جای خالی جایزه "باربد" را فرقه اسماعیلیه پر کرد / خواب در بیداریِ مسئولان فرهنگی

خبرگزاری تسنیم ــ یاسر شیخی یگانه

وقتی کشور فرانسه می‌خواست نشان شوالیه را به حسین علیزاده اهدا کند؛ کمتر کسی فکرش را می‌کرد که علیزاده از گرفتن این نشان سر باز زند. اما علیزاده اعلام کرد که نشانِ شوالیه را از کشور فرانسه نمی‌پذیرد.

این کارِ علیزاده انگشت حیرت به دهان خیلی‌ها گذاشت و همه به‌دنبال علت چنین تصمیمی بودند. آنچه گرفتنش برای خیلی از هنرمندان آرزوست، اکنون از سوی علیزاده رد شده بود. علیزاده برای دلیلِ تصمیمش گفت که نمی‌خواهد سربازِ فرانسه باشد. این هنرمند تأکید کرد که ترجیح می‌دهد چنین نشانی را در ایران و از دست هموطنانش بگیرد.

چند سال پس از این ماجرا، علیزاده دعوت شهرداری شیراز را پذیرفت تا نشان شهروندیِ افتخاریِ شیراز را با افتخار بپذیرد.

این رفتارِ علیزاده درس‌های بسیاری داشت که متأسفانه برخی مسئولان فرهنگی کشور هرگز این درس‌ها را نیاموختند.

* جایزه،تشویق و معیار است

هنرمند طبعِ حساسی دارد و علاقه‌مند به دیده شدن و درک شدن است. یکی از این راه‌ها جایزه است. انتخاب بهترین‌ها در بخش‌ها و عرصه‌های مختلف همواره در تشویقِ هنرمندان تأثیر بسیاری دارد. از سوی دیگر انتخاب بهترین‌ها می‌تواند معیاری برای مخاطبان باشد.

هم از این روست که هر سال مخاطبان سینمای جهان پیش از هر چیز به‌دنبال دیدن فیلم‌هایی هستند که جوایز اسکار را برده‌اند. مخاطبان ایرانی هم در سینمای داخلی همواره اولویت‌شان دیدنِ فیلم‌هایی است که جوایز جشنواره فیلم فجر را به خود اختصاص داده‌اند.
یعنی اسکار و جشنواره فیلم فجر، دو معیار برای مخاطبان ایرانی هستند تا از یک سو بهترین فیلم‌های سینمای جهان و از سوی دیگر بهترین فیلم‌های سینمای ایران را ببینند.

*جشنواره موسیقی فجر جایزه ندارد

علی ترابی رئیس سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر بود. او تأکید ویژه‌ای داشت که جشنواره موسیقی فجر نباید جایزه داشته باشد. برای این تصمیمش هم چندین توجیه آورد. ترابی و دیگر همفکرانش تصمیم گرفتند که جایزه «باربد» را از جشنواره موسیقی فجر حذف کنند و به‌ نظر می‌رسد این تصمیم تنها برای پاک کردنِ تمامِ ردپاهایِ مدیران گذشته از جشنواره بود.

از سوی دیگر مسئولان جشنواره موسیقی فجر نمی‌خواستند مسئولیت انتخابِ بهترین‌ها و حاشیه‌های بعدی‌اش را بپذیرند، این دقیقاً همان پاک کردنِ پرسش بود که شیوه مدیریتیِ بسیاری از مدیران فرهنگی است.

* وقتی آقایان عرصه را به آقاخان تحویل دادند

درست در همان زمان که نگارنده این مطلب و برخی دیگر از خبرنگاران حوزه موسیقی اصرار بر بازگرداندنِ جایزه «باربد» به جشنواره موسیقی فجر داشتند و مسئولان سی‌وچهارمین جشنواره موسیقی فجر هم مستبدانه اصرار بر حذف آن داشتند؛ مسئولان بنیاد آقاخان در پیِ طرح‌ریزی جایزه‌ای برای اهالی موسیقی در جوامع مسلمان بودند.

مسئولان بنیاد آقاخان برای فهمیدنِ اینکه جای یک جایزه معتبر موسیقی میان ملل مسلمان خالی است؛ کار چندان دشواری نداشته‌اند؛ پس تصمیم گرفتند که جایزه‌ای ویژه در بخش موسیقی طرح‌ریزی کنند.

تا پیش از این بنیاد آقاخان تمام تمرکزش بر اهدای جوایز بخش معماری بود. اما آنها هم جای خالی جایزه‌ای در بخش موسیقی را درک کرده‌اند. کل برنامه آنها جذب نخبگان مسلمان در حوزه‌های مختلف است، این درست همان کاری است که مسئولان فرهنگی کشورمان باید از مدت‌ها پیش به آن فکر می‌کردند و آن را عملی می‌کردند. البته این تفکر با آوردنِ جایزه «باربد» به جشنواره موسیقی فجر تا حدودی استارت خورده بود اما...

