کارشناس امور جزا: هنرمندان باید نسبت به مطالبات عمومی در خصوص بازگشت پول فرهنگیان پاسخ دهند

به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، این روزها بازار اظهارنظر درباره هنرمندان همکار با برخی متهمین مالی و اقتصادی کشور داغ است. در فضای مجازی شاهد احکام صریح درباره وضعیت رخ داده صادر می‌شود، بدون آنکه وجه حقوقی و قانونی داشته باشد. با داغ شدن دادگاه‌های افرادی چون امامی یا رضوی و دلاویز و مطرح شدن نام پروژه‌های سینمایی، افراد مدام از خود می‌پرسند هنرمندان درگیر این پروژه‌ها چه مسئولیتی نسبت به دستمزدهای دریافتی دارند.

هر چند قضات این پرونده‌ها از استرداد اموال گفته‌اند؛ اما برخی معتقدند آنچه این هنرمندان از افراد مورد اتهام دریافت کرده‌اند دستمزد مرسومی است که بابت تولید یک اثر هنری دریافت کرده‌اند؛ اما این پرسش مطرح می‌شود که قانون جزا درباره این وضعیت پیچیده چه می‌گوید. از همین رو مصاحبه‌ای با سامیار نوری عضو کانون وکلای دادگستری ترتیب داده‌ایم. آقای نوری علاوه بر تخصص در رشته حقوق، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد کارگردانی از دانشگاه هنر تهران هستند و اشراف ویژه‌ای نسبت به مقوله هنر دارند. آنچه می‌خوانید تشریحی بر وضعیت قضایی شرایط شکل گرفته است:

***

آقای نوری شما در زمینه جزا و جرم شناسی تحصیل کرده‌اید و بهتر از هر کسی می‌توانید درباره وضعیت پیش آمده اظهار نظر کنید. رک و صریح می‌پرسم؛ آیا عوامل سریال شهرزاد باید پول‌ها را پس بدهند؟

نوری : با قاطعیت به شما می‌گویم: بله.

مسئله اینجاست که این مبالغ به عنوان دستمزد پرداخت شده است و ممکن است در مقام دفاع بگویند ما نمی‌دانستیم منشاء این پول‌ها از کجاست؟

نوری : خیلی از کسانی که این وجوه را دریافت کرده‌اند در دانشگاه سال‌ها نمایشنامه‌هایی در خصوص زشتی طمع، وسوسه و فساد را مطالعه، تدریس یا اجرا کرده‌اند. نمی‌توانند بگویند ما اطلاع نداشتیم. همانطور که در آن نمایشنامه‌ها چنین دفاعی از شخصیت‌های منفی را قابل قبول نمی‌دانستند. هنرمندان بیش از مردم عادی مسئولیت دارند. همان زمان ساخت سریال بحث‌هایی مطرح شد. شک ایجاد شد و آنها باید به تکلیف قانونی خود و بالاتر از آن به رسالت فرهنگی و اجتماعی خود هنرمندانه عمل می‌کردند؛ اما وسوسه پول زیاد مانع شد. برای مثال در نمایشنامه دشمن مردم در‌آمد نامشروع شهر از نظر اینها قابل توجیه بود؟ و یا در کرگدن یونسکو اینکه کرگدن شدن را توجیه می‌کردند دفاعی قابل‌قبول بود؟ به نظرم قاضی باید آنها را به نمایشنامه‌هایی ارجاع دهد که در دانشگاه تدریس می‌کرده‌اند. آیا آنها در مقام مدرس دانشگاه از دانشجویان درس تجزیه و تحلیل چنین دفاعی را می‌پذیرفتند؟ شما فارغ‌التحصیل تئاتر هستید، این حرف‌ها از نظر اساتید هنر قابل‌قبول بود؟

مسلماً خیر.

نوری : خوب پس نباید از دادگاه و افکار عمومی هم انتظار پذیرش داشته باشند.

 از نظر شما هنرمندان ما مجرم هستند؟

نوری : من قاضی نیستم. مجرم باشند یا نباشند، دادگاه باید به این موضوع رسیدگی کند و پاسخ شما را در حکم قطعی خود بیان نماید. از نظر شخصی من هر کسی که در دادگاه مجرمیت او به اثبات نرسیده، بی‌گناه است و اصلاً دوست ندارم هنرمندان ما مجرم باشند. این موضوع غم‌انگیز است.

قانون در این خصوص چه می‌گوید؟

نوری : اگر این اتفاقات در اروپا و امریکا می‌افتاد قطعاً حبس‌های طویل‌المدت در انتظار متخلفین بود؛ اما در ایران کسی که عواید ناشی از جرم را با علم به اینکه از ارتکاب جرم به دست آمده‌اند دریافت کند به رد آن پول و جزای نقدی به میزان تا یک چهارم آن محکوم خواهد شد. حکم محکومیت اگر ارقام 100 میلیون تومان و بیشتر باشد در رسانه‌ها به طور الزامی باید منتشر شود و تا ابد قابل پیگرد بوده و مشمول مرور زمان هم نخواهد شد. اگر بیش از 10 میلیون تومان باشد مجازات غیر‌قابل تعلیق بوده و رسیدگی غیر‌قابل تعویق است.

