گفتگوی تفصیلی| امامی: جوانگرایی حیاتی ترین شاخص بازگشت نشاط سیاسی به کشور است/ جوانگرایی صرفا با وضع قانون محقق نمی‌شود

گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم- زینب امیدی: این روزها مردم در مورد «جوان گرایی» زیاد می شنوند. در خصوص دعوت سیاسیون برای شرکت آنها در انتخابات تا لیست هایی که کم کم رنگ ظهور پیدا می کنند و اغلب ادعای جوان گرایی را در میان نام های خود دارند. مردم می گویند چطور اعتماد کنیم؟ می گویند جوانی که تا به حال تجربه اداره یک نهاد رسمی یا کلان را نداشته، حالا  چطور می تواند یک مملکت را اداره کند؟

جامعه ایران این روزها با یک تکانه جدید مواجه هست چرا که تا به حال حتی در قاب تلویزیون کمتر شاهد یک مدیر، نماینده و یا حتی رئیس جمهور جوان بوده است. به همین خاطر بسیار طبیعی است که مواجهه اش با جوان گرایی هم با امید همراه باشد و هم با بیم.

خبرگزاری تسنیم در ادامه پرونده جوان گرایی، در گفتگو با مجید امامی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)،‌ پژوهشگر اجتماعی و مدرس نظریه فرهنگی اجتماعی غرب، سیاست گذاری فرهنگی و ارتباطات سیاسی به برخی از الزامات جوان گرایی در آینده پرداخته است که متن آن را در ادامه می خوانید:

تسنیم: در موضوع جوان‌گرایی به نظر سوال مهم و اصلی این باشد که اساسا ساختار حاکمیتی چقدر توانسته در تربیت مدیران جوان به عنوان جایگزین نسل فعلی موفق باشد و اصولا این وظیفه بر عهده چه کسانی است؟ 

امامی: متاسفانه نخبگان سیاسی ما نتوانستند رویکردها و تجارب خودشان را به شکل کامل و مشخص در نسل بعدی به مثابه یک گروه، ‌حزب، تشکل و صنف شناسنامه دار باز تولید کنند. ما امروز نه اصولگرا و نه اصلاح طلب جوان زیر 45 سال که بتوانیم برای مدیریت کشور روی او حساب باز کنیم نداریم. در واقع شبه احزاب ما به دلایل مختلف نتوانستند در امتداد نسلی خودشان موفق باشند.

در همین دولت فعلی نیز به خاطر فشارهایی که روی آن بود، شاهد حضور یک وزیر جوان و نهایتا دو سه رئیس سازمان بوده ایم وگرنه حتی یک استاندار جوان در این دولت نمی‌دیدی.

تسنیم: با توجه به نزدیک بودن ایام انتخابات، به نظر می رسد ما در آینده نزدیک با اظهارات مختلفی درخصوص جوان گرایی مواجه باشیم که البته بعید نیست برخی از این شعارها برای جلب آرای مردم باشد. جدای از این که چطور می‌توان از افتادن این مسئله در ورطه شعارزدگی بی عمل خلاص شد، فکر می کنید یک نیروی جوان در صورت انتخاب چه کارآمدی دارد که در نیروهای فعلی نمی توان آن را پیدا کرد؟

امامی: ما در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری پیش رو با دوگانه پیران و جوانان رو به رو خواهیم بود و چیزی که می‌تواند ناامیدی مردم از جریان‌های موجود را از بین ببرد، جوان گرایی است  چرا که جریان ها و شخصیت های سیاسی گذشته امتحانشان را پس داده اند.

آن چیزی که می تواند مثل شوک در شرایط رکود سیاسی فعلی باشد، ظهور یک جوان است. در این صورت است که جامعه رای دهندگان به واسطه جوانی نامزدها می تواند دوباره به گروه های سیاسی برگردد و دوباره به نظم سیاسی انتخابات آری بگوید. البته طبیعتا این تفاق زمانی رخ خواهد داد که جامعه با گزینه های جوان مواجه شود.

