ظرفیت‌های گردشگری اسلامی در ازبکستان
توریسم حلال و گردشگری زیارتی یکی از حوزه‌های مورد توجه دولت ازبکستان بوده است و در این راستا امضای موافقتنامه سازماندهی تورهای ویژه زیارتی بین ازبکستان با پاکستان و ترکیه صورت گرفته است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه «دیپلمات»، نام‌های امام البخاری، امام الترمذی، امام ابومنصور ماتریدی، بهاءالدین نقشبندی بخاری و جارالله زمخشری در جهان اسلام شناخته شده هستند؛ از ازبکستان مدرن امروزین که این افراد در آن به دنیا آمده و مزار آن‌ها در آن قرار دارد، تا کل آسیای مرکزی و مناطق پیرامونی آن. مزارها و مقبره‌های این افراد اکنون به عنوان مقصد گردشگری ظرفیت مهمی برای توسعه توریسم ازبکستان به شمار می‌رود. در همین راستا اعمال اصلاحات در صنعت گردشگری، به ویژه با توسعه گردشگری زیارتی، یکی از مشخصه‌های رویکرد جدید دولت ازبکستان محسوب می‌شود.
ازبکستان در محل برخورد مسیرها و نقطه تقاطع آسیای مرکزی به حساب می‌آید. این جمهوری یک هاب اصلی در جاده ابریشم بزرگ بوده و از میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی غنی برخوردار است. در حال حاضر، هم‌گام با دولت این کشور که باز کردن نسبی فضا را بر روی جهان مد نظر قرار داده است، گردشگری نیز به عنوان یک حوزه استراتژی که لازمه توسعه است، شناسایی شده است.
گروه «کرسنت ریتینگ» (به معنی رتبه‌بندی هلالی) که یک گروه متخصص در حوزه گردشگری حلال و اسلامی است، برای سال 2026 پیش‌بینی کرده که 230 میلیون گردشگر اسلامی در جهان وجود خواهد داشت. مرکز تحقیقاتی پیو نیز برآورد کرده که تا سال 2050 بیش از 30 درصد جمعیت جهان را مسلمانان تشکیل خواهند داد. لذا با در نظر گرفتن پتانسیل ذاتی اسلامی ازبکستان، توسعه گردشگری زیارتی یک ضرورت مهم برای این کشور محسوب می‌شود.
ازبکستان هنوز در اقصی نقاط جهان به عنوان یک مقصد برای گردشگری زیارتی محسوب نمی‌شود. در پژوهشی که در سال 2017 توسط «مرکز توسعه گردشگری و تجارت» (CBTD) انجام شده است، تنها 2.2 درصد بازدیدکنندگان در طول دوره بررسی این تحقیق در پاسخ به سوالی پیرامون مهم‌ترین ابعاد سفر آن‌ها، گفته بودند که می‌خواهند برای زیارت به ازبکستان سفر کنند. بسیاری از منابع گردشگری ازبکستان در مقاصد تاریخی و فرهنگی متمرکز شده و عمده پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی‌ها به آن‌ها اشاره کرده بودند. این منابع با حمایت‌های گسترده‌ای که از گردشگری زیارتی طی این مدت صورت گرفته است، می‌توانند دوباره مورد ارزیابی قرار بگیرند.
کرسنت ریتینگ در سال 2017 ازبکستان را در رتبه 29 شاخص های گردشگری اسلامی جهانی قرار داده است. این کشور در میان جمهوری‌های آسیای مرکزی نیز پس از قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان قرار دارد. ترکمنستان در میان 130 کشوری که در این لیست رتبه‌بندی حضور دارند، قرار نداشت.
از سال 2017، گردشگری به یک حوزه استراتژیک در اقتصاد ملی تبدیل شده است. علت این امر حداقل می‌تواند این موضوع در نظر گرفته شود که این حوزه می‌تواند پرستیژ بین‌المللی ازبکستان را ارتقاء دهد. این امر با حکمی که توسط رئیس‌جمهور برای توسعه صنعت گردشگری ازبکستان صادر شد، برجسته‌تر گردید.
توجهات اجتماعی به گردشگری حلال برای تامین زنجیره این صنعت از دو سال پیش آغاز شده و توجه بیشتر به این بعد برای جذب گردشگر بیشتر از کشورهای اسلامی ضروری است. اجرای یک نظام صدور گواهینامه حلال، آموزش گردشگری اسلامی و ساخت هتل‌های مناسب این گردشگری از گام‌های ضروری این موضوع است.
