آینده کلیسای ارتدوکس گرجستان؛ روس گرایی یا غرب گرایی؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، بحران سیاسی در گرجستان هنوز ادامه دارد. جمعیت معترضان هنوز نسبت به روسیه خشمگین هستند و حاضر به ترک خیابان های تفلیس نیستند. این بحران سیاسی از تاریخ 20 ژوئن آغاز شد. در این روز تظاهرات نیروهای مخالف دولت گرجستان در اعتراض به سفر هیات پارلمانی روسیه به این کشور برای شرکت در مجمع بین پارلمانی کشورهای ارتدکس در تفلیس به خشونت کشیده شد و در جریان آن 240 نفر مصدوم و 305 نفر نیز بازداشت شدند. در پی این تظاهرات اعتراض‌آمیز، ایراکلی کوباخیدزه رییس پارلمان گرجستان استعفا کرد. ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه نیز در واکنش به این اتفاقات دستور توقف پرواز هواپیماهای مسافربری این کشور از 8 ژوئیه به گرجستان را صادر کرد. نهاد دولتی امور گردشگری روسیه پیش‌بینی کرد که با بکارگیری محدودیت‌هایی برای شرکت‌های هواپیمایی، سفرهای گردشگری از روسیه به گرجستان 60 الی 70درصد کاهش خواهد یافت. برخوردهای اولیه سبب آرام شدن تظاهرات اولیه گردید، اما در طی یک ماه گذشته اعتراضات هم چنان ادامه داشته است. این رویدادها سبب تشدید اختلافات در داخل جامعه گرجستان پیرامون گرایشات غرب گرایانه حزب حاکم "رویای گرجستان" و رهبر آن بیدزینا ایوانیشویلی گردیده است.

در عین حال، این بحران بار دیگر استفاده موفق روسیه از قدرت نرم خود و توانایی تاثیرگذاری بر گرجستان را برجسته کرد. تصادفی نیست که دعوت از "سرگئی گاوریلوف" رئیس هیات نمایندگی روسیه با حمایت کلیسای ارتدوکس گرجستان به عنوان مبتکر اصلی برگزاری "مجمع بین پارلمانی کشورهای ارتدکس" در تفلیس صورت گرفت. مذهب مشترک با روسیه هم چنان روایت رسمی بسیاری - البته نه همه - از روحانیون بلندپایه کلیسای ارتدوکس گرجستان است.

با توجه به سطح بالای تاثیرگذاری سیاسی و اجتماعی کلیسای ارتدوکس گرجستان بر جامعه گرجستان، اختلاف فعلی پیرامون رهبری این کلیسا ممکن است تاثیر بسیار مهمی بر این داشته باشد که جهت گیری غرب گرایانه این کشور می تواند حفظ شود یا نه.

ایلیای دوم اسقف اعظم کلیسای ارتدوکس گرجستان در تاریخ 23 نوامبر 2017 (روز سنت جورج) و در یک مراسم عبادی در کلیسای کاشوئتی در تفلیس جانشین خودش را معرفی کرد. ایلیای دوم، "شیو موژیری" را به عنوان جانشین موقت یا محافظ تخت کلیسا معرفی کرد. شیو موژیری (متولد 1 فوریه 1969) در سال 2003 به عنوان اسقف شهرهای سناکی و چخوروتسکو انتخاب شده بود. جانشین موقت پس از مرگ اسقف اعظم به مدت 40 روز و تا زمانی که رهبر آبنده کلیسای ارتدوکش گرجستان از سوی شورای مقدس که از 47 اسقف بلند مرتبه تشکیل شده است انتخاب گردد، ریاست این کلیسا را بر عهده خواهد داشت. ایلیای دوم که از سال 1977 به ریاست کلیسای ارتدوکس گرجستان رسیده است، قدرت و نفوذ فوق العاده ای بر شورای مقدس دارد. از این رو اعضای این شورا مطمئن هستند که در زمان انتخاب رهبر بعدی این کلیسا، باید شخص مدنظر وی را حتما در نظر بگیرند.

شیو موژیری در 1 فوریه 1969 در تفلیس متولد شد. وی در سال 1991 به عنوان نوازنده ویولن سل از کنسرواتوار دولتی تفلیس فازغ التحصیل شد. او در سال 1993 به عنوان راهب وارد کلیسای ارتدوکس شد. تحصیلات دینی خود را باتومی گرجستان و سپس در آکادمی دینی مسکو ادامه داد و در سال 2015 از دانشگاه ارتدوکس سنت تیخون روسیه با مدرک دکترای الهیات فارغ التحصیل شد؛ از این رو از سوی برخی از تحلیل گران به عنوان طرفدار پیوندهای نزدیک با کلیسای روسیه دیده می شود.