آنچه که امروز شاهدش هستیم این است که تقریباً آلترناتیوی برای جریان‌های سیاسی موجود و مدعی وجود ندارد یا اگر در مورد نامزد آینده ریاست جمهوری صحبت می‌شود، باز بالای 60 تا 65 سال سن دارند. این شرایط برای حرکت نظام و نشاط سیاسی کشور آسیب‌زاست.

شما دیدید که مردم در یک رویکرد سلبی، به یک رئیس جمهور بالای 60 سال رأی دادند اما الان ماجرا این نیست که مردم دنبال سلب یا ایجاب باشند بلکه شرایط دچار یک رکود سیاسی است. پس الان باید به دنبال عوض کردن ریل بود که به نظر من این ریل «جوانگرایی» است. البته وقتی از جوان حرف می‌زنیم منظورمان نفی شاخص‌های تعهد و تخصص و یا غیره نیست بلکه منظور این است که جوانگرایی حیاتی ترین شاخص بازگشت نشاط سیاسی به کشور است.

من جوان گرایی را تنها راه حل سیاسی در آینده نظام می‌دانم. اگر ما این کار را نکنیم در موضوعی مثل انتخابات هم با یک وضع راکد مواجه خواهیم شد. همانطور که اگر حمایت پیران از جوانان به گونه‌ای باشد که از این حمایت برداشت ظاهرسازی شود و بعدها دوباره خودشان سرکار بیایند این یک آسیب خواهد بود.

البته می‌توانیم بگوییم همین شرایط فعلی ادامه پیدا کند. یعنی دولت پیرسالار و دولتی که انرژی برای حرکت ندارد به کارش ادامه دهد اما ادامه این شرایط می‌تواند ممتنع باشد یعنی شاید مردم نتوانند این وضعیت را ادامه دهند.

تسنیم: ممکن است برخی از موضوع جوان گرایی این طور برداشت کنند که سیستم حاکمیتی و ساختار حکومت صفر تا صد باید جوان به لحاظ سنی شود. در صورتی که رهبر معظم انقلاب هم در سخنانشان جوان گرایی را به معنای پیرزدایی نمی‌دانند. اگر این اصل را قبول داشته باشیم، مسئولانی که در این دسته بندی جزو جامعه غیرجوان محسوب می‌شوند، چه جایگاهی در ساختار آینده خواهند داشت؟

امامی: من معتقدم نهادهای مختلف باید جوانان  زیر 45 سال را که تعهد و تخصص دارند به کار بگیرند. در اوایل انقلاب میانگین سنی کسانی که مسئولیت‌های اداره کشور را برعهده داشتند، از وزیر گرفته تا فرمانده نظامی، زیر 40 سال بود.

در حال حاضر نظام دانشگاهی کشور علی رغم مشکلات جدی که دارد، می‌تواند بهترین مدرسه حکمرانی و تجربه آموزی باشد. پیرسالاران باید به دانشگاه بازگردند و در حوزه مدیریت راهبردی و سیاستگذاری تجارب خودشان را متواضعانه در اختیار اساتید جوان بگذارند.

بخشی از جوانان دانشگاهی جزو بدنه هیئت علمی دانشگاه‌ها و حوزه‌ها هستند و بخش دیگر جزو مقاطع تکمیلی. این افراد در کار عملی می‌توانند بهترین آمادگی را برای بدست گرفتن رسمی قدرت در جمهوری اسلامی داشته باشند. البته این نکته را باید متذکر شوم که جوانی که در دوره تحصیل یا حوزه تخصصی خود نتوانسته است کار راهبردی انجام دهد و تجارب حکمرانی آن حوزه را فرا بگیرد نمی‌توانیم حکمرانی مملکت یا حوزه‌های مختلف آن مثل سلامت، مسکن و ... را به آن بسپاریم. اما رفت و آمد پیران باتجربه در دانشگاه‌ها و حوزه‌ها و اندیشکده‌های حکمرانی می‌تواند این مشکل را حل کند.

