تبعات نظامی و سیاسی عملیات حفتر در لیبی

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری مرکز مطالعات الجزیره، عملیات نظامی گسترده ژنرال خلیفه حفتر برای تحت کنترل گرفتن طرابلس پایتخت یمن تنها چند روز قبل از آغاز کنفرانس ملی فراگیری بود که سازمان ملل متحد برای حل و فصل منازعات در لیبی برگزار می‌کند و قرار است آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد نیز برای حمایت از این کنفرانس در این کشور حاضر شود.

با وجود ابهاماتی که در برنامه کاری این کنفرانس وجود دارد، عملیات نظامی شورشیان وابسته به حفتر این کنفرانس و سازمان ملل متحد و طرف‌های بین‌المللی مرتبط با موضوع لیبی را به دردسر انداخت. با وجود اینکه حدود یک ماه قبل یک هیئت غربی متشکل از نمایندگان 13 کشور به لیبی سفر کردند تا بتوانند موانع فراروی برگزاری این کنفرانس را از پیش رو بردارند و فشارهای سیاسی بر شورای عالی برای پذیرش شرایط تفاهم ابوظبی را فراهم کنند، اما حفتر تمامی اقدامات صورت گرفته در این زمینه را از بین برد.

بسیاری از تحلیلگران داخلی و بین‌المللی معتقدند که حفتر با وجود تمایل زیادی که به این ماجراجویی داشت، اما جز با چراغ سبز طرف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی حامی خود نمی‌توانست این اقدام را انجام دهد. در همین رابطه بسیاری از تحلیلگران شورش نظامی ژنرال حفتر در لیبی را با سفر وی به ریاض و دیدار با سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان و محمد بن سلمان ولیعهد وی مرتبط می‌دانند و معتقدند که سکوت عربستان در قبال حوادث لیبی نیز دلیل دیگری بر دست داشتن ریاض در این بحران است.

طراحی حفتر برای حمله به طرابلس

طرح حفتر برای تحت کنترل گرفتن طرابلس پایتخت لیبی مبتنی بر همان خاستگاه‌هایی است که او را در اکتبر سال 2014 موفق به اشغال شهر بنغازی کرد. این مبانی عبارتند از:

• پیشروی گسترده نیروها به سمت پایتخت از جبهه های شرق و جنوب.
• آماده باش تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی گسترده همزمان با عملیات نظامی با هدف آماده‌سازی افکار عمومی پایتخت و شهرهای غربی لیبی برای تایید این عملیات و تسهیل در فعالیت‌های حفتر و جلوگیری از هر نوع مقاومت احتمالی در برابر مهاجمان.
• ساماندهی گروه‌های مهاجم حامی حفتر در برخی مناطق غرب و جنوب غربی پایتخت جهت تحرک سریع از محورهای متعدد و پیوستن به جبهه اصلی مبارزات که از خارج از طرابلس مدیریت می‌شود.

بر اساس این طرح محور اول هجومی در منطقه غریان واقع در 100 کیلومتری جنوب غرب طرابلس قرار دارد. محور دوم در جنوب این شهر و شهر ترهونه است و محور سوم نیز شامل شهرهای صرمان، صبراته و سایر شهرهای نزدیک دیگر می‌شود. محور چهارم نیز در منطقه قصر بن غشیر و فرودگاه قرار دارد که در 30 کیلومتری مرکز طرابلس واقع شده است.

با وجود غافلگیری سریعی که پدید آمد اما واکنش نیروهای دولت وفاق ملی سریع و تأثیرگذار بود و باعث شد پیشروی نیروهای حفتر از غرب پایتخت به سمت مسیر ساحلی متوقف شود. در این عملیات حدود 130 نظامی وابسته به حفتر اسیر شدند و چهل خودروی نظامی به غنیمت گرفته شد و سایر نیروها در مناطق مجاور پراکنده شدند. در محور فرودگاه نیز نیروهای مقاومت موفق شدند مهاجمان را از مرزهای فرودگاه عقب برانند و درگیری‌ها را به مناطق اطراف فرودگاه بکشانند. در جبهه جنوب غربی و شهر غریان نیز نیروهای مدافع موفق به ایستادگی در برابر مهاجمان شدند و شورشیان وابسته به حفتر را حدود 50 کیلومتر به عقب راندند.