ارتقاء گردشگری زیارتی در چندین موافقتنامه نیز طی 2 سال گذشته بین ازبکستان و دیگر کشورهای اسلامی، صورت گرفته است. به عنوان مثال، امضای موافقتنامه سازماندهی تورهای ویژه زیارتی بین ازبکستان با پاکستان و ترکیه صورت گرفته است.
توسعه این حوزه ویژه گردشگری در ازبکستان نیازمند گام‌های نهادی و حقوقی پیچیده‌ای است. پیش‌نویس یک برنامه عملیاتی در زمینه توسعه و پیاده‌سازی یک نظام صدور گواهینامه اختیاری برای محصولات و خدماتی که دارای ویژگی‌هایی نظیر «حلال»، «پاک» و «مناسب گیاه‌خواران» باشد به ثبت رسیده و برای تصویب در سال 2018 به کابینه وزرا رفته است. این امر نه تنها نیازمند توجه کمیته دولتی توسعه گردشگری است، بلکه هماهنگی وزارتخانه‌های دادگستری، کشاورزی و نیز کمیته امور مذهبی را نیز ایجاب می‌کند.
تاکنون، اکثر گردشگرانی که از ازبکستان بازدید می‌کنند از حوزه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) می‌آیند. از این جهت می‌توان اذعان داشت که جهان اسلام همچنان از ظرفیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری قابل توجهی برخوردار است. از طریق همکاری نزدیک با سازمان کنفرانس اسلامی (OIC)، می‌توان به افزایش شمار گردشگرانی که از کشورهایی با اکثریت جمعیت مسلمانان، به ازبکستان سفر می‌کنند، کمک کرد. ازبکستان نیز می‌تواند روابط دوجانبه سودمند تجاری و سرمایه‌گذاری در چارچوب این سازمان را مد نظر قرار دهد. به عنوان بزرگ‌ترین سازمان بین‌المللی اسلامی، OIC می‌تواند بر توسعه بیشتر ظرفیت گردشگری اسلامی ازبکستان متمرکز شود.
ارتقاء تورهای ویژه به مقاصد مهم اسلامی در ازبکستان نیز می‌تواند منجر به افزایش سفر گردشگران شود. این کشور مکان‌های منحصر به فردی را به ویژه برای پیروان مکتب حنفی و تصوف در اختیار دارد. گردشگران زیارتی می‌توانند مکان‌های منحصر به فردی را در سمرقند مانند مقبره امام بخاری، آرامگاه دانیال نبی (دانیال نبی مقبره‌های دیگری نیز در عراق، ایران و البته ازبکستان دارد)، آرامگاه رخ‌آباد (مقبره شیخ برهان‌الدین، روحانی مورد علاقه امیر تیمور) و قبرستان شاه زنده اشاره کرد. در این کشور همچنین تورهای ویژه‌ای برای بازدید از این مقاصد و دیگر مکان‌های مذهبی وجود دارد که نه تنها برای مسلمانان و زائران، بلکه برای گردشگران سکولار نیز می‌توانند در دسترس و جذاب باشند.
ازبکستان تاکنون از جمله مقاصد گردشگری اصلی جهانی نبوده است؛ با این حال با فقدان تصویر مناسب جهانی و مجموعه‌های تاریخی و مذهبی نیز مواجه نیست. فقدان یک سیاست و استراتژی واحد در حوزه گردشگری برای سال‌های متمادی مسائل مهمی را پیش‌روی توسعه صنعت توریسم این کشور قرار داده است. دولت ازبکستان با روی کار آمدن میرضیایف اکنون تمرکز ویژه‌ای را بر روی توسعه چندجانبه صنعت توریسم صورت داده است. بیش از 50 نُرم حقوقی (قوانین و آیین‌نامه‌ها) در حوزه گردشگری در دوره ریاست جمهوری میرضیایف به تصویب رسیده و همچنان نیز ادامه دارد.
اکنون بازه مناسبی است تا ازبکستان با توجه به میراث فرهنگی، تاریخی و مذهبی‌اش، به جایگاه خود در میان کشورهای جهان باز گردد. دولت این کشور اهمیت رشد اقتصادی و گردشگری و پرستیژ ملی را با حرکتی دقیق به سمت توجهی ویژه به جهان اسلام، فهمیده است و در این زمینه خواستار توسعه گردشگری زیارتی است.
انتهای پیام/