سه نهاد خیلی مهم یعنی حوزه‌ها و دانشگاه‌ها و استانداری‌ها نقش مهمی در این ماجرا دارند. علی الخصوص استانداری ها که به نظر من باید مدیران مسن خود را دعوت کنند که در استان خود به سراغ نخبگان جوان بروند. ما چند هزار مدیر استانی داریم که فرض کنید اگر در میان این مدیران میانی و ارشد استان ها جوان گرایی اتفاق بیافتد تازه می توانیم امید داشته باشیم که در سطح کلان و دولت جوان گرایی رخ دهد.

اما نهاد دیگری که به اعتقاد من می تواند تاثیر ویژه ای در زمینه جوان گرایی داشته باشد سازمان صدا و سیما است. این سازمان و باقی رسانه ها با ایجاد شرایط و روابط گفتگو محور بین بازنشستگان اجرایی و سیاسی و جوانان نخبه می توانند بهترین شرایط را برای آموزش سیاسی در جمهوری اسلامی ایجاد کنند.

یک نیروی جوان خیلی بهتر می‌تواند روابط ایجاد کند و قاطعیت به خرج دهد و کمتر دچار روابط هزار فامیل و بدهکاری‌های سیاسی می‌شود. البته لازم به ذکر است که این جوان نباید در یک شرایط فاسد سیاسی رشد کرده باشد. یا اینکه نماینده عده‌ای مخفی شده به عنوان حامی پشت سرش نباشد.

مهمتر از همه اینها انگیزه و سرمایه اجتماعی بالای نیروی جوان است. که موجب می‌شود در کنار نشاط، اعتماد مردم به آنها نیز جلب شود. ایران کشوری است که بالغ بر 4 میلیون شهروند در حال تحصیل در دانشگاه‌ها و میلیون‌ها فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی دارد. به همین خاطر باید از این فرصت حسن استفاده را ببریم. جوانان در حال حاضر از کارآمدی مدرک و مطالعاتشان برای حل مشکلات و مسائل کشور ناامید شدند. بخشی از این ناامیدی به خاطر اهمیت نورزیدن به مسئله جوانگرایی بوده است.

تسنیم: همانطور که بالاتر هم گفتیم، یکی از آسیب هایی که ممکن است موضوع جوان گرایی را با مشکل روبرو کند، بسنده کردن به شعازدگی و یا نگاه صرفا ظاهری است. یعنی مثلا چون صرفا فردی که سنش زیر 40 سال بود، جوان محسوب شود و یا اینکه ما بیاییم فقط به وضع یک سری قوانین صوری بسنده کنیم. راه مقابله با این مشکل چیست؟

امامی: جوانگرایی در کشور فقط از طریق وضع قانون نیست. قانون لازمه کار است اما آغاز کار از گفتمان باید باشد. یعنی شما به عنوان یک مدیر ارشد، هم  از جوانگرایی نهراسید و هم آثار جوانگرایی را با آثار پیرگرایی مقایسه کنید و در این میان به این بصیرت برسید که جوانگرایی در شرایط رکود سیاسی جامعه چه تحولی ایجاد خواهد کرد.

اگر به سمت جوانگرایی پیش برویم و مردم احساس کنند که جوانها در بدنه اداره جامعه حضور پیدا کردند، در حرکت‌های انتخاباتی نیز موثر خواهند بود. به طور مثال اگر در انتخابات پیش روی مجلس شورای اسلامی، نگاه جوان‌گرایی پیروز شود انتخابات ریاست جمهوری نیز متأثر از آن خواهد شد. من از منظر جامعه شناختی معتقدم که ایده جوانگرایی و گفتمان سازی برای یک رئیس جمهور نهایتا 44 ساله همان تکانه‌ای خواهد بود که مردم منتظر آن هستند.