طرح عملیات نظامی برای تحت کنترل گرفتن طرابلس پایتخت لیبی مبتنی بر عنصر غافلگیری و بر اساس برداشت اشتباهی بود که انتفاضه گسترده مردمی در حمایت از نیروهای حفتر را اتفاقی گریزناپذیر می‌دانست و معتقد بود بستر نظامی و اجتماعی برای نیروهای مهاجم در طرابلس فراهم است. با این وجود اعلام بسیج عمومی از سوی شورای ریاست جمهوری و اعلام برائت نیروهای نظامی از حفتر در مناطق مختلف غرب لیبی باعث شد حمله گسترده‌ای که ضد طرابلس صورت گرفته بود، مهار شود.

از سوی دیگر برخی عوامل نیز در جلوگیری از عملیات اشغال پایتخت و مهار شوک اولیه تأثیرگذار بود: عامل اول سازماندهی نظامی بود که طی سال‌های 2017 و 2018 شکل گرفته بود و سه منطقه نظامی در غرب لیبی ایجاد کرده بود که وابسته به دولت وفاق ملی است. این مناطق شامل منطقه نظامی مرکزی و غربی و طرابلس بود که نهایتاً هماهنگی مطلوبی میان آنها ایجاد شد. عامل دوم پشتیبانی نیروها از طرابلس و تعداد بالای مبارزان از شهرهای غربی بویژه مصراته بود که باعث جلوگیری از پیشروی نیروهای مهاجم شد.

سومین عامل تاثیرگذار در این عرصه موفقیت نیروهای پشتیبانی دولت وفاق ملی در ایجاد اختلال در امداد رسانی مهاجمان از طریق تحت کنترل گرفتن برخی نقاط حساس ارتباطاتی در مرکز و جنوب نزدیک منطقه الجفره بود. این منطقه یکی از مهمترین مناطق لجستیک این عملیات نظامی به شمار می‌رود. عامل اجتماعی نیز چهارمین عاملی بود که باعث توقف عملیات هجومی حفتر شد و با وجود طولانی شدن درگیری‌ها و کشته شدن تعدادی از نیروها، اتفاق قابل ملاحظه‌ای ضد دولت وفاق ملی رخ نداد.

پیامدهای احتمالی حمله به طرابلس

نتایج خطرناک جنگ حفتر در آستانه ورود به طرابلس تنها منحصر به تلفات انسانی و مالی و از بین رفتن روند سازش نمی‌شود. بلکه حتی با شکست این عملیات نظامی نیز پیامدهای خطرناکی متوجه لیبی است که از جمله آنها می‌توان به شکاف اجتماعی در منطقه غرب لیبی و ورود برخی گردان‌ها و شهرها در حمایت از مهاجمان و اشغالگران اشاره کرد.

از سوی دیگر می‌توان گفت اقدام حفتر باعث ایجاد اختلال در توان نظامی و نفوذ سیاسی وی شد و باعث شد وی در مرحله آینده ولو به صورت موقت به منطقه شرق لیبی متمرکز شود. این موضوع گزینه تجزیه کشور را محتمل‌تر می‌کند. عملیات نظامی حفتر به این ترتیب لیبی را وارد مرحله‌ای پیچیده‌تر می‌کند و پیامدهای زیر را برای این کشور خواهد داشت:

تبعات نظامی و سیاسی عملیات حفتر

همانطور که گفته شد حتی با وجود شکست عملیات نظامی برای تحت کنترل گرفتن پایتخت لیبی نیز تبعات سیاسی و نظامی قابل توجهی از این حمله ناشی خواهد شد که باعث تضعیف موقعیت نظامی و سیاسی حفتر می‌شود. به این ترتیب او نفوذی که در نتیجه ائتلاف‌های سیاسی و منطقه‌ای در شرق و جنوب به دست آورده بود را در صورت شکست این عملیات از دست خواهد داد.

علاوه بر اینها پوشش منطقه‌ای و بین‌المللی حفتر در صورت شکست عملیات طرابلس به این حالت باقی نخواهد ماند و حامیان حفتر در نتیجه اقدام وی برای تزلزل نظم جهانی به دردسر خواهند افتاد. آن هم در شرایطی که وی درخواست‌های سازمان ملل متحد برای توقف جنگ و پیشبرد روند سیاسی در کشور را رد کرد.

از سوی دیگر اعتراض برخی جریان‌های سیاسی و نظامی مهم در شهرهای غرب لیبی به مشارکت حفتر در توافق سیاسی که قبل از عملیات اخیر صورت گرفته بود، بعد از اینکه اطمینان موجود به حفتر از بین رفت، گسترده‌تر شده و حضور وی در هر توافق سیاسی آینده مشکل‌تر از قبل خواهد بود.

انتهای پیام/