از آداب عروسی تا طمع اروپایی‌ها برای آثار خطی/ ایران در آستانه مشروطه چگونه بود؟
«اوراق ایرانی» خاطرات یکی از سیاحان اروپایی به ایران در آستانه انقلاب مشروطه است. کلود انه در این اثر بخشی از هشتی رنگارنگ جامعه ایرانی را به تصویر کشیده است؛ از آداب ایرانی‌ها در دوران قاجار گفته تا حرص و طمعش برای شکار کتب نفیس خطی.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سفرنامه‌ها منابعی مهم برای شناخت تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یک جامعه هستند؛ از جمله مسائل مورد توجه سفرنامه‌نویسان، بررسی روابط اجتماعی در درون یک جامعه است. در حوزه مطالعات تاریخی، سفرنامه‌ها به دلیل محتوای اجتماعی و فرهنگی خود از اهمیت بسیاری برخوردار هستند.
پس از رونق یافتن اوضاع اقتصادی ایران در عصر صفوی، بسیاری از اروپاییان به منظور تجارت و گسترش ثروت خود به این کشور آمدند و با گروه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی روابط اقتصادی خود را آغاز کردند، بنابراین به جهت برخورد و مناسبات اقتصادی و اجتماعی با طیف‌های گوناگون، رفتارهای اجتماعی و فرهنگی مردم ایران را از نگاه خود تدوین کردند. سفرنامه‌ها هرچند بیشتر به مسائل اجتماعی پرداخته و کمتر توجه خود را معطوف مسائل تاریخی کرده‌اند، اما به دلیل محتوا و قالب اجتماعی این دسته از آثار، می‌توانند برخی از ناگفته‌های تاریخ را در این آثار جست‌وجو کرد. سیاحان و سفرنامه‌نویسان مدعی تدوین تاریخ ایران نبوده‌اند، عمده هدف آنها آشنایی مردم مغرب‌زمین با فرهنگ و تمدن مردم ایران بوده است. از دوران صفویه به بعد سفرنامه‌های متعددی از ایران توسط سیاحان و گردشگران اروپایی نوشته و منتشر شده که هرکدام از آنها به بخشی از هشتی رنگارنگ جامعه ایران توجه کرده‌اند. در این میان دوره قاجار به واسطه حوادث مهم بین‌المللی و روابط تازه ایران با دیگر کشورها، سفیران و سیاحان زیادی به این کشور وارد شدند و مشاهدات خود را به صورت سفرنامه باقی گذاشته‌اند.
در نخستین دهه قرن بیستم و مقارن انقلاب مشروطیت، کلود انه سه‌بار به ایران سفر کرد. «اوراق ایرانی» گزارشی از دومین و سومین سفر وی به ایران در آن سال‌هاست. انه در این کتاب ضمن توصیف نیک و بد مناظر طبیعی ایران صحنه‌هایی از شیوه خاص ایرانیان در نشست و برخاست، خواب و خوراک و پوشاک، میهمانی و عروسی، نحوه داد و ستد، پوشیدگی زنان و محدودیت معاشرت‌های آنان، از گرمای شدید هوا، غبارآلودگی شهر تهران، ناامنی و دشواری جاده‌ها، آلودگی آب جوی‌های شهر، چاله‌های دهان‌گشاده در کوی و برزن، فقر و خرسندی مردم، دخل و خرج مملکتی، نحوه برقراری و پرداخت حقوق و مستمری کارکنان دولت و غیره به شیوه‌ای دقیق و گاه طنزآمیز سخن گفته است. از فروتنی و ادب ذاتی و همیشگی و گاه افراطی مردم در برخورد با یکدیگر، از فرزانگی و سلوک خرمندانه‌شان، از رضا و تسلیم‌شان، از کتمان و رازپوشی‌شان، از صفا و سادگی‌شان و نیز از اصالت و جاودانگی هنرهای باستانی و سنتی ایران با ستایش یاد کرده است.
او در عین حال از عشق و حرص خود به کشف و شکار آثار عتیقه و کتب نفیس خطی و طرح آشنایی با صیادان و قاچاق‌فروشان این آثار و زد و بند و فوت و فن معامله با آنان و رفتار رندانه دلالان، تب شدید عمومی مردم در یافتن و فروختن آثار نایاب و کمیاب باستانی به خارجیان بی‌پرده و عریان سخن می‌گوید.
کلود انه نزدیک به 30 سال از عمر خود را در حضر و سفر و نگارش مقاله و گزارش برای مطبوعات مهم عصر خویش گذراند. او با اینکه در اهمیت و شهرت هم‌تراز نامدارانی چون کنت دوگوبینو، شوالیه شاردن و نظایر آنان نیست با این حال این کتابش درباره اوایل مشروطیت در ایران خواندنی و قابل تأمل است.
نشر گویا «اوراق ایرانی؛ خاطرات سفر کلود انه در آغاز مشروطیت» را با ترجمه ایرج پروشانی در 256 صفحه و به قیمت 38 هزار تومان روانه بازار کتاب کرده است.
انتهای پیام/