وقتی مردم در رسانه‌ها دیدند یک وزیر خارجه 34 ساله از اتریش به ایران آمد، این سوال برایشان پیش می‌آید که جوانان ما کجا هستند؟ چرا ما هرچه تصویر در رسانه‌ها مشاهده می‌کنیم افراد متوسط بالای 60 سال هستند؟

گویی مردم نسبت به راه حل‌هایی که پیران جامعه ارائه می‌کنند بی تفاوت شده‌اند و امیدی به اثربخشی آنها ندارند. اما تا می‌بینند جوانی روی کار آمده است هجمه‌ای از خوش بینی به سمت آن ایجاد می‌شود. دلیل این تفاوت این است که ما جامعه متوسط جوانی داریم و باید ولو به عنوان امری که انتخاب بین بد و بدتر است به این انتخاب تن بدهیم که البته به نظر من جوانگرایی چیزی فراتر از این است. ما به جز جوانگرایی گزینه دیگری برای تکانه در میان جامعه و مردم نداریم.

من معتقدم شکل گیری یک دیده بان جوان گرایی در نظام می تواند جوان گرایی حلیه گرانه را از صادقانه تفکیک کند. وقتی این دیده بان بتواند جوان گرایی مسموم را شناسایی کند، مورد اقبال مردم نیز قرار خواهد گرفت.

البته رسانه های متعهد نیز در این دیده بانی نقش موثری دارند و به نظر من بزرگترین مسئولیت اجتماعی رسانه ها در عرصه انتخابات تاکید بر جوان گرایی است.

ما حتما باید به این سمت برویم که یک جوان مومن انقلابی روی کار بیاید و کسی نگوید ما در بین جوانان کشور همچین گزینه ای نداشتیم لذا از پیرها حمایت کردیم. در این صورت این فرد از  آرمان های  رهبر هیچ چیز نفهمیده است ولو اینکه اصول گرا باشد.

تسنیم: اگر بخواهید یک جواب صریح به نخبگان سیاسی کشور برای اداره کشور و حضور جوانان در عرصه های کلان مدیریتی بگویید آن چه خواهد بود؟ جوانان در این مسیر چه باید بکنند؟

امامی: فرض کنید گروهی از جوانان نخبه در موضوعی از موضوعات نظام، اندیشکده ای را تاسیس می کنند و آنجا مرتبا ایده، راهبرد و راه حل ارائه دهند و در فضای مجازی منتشر کنند. در حال حضر در ادبیات حکمرانی این موضوع مطرح است که آیا این نخبگان سیاستی می توانند به جامعه سیاستی تبدیل شوند یا نه؟

تفاوت نخبگان سیاستی با جامعه سیاستی این است که صندلی ندارند. اما اینکه جامعه می گوید تو چه کار کردی که حالا می خواهی دولت و کشور را داره کنی؟ این جاست که آن جوان می تواند بگوید من در مورد ده یا بیست مساله مهم کشور در اندیشکده، پایان نامه،‌ تحقیقات،‌کلاس درس و ... کار کرده ام و برای همه آنها راه حل ارائه داده ام. کسانی که صندلی ندارند می توانند در اندیشکده ها مفصلا حرف بزنند و روزی هم به صندلی خواهند رسید و آن وقت می توانند حل مسئله را به عنوان جامعه سیاستی مستقیم پیگیری کنند.

یکی از مشکلات جدی ما این است که تمرین کمی در حوزه  فعالیت مدنی داریم. یعنی حتی اگر دولت روی خوشی به من نشان نداده است، من برای حل مشکل مسکن یا توسعه فناوری و ... راه حل ارائه دهم. رسانه‌ها می توانند در  مسیر فعالیت مدنی و تمرین انجام آن را تضمین کنند.

اینکه رهبری همیشه بر روی سیاسی ماندن دانشگاه ها تاکید داشته اند یعنی جوانان ما بر سر امور سیاستی کشور صحبت کنند. مثلا بر روی بحث حجاب یا موسیقی در دانشگاه ایده جایگزین ارائه دهند و بگویند ایده مدیران پیر دانشگاه یا وزارت علوم این است،‌ ایده من هم این است؛ اگر مردم به من رای دهند آن را اجرایی می کنم اگر رای ندهند به مسیر ارائه راه حل خود را ادامه می دهم. جوانان در این مسیر خود را معطل دولت کرده اند و به نظر من باید به صورت خودجوش حرکت خود را آغاز کنند.

انتهای پیام/