گوچا میرتسخولاوا از متخصصان کلیسای ارتدوکس گرجستان در مصاحبه ای می گوید: "در سال 2017 یکی از مشاوران نزدیک هیلاریون آلفیو اسقف اعظم کلیسای مسکو و از اعضای دائمی شورای مقدس کلیسای ارتدوکس روسیه پیامی مبنی بر حمایت روسیه از جانشینی شیو موژیری به عنوان وارث آینده کلیسای ارتدوکس گرجستان برای ایلیای دوم فرستاد. شیو موژیری به عنوان طرفدار روسیه شناخته می شود. وی نه تنها در روسیه تحصیل کرده و از کلیسای اوکراین حمایت نمی کند، بلکه هم چنین روابط نزدیکی با لوان راسادزه دوست دوران کودکی اش که هم اکنون یکی از تجار مشهور ضدغربگرای گرجستانی است دارد. واسادزه ارتباط نزدیکی با الکساندر دوگین فیلسوف مطرح روس و بنیانگذار جنبش اوراسیاگرایی دارد. دوگین طرفدار کشورگشایی روسیه، مسیحیت ارتدوکس و افزایش نقش مسکو در منطقه اوراسیا است. دوگین معتقد است که اوراسیا باید به فدراسیونی از کشورها تحت رهبری روسیه تبدیل شود. از این رو دوگین به دلیل نقش آفرینی در اشغال جزیره کریمه و اقداماتش علیه تمامیت ارضی اوکراین از سوی امریکا تحریم شده است."

میرتسخولاوا با اشاره به این که تمامی اعضای شورای مقدس کلیسای ارتدوکس گرجستان پیوندهای نزدیک با مسکو و کلیسای روسیه دارند، تاکید کرد: "کاملا مطمئن هستم که در سطوح بالای کلیسای ارتدوکس گرجستان، هیچ گروه طرفدار غرب وجود ندارد. این بدان معنا نیست که در سلسله مراتب کلیسای گرجستان، طرفداران امریکا و اروپا حضور ندارند؛ اما آن ها هیچ تشکلی ندارند چرا که کشیش های غربگرا هیچ گونه رهبری ندارند. از سوی دیگر مهم است که به موضع کلیسای ارتدوکس گرجستان در قبال به رسمیت شناختن استقلال کلیسای اوکراین توجه کرد. شورای مقدس کلیسای گرجستان تصمیم گیری درباره این مساله را تعویق انداخت. نوع موضع گیری کلیسای گرجستان می تواند نشان دهنده سطح استقلال این کلیسا از مشکو باشد" (1).

لوسب، پتر و گریگول از اسقف های اعظم کلیسای گرجستان به طور علنی استقلال کلیسای ارتدوکس اوکراین در اوایل سال جاری میلادی را تبریک گفتند. لاکوب لاکوبیشویلی، زوسیمه شیوشویلی، واختانگ اخولدیانی، دوسیتئوس بوگورادزه، سابا اینستیکیرولی و زنون لاراجولی از اعضای شورای مقدس کلیسای ارتدوکس گرجستان نیز در زمان های مختلف از استقلال کلیسای اوکراین حمایت کردند. اما دیگر اعضای شورای مقدس 38 نفره کلیسای ارتدوکس گرجستان از جمله جانشین موقت شیمو موژیری تا زمان اعلام نظر اسقف جهانی ارتدوکس در این باره از اعلام حمایت از کلیسای اوکراین خودداری کرده اند (2).

البته این موارد به معنای عدم وجود یک جریان غرب گرا در داخل کلیسای ارتدوکس گرجستان نیست. در نوامبر 2017، دوازده نفر از رهبران عالی رتبه این کلیسا به امریکا سفر کردند. در این هیئت تعدادی از اسقف های ضد غرب نیز حضور داشتند. با این حال اسقف اعظم یعقوب از اعضای محافظه کار شورای مقدس پس از این سفر امریکا را به دلیل خیانت نکردن به گرجستان تحسین و اعلام کرد که گرجستان سالیان سال به دلیل ازادی خواهی با روسیه در جنگ بوده است و از این رو پشتیبانی امریکا امری مهم برای گرجستان است. چند روز پس از این سفر، رهبران کلیسای گرجستان به مسکو رفتند. این هیئت در روسیه پیرامون دو جمهوری خودمختار آبخازیا و اوستیای جنوبی تبادل نظر کرد. نکته جالب این است که هر دو هیئتی که به امریکا و روسیه سفر کردند، از سوی اسقف اعظم ایلیای دوم توبیخ شدند (3).

می توان انتظار داشت که هرگونه تغییر در جهتگیری روسگرایانه کلیسای ارتدوکس گرجستان، باعث شود تا با چراغ سبز مسکو تنش ها و بحران های مرزی و سرزمینی گرجستان با آبخازیا و اوستیای جنوبی تشدید شود.

1. https://jamestown.org/program/the-battle-for-political-influence-in-the-georgian-orthodox-church/
2. https://civil.ge/archives/273759
3. https://civil.ge/archives/247434

انتهای پیام /