گزارش تسنیم | گرجستان و چالش های پیش روی بندر آناکلیا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تحولات اخیر پیرامون روند ساخت و ساز بندر آناکلیا در سواحل گرجستان در دریای سیاه گمانه هایی را مبنی بر عدم جذب سرمایه خارجی کافی برای اتمام این پروژه و در نتیجه عدم ایجاد یک هاب ترانزیتی مهم برای تبادل کالا میان چین و اروپا باعث شده است.

به طور خاص، در تاریخ 3 ژوئن کنسرسیوم توسعه بندر آناکلیا به تصمیم وزارت اقتصاد و توسعه پایدار گرجستان برای دادن مجوز به شرکت JSC که هم اکنون مشغول توسعه بندر دریای پوتی است جهت ساخت و ساز چند منظوره و حفاری عمیق در دریا اعتراض کرد.  بندر پوتی که در 35 کیلومتری جنوب آناکلیا واقع است در حال حاضر بزرگترین بندر گرجستان با ظرفیت حمل و نقل 6-6.5 میلیون تن بار در سال است. هم اکنون 85 درصد از ترافیک کانتینری گرجستان از طریق بندر پوتی انجام می شود. در آوریل 2011، شرکت APM Terminals امکانات بندر پوتی را خریداری و برنامه هایش برای ساخت یک مگابندر عمیق و جدید اعلام کرد.

به طرز عجیب و غریب، وزارت اقتصاد و توسعه پایدار گرجستان مجوزهای ساخت و ساز مگابندر پوتی را دقیقا همزمان با نهایی شدن مذاکرات میان دولت گرجستان، کنسرسیوم توسعه بندر آناکلیا و سرمایه گذاران خارجی صادر کرد. کنسرسیوم توسعه بندر آناکلیا معتقد است که تصمیم وزارت اقتصاد و توسعه پایدار آنها را در موقعیتی دشوار با سرمایه گذاران خارجی قرار می دهد. این کنسرسیوم در تاریخ 3 ژوئن با انتشار بیانیه این واقعه را تکان دهنده توصیف کرد و اقدام دولت گرجستان را تهدیدی علیه پروژه بندر آناکلیا نامید که احتمالا منجر به تعلیق پروژه خواهد شد (1).

ناتیا تورناوا وزیر اقتصاد و توسعه پایدار گرجستان در پاسخ به این بیانیه اعلام کرد که از صدور چنین مجوزی اطلاعی نداشته است. وی اتهام را متوجه یکی از مدیران این وزارتخانه گیرگول کاکوریدزه کرد. تورناوا به خبرنگاران گفت که کاکوریدزه از مقام خود برکنار شده است. بعدها کاکوریدزه نیز تایید کرد که شخص وزیر اقتصاد و توسعه پایدار از تصمیم وی برای اعطای مجوز به ساخت یک بندر جایگزین در نزدیکی آناکلیا مطلع نبوده است (2).

باتو کوتلیا نائب رئیس شورای آتلانتیک گرجستان معتقد است که سردرگمی پیرامون پروژه بندر آناکلیا که به لحاظ استراتژیک اهمیت بالایی برای گرجستان دارد نه تنها عدم صلاحیت مقامات گرجی را تایید کرد بلکه نشان داده که مقامات دولتی تمایلی به تامین منافع ملی کشورشان نیز ندارند. از نظر کوتلیا اگر با نگاهی عمیق به مساله نگریسته شود، مشخص می شود که این برنده این اتفاقات روسیه است، چرا که این ماجرا امکان ساخت یک بندر عمیق دریایی چه در آناکلیا و چه در پوتی را کاهش داده است. وی خاطر نشان ساخت که سوال دیگر این است که این ماجرا چگونه اتفاق افتاد و پاسخ این است که این کار نتیجه سیستم حاکمیت غیررسمی و غیر مستقیم بیدزینا ایوانیشویلی رهبر حزب حاکم رویا است که در آن مقامات رسمی مانند نخست وزیر یا وزیران دولت نمایندگانی هستند که منافع ایوانیشویلی و گروه های سرمایه داری مختلف را تامین می کنند. بر اساس گفته های کوتلیا بسیاری از بازیگران سیستم حکومتی گرجستان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با منافعی مشکوک به نیروهای خارجی مرتبط هستند و علاوه بر این کل سیستم حکومتی غیررسمی این کشور به شدت تحت کنترل و نفوذ نهادهای اطلاعاتی روسیه است. وی خواهان دخالت بیشتر غربی ها در امور گرجستان شده و خاطرنشان ساخت که عدم حضور سفیر ایالات متحده در گرجستان و هشدارهای نرم برخی از سفرای اروپایی در تفلیس، توقف این روند را با مشکلاتی روبرو کرده است (3).