هنرمندان مبالغ مذکور را بابت دستمزد فعالیت هنری دریافت کرده‌اند و آگاهی کافی نسبت به منشا پول نداشته‌اند. فقط شک داشتند. این نوع محکومیت خلاف اصل برائت و قانون اساسی نیست؟

نوری : اتفاقاً قانون اساسی در اصل 49 به صراحت بیان نموده که دولت وظیفه دارد اموالی که از طریق نا‌مشروع کسب شده را دریافت و به صاحب حق رد کند.

پس این قانون جدید نیست؟

نوری : بله و اشکال جدیدی هم متناسب با پیچیدگی‌های جرائم پولشویی وضع شده‌اند، مثلاً تبصره 1 ماده 9 قانون مبارزه با پولشوییی مصوب سال 1386 می‌گوید «چنانچه عواید حاصل (از جرم) به اموال دیگری تغییر یا تبدیل یافته باشد همان اموال ضبط خواهد شد.»

خوب از نظر قانونی چطور می‌توان آنها را مشمول این تکلیف دانست؟ از کجا باید شک می‌کردند؟

نوری : از اینکه رقم نامتعارف بود و پرداخت کننده تجارت واضح و مشخصی نداشت. همان زمان هم بحث‌هایی در رسانه‌ها بود. اینها برای شک کردن کفایت می‌کرد. ضمن اینکه هنرمند حتماً باید قبوض مالیاتی و نوع شغل سرمایه‌گذار کار هنری را بررسی کند. هنرمندان وام‌دار اعتماد عمومی و امانت‌دار مردم هستند نه سوداگر. مردم وقتی یک فیلم و سریال می‌بینند باید از جهان فارغ شوند و خیالشان راحت باشد نباید نگران این باشند که این سریال راهی برای سوءاستفاده از اعتماد عمومی و آلوده به فساد است. این خیلی زشت است. بالاخره به دستمزد غیر‌معقول باید شک کرد. شما بهتر از هر کسی می‌دانید دستمزد حقیقی چیست و چه دستمزدهایی غیرمعقول بوده‌اند.

 به طور قطع نمی‌شود گفت، سخن گفتن با قطعیت کار دادستان‌هاست. مثلاً دستمزدهای موزیکال‌های اخیر چون بینوایان هم طبق شایعات بالاست. آیا باید بگوییم  منابع مالی چنین آثاری هم مشکوک‌اند؟

نوری: هنرمندان باید شک کنند و بپرسند، آن‌ها مسئولیت مضاعف دارند از جهت بررسی صحت و سلامت منشاء پول. ان‌شالله که اینطور نیست؛ ولی اگر خدای ناکرده اینطور باشد، رسانه‌ها اطلاع‌رسانی کنند. پول‌ها باید برگردد. البته از نظر من همه هنرمندان ما انسان‌های شریفی هستندبدون تردید. به طور کلی می‌گویم آن‌ها مسئولیت مضاعف دارند و حتی اگر در دادگاه هم محاکمه و محکوم نشوند هر پولی که منشاء مشکوک آن در دادگاه با حکم قطعی مشخص شد را باید داوطلبانه برگردانند.

 این باید از کجا می‌آید؟

نوری: تکلیف قانون. قانون. قانون و قانون و البته حق و عدالت. همه مردم در مقابل جلوگیری از فساد مسئولیت دارند و هنرمندان بیشتر، بسیار بیشتر. این یک مطالبه عمومی است. مردم حق دارند دامن هنرمندانشان از فساد مبری باشد. آن‌ها نمی‌خواهند فرهنگ و هنر آلوده به فساد باشد. این مربوط به زیست فرهنگی کشور و اعتماد عمومی است. هر چه بگندد نمکش می‌زنند وای به روزی که بگندد نمک. هنر اساساً محل و ابزار تعلیم و تربیت جوامع است. این هنر است که ارزش‌های انسانی را مدام به جامعه گوشزد می‌کند و همیشه راه حل ارائه می‌دهد و نباید خودش بخشی از مشکل باشد. اگر چنین باشد یعنی آغاز پایان یک تمدن، آغاز پایان یک فرهنگ.

به هر روی هنرمندان و کسانی که ژست حق به جانب می‌گیرند و علیه سایر مفسدین به راحتی نطق می‌کنند؛ چگونه عمل می‌کنند؟ چشم مردم به گوی و میدان هست. در تمام دنیا معاملات مجرمانه کان لم یکن تلقی می‌شود و باطل است و نقل و انتقالات اموال و دارایی‌ها از نظر محاکم قضایی قابل اسناد نیست. به عبارتی کسی که می‌داند عواید و اموال مشکوک هستند نمی‌تواند آنها را به عنوان دستمزد دریافت کند. این دریافت و پرداخت باطل است. حق مالک اصلی را از بین نمی‌برد.  

هنرمند در چنین شرایطی باید از منظر حقوقی چه کند؟

نوری: طبق قانون اگر منشا مجرمانه پول اثبات شود، دستمزد پرداخت شده مسترد می‌شود. هنرمند می‌بایست دادخواستی تهیه‌ کند و علیه تهیه‌کننده دادخواست دهد و مطالبه خسارت کند که در اینجا خسارت به میزان متعارف تعیین می‌شود؛ چون مقدار توافق شده ممکن است مورد تایید دادگاه نباشد.

انتهای پیام/