گزارش تسنیم| تنش در فضای سیاسی ترکیه و نقش اردوغان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ با آن‌که نزدیک به یک ماه از برگزاری انتخابات شهرداری‌های ترکیه گذشته٬ اما هنوز هم فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه به آرامش و ثبات کامل نرسیده است. حمله به کمال کلچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق در مراسم تشییع جنازه سربازی که به‌دست پ.ک.ک. کشته شده بود٬ یکی از رویدادهای نگران‌کننده بود. ضارب این حمله از اعضای حزب عدالت و توسعه بود و علاوه بر او٬ صدها هوادار دیگر آک‌پارتی با اجتماع در برابر خانه‌ای که کلچدار اوغلو به آنجا پناه برده بود٬ با سردادن فریاد "پ.ک.ک. بیرون بیا٬" کلچدار اوغلو را به همدستی با پ.ک.ک. متهم کردند و نهایتاً با پادرمیانی وزیر دفاع و استاندار آنکارا٬ رهبر مخالفین اردوغان با یک خودروی زرهی از آن محله حومه آنکارا بیرون برده شد.

در مجلس ملی ترکیه و در سالگرد افتتاح مجلس نیز شاهد این بودیم که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه به‌محض آغاز سخنرانی خانم پروین بولدان رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها از مجلس خارج شد و حاضر نشد به سخنرانی او گوش دهد.

او در پاسخ به خبرنگاران در مورد دلیل خروج خود گفت: آنها شانه به شانه با تروریست‌های پ.ک.ک. قدم برمی‌دارند و در شهادت سربازان ما دست دارند. شخصیت من قبول نمی‌کند که به این سخنرانی گوش دهم و کاری کنم که روح شهیدان٬ معذب شود.

اردوغان در مراسم سالگرد مجلس با کلچدار اوغلو دست نداد و اعلام کرد: اگر حساسیت‌های مردم را در نظر می‌گرفت به او حمله نمی‌شد.

اما دو روز پس از این ماجرا و در مراسم سالگرد تأسیس دادگاه قانون اساسی (دیوان‌عالی کشور)٬ اردوغان با کمال کلچدار اوغلو دست داد و پیش از آن‌که با او دست دهد٬ وزیر دادگستری و وزیر دفاع کابینه اردوغان نیز به‌شکل ایستاده و به‌مدتی طولانی با کلچدار اوغلو صحبت کردند.

با آن‌که دست دادن دو سیاست‌مدار مخالف به خودی خود رویداد عجیبی نیست٬ اما در هفته‌های اخیر٬ تنش و اختلاف بین حزب حاکم و احزاب مخالف چنان بالا رفته که یک دست دادن ساده٬ رویداد مهمی تلقی شده و به خبر نخست شبکه‌های تلویزیونی و روزنامه‌ها بدل می‌شود.

یکی از مسائلی که در مورد آن نگرانی وجود دارد٬ این است که این تنش‌ها٬ دوقطبی اجتماعی را بین هواداران دو جریان اصلی تشدید کرده و منجر به تنش‌های اجتماعی شود.

حال باید پرسید: آیا اردوغان به‌تنهایی می‌تواند فضا را آرام کند؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت: رجب طیب اردوغان در مقام رئیس جمهور و همچنین به‌عنوان رهبر حزب حاکم٬ برای آرام کردن فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه نقش بسیار مهمی دارد، چرا که هم اختیارات و قدرت بالایی در اختیار دارد و هواداران آک‌پارتی نیز از او حرف‌شنوی دارند و هم این که اساساً اصلی‌ترین مسبب شکل گرفتن فضای پرتنش و دوقطبی کنونی٬ کسی نیست جز خود اردوغان.

از دیگر سو٬ رسانه‌های ترکیه نیز شامل ده‌ها روزنامه٬ شبکه‌ تلویزیونی و پایگاه‌های خبری تحت امر اردوغان٬ اهل تک‌ر‌وی نیستند و آنها نیز می‌توانند با اشاره‌ اردوغان٬ به آتشبار حملات خود علیه سران مخالفین پایان دهند.

اما واقعیت این است که مجموع این عوامل٬ برای آرامش بخشیدن به فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه کافی نیستند. شواهد نشان می‌دهد که علاوه بر اردوغان و رسانه‌های تحت امر او٬ دولت باغچلی نیز برای فرونشاندن آتش خشم و تنش در ترکیه نقش مؤثر و مهمی به‌عهده دارد.

دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی٬ یعنی رهبر مهم‌ترین جریان ملی‌گرایی ترکی راست افراطی است. با آن‌که حزب خوب به‌رهبری خانم مرال آکشنر با صدها کادر و صدها هزار هوادار از این حزب انشعاب کرده و حزب وحدت بزرگ به‌رهبری مصطفی دستیجی نیز یک حزب ملی‌گرای خارج از چتر اقتدار حزب حرکت ملی است٬ اما نمی‌توان این واقعیت را انکار کرد که سخنان و کلام و رفتار باغچلی بر کل جریان ملی‌گرایی ترکیه تأثیر می‌گذارد.

باغچلی٬ علاوه بر آن‌که روابط خاصی با ساختار امنیتی و نظامی کشورش داشته و دارد٬ در عین حال پدر معنوی ملی‌گرایان نیز هست و اگر او نخواهد در تعامل با اردوغان و آک‌پارتی فضا را آرام کند٬ اردوغان به‌تنهایی از پس چنین کاری برنمی‌آید.

در ترکیه صدها نهاد فرهنگی٬ دانشجویی و اجتماعی و مدنی وابسته به ملی‌گرایان٬ تحت تأثیر نفوذ کلام باغچلی هستند و او می‌تواند آنان را به تعامل و آرامش دعوت کند، مگر این‌که اردوغان و باغچلی بخواهند در برابر صف مخالفین٬ نقش پلیس خوب و بد را بازی کنند که چنین حالتی نیاز به تأمل دارد.

کردهای مخالف چه‌نقشی دارند؟

حزب دموکراتیک خلق‌ها (ه.د.پ.) به‌عنوان مهم‌ترین نهاد اقماری پ.ک..٬ از بازندگان انتخابات شهرداری‌های ترکیه بود.

این حزب علاوه بر آن‌که تعداد قابل‌توجهی از شهرداری‌های پیشین خود را از دست داد٬ ناچار شد برای تأمین کادرهای مناسب نامزدی شهرداری٬ 8 تن از نمایندگان خود را از مجلس بیرون برده و آنها را به میدان رقابت شهرداری بفرستد.

این حزب با فراخواندن کردهای هوادار خود به حمایت از مخالفین اردوغان٬ زمینه آن را فراهم کرد که نامزدهای حزب عدالت و توسعه در استانبول٬ آنکارا و آدانا شکست بخورند، اما تمام شواهد نشان‌دهنده این است که مخالفین٬ به‌ازای این خدمت٬ نه‌تنها امتیازی به کردهای مخالف نداده‌اند، بلکه حاضر نیستند برای خارج کردن حزب دموکراتیک خلق‌ها از فضای بایکوت و انزوا٬ قدمی بردارند.

از دیگر سو٬ پ.ک.ک. نیز در بزرگترین عملیات بهاری روزهای اخیر٬ به یک پایگاه نظامی ترکیه در حکاری واقع در مرز ترکیه و اقلیم کردستان عراق حمله کرد و این حمله منجر به کشته شدن 4 نظامی ترکیه و 20 عضو شاخه نظامی پ.ک.ک. شد و این گروه نشان داد که نه‌تنها در حوزه‌ سیاسی و اجتماعی توان خود را تا حد زیادی از دست داده٬ بلکه در حوزه فعالیت مسلحانه نیز عملاً نمی‌تواند برای ایجاد ناآرام و ناامن کردن ترکیه اقدام جدی انجام دهد.

لذا در شرایط فعلی می‌توان گفت که کردهای مخالف اردوغان که هواخواه و تحت امر پ.ک.ک. هستند٬ نه از توان ناآرام کردن ترکیه برخوردارند و نه می‌توانند از چنین اقدامی سود ببرند.

اقتصاد و فضای سیاسی ــ اجتماعی

تنش سیاسی و حزبی در ترکیه در شرایطی روی می‌دهد که اقتصاد این کشور حال و روز خوشی ندارد. ارزش دلار در ترکیه باز هم به مرز 6 لیره رسید و این در حالی است که گرانی٬ بیکاری و مشکلاتی از این دست٬ مردم را برای تأمین کالاهای مصرفی مورد نیاز روزانه و معیشت خانواده با مشکلات بزرگی روبه‌رو کرده است.

بنابراین در هر حال٬ ترکیه با دشواری‌های اقتصادی کنونی٬ ظرفیت آن را ندارد که شاهد تنش سیاسی و حزبی بیشتری باشد و نه‌تنها دولت و حزب حاکم٬ بلکه احزاب مخالف نیز ناچارند برای آن‌که نمک بیشتری بر زخم مشکلات مردم پاشیده نشود٬ با همدیگر به‌شکل مسالمت‌آمیزتری رفتار کنند.

انتهای پیام/*