد جسور و نوآور عصر روشنگری از این موضوع‌اند.»

 «ویکو و هردر: دو بررسی در تاریخ اندیشه‌ها» نوشته آیزایا برلین با ترجمه ادریس رنجی در 327 صفحه، با شمارگان 1100 نسخه و قیمت 39 هزار تومان توسط نشر ققنوس منتشر شده است.

انتهای پیام/