ایده ساخت یک بندر جدید در دریای سیاه که قادر به پذیرش کشتی هایی با محموله های بزرگ باشد در سال 2012 از سوی دهمین رئیس جمهور گرجستان میخائیل ساکاشویلی مطرح شد. بر اساس این پروژه تا سال 2030 این بندر جدید قادر خواهد بود تا سالانه 100 میلیون تن کالا دریافت کند. ساکاشویلی مطمئن بود که تاسیسات و امکانات این بندر جدید شهر مجاورش یعنی لازیکا (در نزدیکی مرز گرجستان و آبخازیا) را سنگاپور یا هنگ کنگ قفقاز تبدیل کرده و این بندر بزرگ تبدیل به بزرگترین مرکز مسیر ترانزیتی شرق و غرب و متصل کننده چین و اروپا خواهد شد.

سیاستمداران اپوزیسیون و غربگرای گرجستان بر این باورند که اتفاقات پیرامون پروژه بندر آناکلیا ماهیت الیگارشی قدرت در این کشور و همچنین تاثیر گروه های بزرگ تجاری بر تصمیم های مهم دولت را برجسته می کند. دیوید دارچیاشویلی از رهبران حزب گرجستان اروپایی اعلام کرد که شرکت APM Terminals که مشغول توسعه بندر پوتی است با وانو چخارتیشویلی بانکدار نزدیک به بیدزینا ایوانیشویلی ارتباط دارد. وی خاطرنشان ساخت که سرمایه گذاران خارجی پروژه آناکلیا دچار شک شده اند که چگونه سرمایه گذاری صدها میلیون دلار در پروژه ساخت و ساز بندر عمیق دریایی آناکلیا ممکن است سودمند باشد. این سرمایه گذاران دنبال تضمین های دولت گرجستان بودند که ناگهان متوجه شدند دولت اجازه ساخت یک بندر جایگزین در پوته را داده که می تواند رقیب جدی برای این پروژه باشد. دارچیاشویلی  ابراز امیدواری کرد که تحقیقات آینده مشخص کنند که کدام عوامل به دنبال توقف پروژه آناکلیا هستند؛ لابیهای گروه های الیگارشی و یا دخالت مخفیانه روسیه که از ساخت این بندر از سوی گرجستان ناراضی است.

برخی از ناظران معتقدند که روسیه به دنبال متوقف کردن کامل این پروژه یا به حداقل رساندن اهمیت استراتژیک آن از طریق کنترل غیر مستقیم آن است؛ چرا که این پروژه می تواند فرآیند ادغام گرجستان در ساختارهای غربی و یوروآتلانتیک را تسریع کند. بندر آناکلیا پروژه ای اقتصادی-استراتژیک است که پیامدهای قابل توجه امنیتی برای گرجستان و همسایگان آن دارد. این ایده زمانی مطرح شد که گرجستان از سال 2003 همراهی اش با اروپا را شتاب بخشید. چشم انداز توسعه این بندر کاملا با استراتژی غربی سازی گرجستان همراه است. زیرساختهای لجستیکی استراتژیکی همچون بندر آناکلیا علاوه بر کارکرد اقتصادی دارای اهمیت نظامی است و به طور بالقوه حضور نظامی ایالات متحده و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را در منطقه تسهیل می کند. از سوی دیگر نیز جلوی توسعه نظامی روسیه در دریای سیاه و منطقه خاورمیانه را می گیرد.

تناقضات پیرامون این پروژه از آنجا ناشی می شود که ماموکا باختادزه نخست وزیر و همچنین رهبران حزب حاکم رویای گرجستان بارها پشتیبانی کامل خود را از این پروژه و حتی اختصاص مبالغ قابل توجهی از بودجه کشور برای توسعه آناکلیا را اعلام کرده اند. به عنوان مثال زکریا کوتسناشویلی از نمایندگان پارلمان و از اعضای حزب رویای گرجستان مدعی است که وجود دو بندر عمیق دریایی بهتر از یک بندر است؛ زیرا آنها با هم رقابت خواهند کرد و چنین رقابتی تاثیر مثبتی بر بازار خواهد گذاشت. با این حال وی اذعان داشت که بهتر است اولویت به بندر آناکلیا اختصاص یابد و پس از تکمیل آن، ساخت و ساز بندر پوتی آغاز شود.

با توجه به مشکلات اقتصادی و سیاسی و نیز چالش های بیشماری که پروژه بندر آناکلیا همچنان با آن روبرو است، حمایت های غرب خضوضا اروپا ممکن است در موفقیت این پروژه تعیین کننده باشد. اما شدت این حمایتها بستگی به این دارد که بندر آناکلیا چگونه در دریای سیاه به تسهیل ترانزیت کالا میان آسیا و کشورهای جنوب شرق اروپا کمک خواهد کرد.

1. https://www.portseurope.com/anaklia-development-consortium-issues-statement-on-poti-port-development/
2. https://commersant.ge/en/post/poti-vs-anaklia-georgias-two-deep-water-ports-projects
3. https://jamestown.org/program/georgias-anaklia-deep-water-port-faces-a-new-challenge/

انتهای پیام /