شرح حال حرفه‌ای مشاهیر تلاوت (۱)/ قاری بی‌رقیب در صدر فهرست مرتّلان کتاب خدا
نام او، بیش از هر چیز با پیشگامی در ضبط دوره ترتیل در رادیو، گره خورده است. اگر تاریخ ضبط دوره‌های ترتیل قرآن‌کریم به رشته تحریر درآید، نام شیخ به‌عنوان یک قاری بدون رقیب در صدر فهرست مرتلان کتاب خدا قرار خواهد گرفت.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، «محمود خلیل‌الحُصَری»، سومین قاری مشهور در تاریخ معاصر عرب پس از شیخ محمد رفعت و شیخ عبدالباسط عبدالصمد به شمار می‌رود. لیکن مراد از این شهرت، انتشار و گسترش آوازه‌ای او در جهان است، نه جایگاه قرآنی در عرصه فن تلاوت؛ زیرا چنانچه مصمم بر رتبه‌بندی قاریان از حیث عامل اخیر باشیم، ترتیب یاد شده - به استثناء شیخ محمد رفعت کاملاً متفاوت خواهد بود.
جایگاه شیخ در تلاوت
نام او، بیش از هر چیز با پیشگامی در ضبط دوره ترتیل در رادیو، گره خورده است. اگر تاریخ ضبط دوره‌های ترتیل قرآن‌کریم به رشته تحریر درآید، نام شیخ به‌عنوان یک قاری بدون رقیب در صدر فهرست مرتلان کتاب خدا قرار خواهد گرفت. چراکه وی نخستین کسی است که در رادیوی مصر به ضبط دوره ترتیل پرداخت. بر همین اساس، شنوندگان رسانه، تا طلیعه دهه 1960 میلادی، رادیو قرآن مصر را "رادیو حُصَری" می‌نامیدند.
همچنین صدای او نخستین صدای مرتّل قرآن است که پیش از چهار قاری دیگر، یعنی شیخ مصطفی اسماعیل، شیخ محمد صدیق منشاوی، شیخ محمود علی‌البناء، شیخ عبدالباسط عبدالصمد از رادیو پخش شد.
در کنار این اوصاف، وی تلاش وافری در زمینه رعایت احکام تلاوت و سعی فراوان در نشر و ترویج قرآن در شرق و غرب عالم صرف کرد.
بهره‌مندی از علوم قرآنی
او همانند دیگر بزرگان فن تلاوت، به حفظ قرآن‌کریم پرداخت. سپس، یادگیری دانش قرائات را آغاز کرد و پس از آن، جهت حصول اتقان در این زمینه، رهسپار معهد‌الاحمدی طنطا شد. بدین ترتیب حیات قرآنی جدیدی را آغاز کرد و در این مسیر، زندگی خود را وقف یادگیری و تعلیم قرآن‌کریم و علوم وابسته به آن و نیز خدمات عدیده در این زمینه کرد.
فعالیت در عرصه انتشار قرآن مسموع
خدمات بی شمار وی در زمینه ضبط و تولید آثار «مُجَّوَّد» و «مُرَتَّل» تا بدان‌جاست که کمال‌النجمی معتقد است این قاری بزرگ، اغلب اوقات خویش را به ضبط دوره‌های ترتیل یا تجوید قرآن‌کریم اختصاص داد. او در این زمینه، آثار خود را بر روی صفحه گرامافون یا نوارهای ویژه رادیویی ضبط کرد. تنوع آثار مرتّل، او را در میان دیگر مشاهیر فن تلاوت نمی‌توان دید.
خدمات علمی و قرآنی
آثار مکتوب و کتب مختلفی در زمینه علوم و فنون قرائت قرآن‌کریم به وی منسوب است. این کتاب‌ها، مراجع علمی بسیار مهمی برای پژوهشگران فن تلاوت به‌شمار می‌روند. شیخ، تالیفات متعددی در علوم قرائت، وقف و ابتدا و احکام تلاوت را به دوست‌داران علوم قرآنی عرضه کرد. بر این اساس، می‌توان او را جزء آن دسته از دانشمندان قرآنی دانست که خدمات علمی و نظری را به شکل توام و هماهنگ به مسلمانان ارائه کرده‌اند.
ویژگی‌های فنی در صدا
یکی از مهم‌ترین خصیصه‌های صدا، نزد شبخ محمود‌الحصری «رزانة‌الصوت» یا سنگینی و ثبات صدای این قاری مشهور است. به راستی، وی صاحب صدایی با وقار است که نمونه آن را در میان سایر مشاهیر فن تلاوت، کم‌تر می‌توان یافت.
این صدا، علاوه بر ویژگی یادشده، نسبتاً قوی نیز است. بنابراین، از آنجاکه قوه سامعه شنوندگان را تا حدودی تحت تاثیر شدت خود قرار می‌دهد، می‌توان آن را منطبق بر خصوصیات «صوت جهیر اول» یا «باریتون» دانست.
صدای او، از ارتفاع چندانی نظیر آنچه که در آثار برخی دیگر از قاریان دیده می شود، برخوردار نیست. شاید این ویژگی، ناشی از نوع سبک ادایی وی باشد که اغلب حالت ترتیل‌گونه، و یا حتی در شکل مجود نیز، فضایی «شبه ترتیلی» دارد. با این حال، خصوصیت یادشده نخست در باب صدای او که ویژگی منحصر به فردی است کاستی ناشی از فقدان ارتفاع صوتی کافی را به شکل کامل می‌پوشاند.
برخی از صاحب‌نظران، صدای وی را «صوت مستند» نامیده‌اند، زیرا همراهی تنگاتنگی با علوم قرآنی دارد. اگر چه این همراهی را می‌توان منسوب به اداء وی دانست؛ لیکن به علت آنکه تحرکات صوتی متنوع و امکاناتی از قبیل طبقات گوناگون صدا، به نفع التزام و قواعد، اصول تلاوت و احکام آن نادیده گرفته شده‌اند، می‌توان اصطلاح و مفهوم ذکرشده را به ویژگی‌های صدای شیخ نسبت داد. در مجموع، می‌توان صدای او را، صوت فاخری دانست که در «درجات متوسطه صدا» به هنرپردازی برای شنوندگان می‌پردازد.
برگرفته از کتاب شرح حال حرفه ای مشاهیر فن تلاوت
انتهای پیام/