اکنون قرار است که هر سه سال یک بار، بنیاد آقاخان جایزه‌اش در بخش موسیقی را به بهترین‌ها اهدا کند.

امسال 14 هنرمند از سیزده کشور آسیا، آفریقا، اروپا، آمریکای شمالی و خاورمیانه به بخش نهایی این جوایز راه یافتند و 9 نفر از آنها برنده این جایزه شدند و از شماری دیگر از هنرمندان از جمله داریوش طلایی، نوازنده ایرانی تار نیز تقدیر شد. جوایز موسیقی آقاخان در مجموع رقمی معادل 500 هزار دلار است که میان برندگان تقسیم می‌شود.

این بنیاد جایزه ویژه‌اش را به «محمدرضا شجریان» به‌پاس ادای دین ماندگار به میراث موسیقایی بشریت، استادی بی‌مانند موسیقایی، و تأثیر اجتماعی پایدار در مقام یک خواننده و استاد هم در ایران و هم ورای مرزهای آن اهدا کرد.

* خواب مسئولان فرهنگی ایران و هوشیاریِ دیگران

تا زمانی که مسئولان فرهنگی کشورمان نگاه‌های سطحی داشته باشند و آینده‌نگری‌شان تنها به دوران مدیریت‌شان محدود شود، «در» بر همین پاشنه می‌چرخد. مسئولان فرهنگی باید در اندیشه برنامه‌ریزی فرهنگی و آینده‌نگری در این عرصه، باشند.

وجود جایزه در جشنواره موسیقی فجر الزامی است. اگر جشنواره فجر می‌خواهد مرجعی برای مخاطبان ایرانی باشد و مسیر شنیداری مردم را تعیین کند، باید هر سال برگزیدگانش را در بخش‌های مختلف معرفی کند.

مخاطبان ایرانی وقتی می‌بینند که جشنواره موسیقی فجر هیچ برگزیده‌ای انتخاب نمی‌کند و نمی‌تواند بهترین‌ها را در رشته‌های مختلف به آنها معرفی کند؛ ناچارند که هرچه را به دستشان رسید بشنوند، نتیجه هم می‌شود سطحِ نازل شنیداری که اکنون میان مخاطبان موسیقی در ایران وجود دارد.
از سوی دیگر هنرمندان عرصه موسیقی هم وقتی می‌بینند که داخل کشور جایی برای تشویق و دیده‌شدنشان نیست؛ ناگزیر به پذیرفتنِ جایزه‌های خارجی هستند.

هنرمندان داخلی هم وقتی ببینند که حتی یک جایزه را از آنها دریغ می‌کنند، چشم به جایزه‌های خارجی خواهند دوخت.

در سال‌های آینده به‌طور حتم بنیاد آقاخان نگاه جدی‌تری به عرصه موسیقی خواهد داشت و تلاش می‌کند که نخبگان موسیقی کشورمان را به خودش جذب کند. آن زمان دیگر نمی‌توان هیچ خُرده‌ای بر هنرمندان گرفت که چرا جایزه «آقاخان» را پذیرفته‌اند. مدیران فرهنگی در تصمیمی سطحی و عجولانه جایزه و تندیسِ مهمترین جشنواره موسیقی کشور را حذف می‌کنند و هرگز به عواقبِ جدیِ آن نمی‌اندیشند.

* آقاخان کیست

بنیاد آقاخان زیر نظر کریم آقاخان یا آقاخان چهارم، (زاده 13 دسامبر 1936) امام فعلی شیعیان اسماعیلی (شعبه نزاریه) فعالیت می‌کند. آقاخان چهل و نهمین امام فرقه انحرافی شیعیان اسماعیلیه است.

به‌ اعتقاد نزاریه، کریم آقاخان پس از پدربزرگش آقاخان سوم، در 20سالگی و در 11 ژوئیه 1957 به امامت رسیده است. وی دانش‌آموخته دانشگاه هاروارد در رشته تاریخ اسلام است.

از بزرگترین اهداف شبکه آقاخان، شناسایی و جذب استعدادهای درخشان کشورهای مسلمان و ارائه بورس به نخبگان آنان است تا به‌گفته مقامات این فرقه، در آینده بتوانند فرهنگ کشورهای مسلمان را منطبق با اقتضائات تمدن غرب و گفتمان مدرن شکل دهند.

* نتیجه

حاصلِ روندی که در عرصه موسیقی جاری است، سبب می‌شود که بیگانگان و جریان‌های انحرافی سُکانِ هدایتِ روندِ موسیقی در ایران و حتی دیگر کشورها را به‌دست بگیرند، این در حالی است که برخی از مدیران فرهنگی کشورمان چیزی بیش از نوک بینیِ خود را نمی‌بینند.

انتهای پیام/*