رمان دیگری از برنده جایزه نوبل در ایران رونمایی شد

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،‌ آیین رونمایی از کتاب «زمان دست دوم»، اثر سوتلانا الکسیویچ با حضور مترجم کتاب، شهرام همت‌زاده و منتقدین بهرام امیر احمدیان و سیدحسین طباطبایی در یکصد و پانزدهمین نشست زرین قلم در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، شهرام همت‌زاده صحبت کرد و گفت: من همیشه در مورد تاریخ شوروی مطالعه کرده و در مورد فروپاشی آن بسیار تحقیق می‌کردم. جالب است بدانید که خود من در مرز جلفا به دنیا آمده‌ام. وقتی با آثار خانم الکسیویچ آشنا شدم، برایم بسیار گیرا بود و تصمیم گرفتم تا با ترجمه آن، باعث شوم که هم‌وطنانم نیز با ایشان آشنا شوند. البته اعتقاد دارم کسانی که می‌توانند این آثار را به زبان روسی بخوانند، بهتر است که این کار را انجام دهند؛ زیرا ترجمه من قطعاً ضعف‌هایی دارد و ممکن است در مواردی ایراداتی وجود داشته باشد.

در ادامه این جلسه، بهرام امیر احمدیان، صحبت کرد. او ضمن اشاره به ترجمه متون روسی به زبان فارسی و قرابت جغرافیایی دو کشور گفت: بخش عمده اطلاعات ما پیرامون شوروی به زمان جنگ سرد برمی‌گردد. حتی تفکرات و اندیشه‌های مسئولان و اندیشمندان سیاسی نیز در فضای جنگ سرد شوروی است و بنابراین نگاهشان به شوروی، بیش‌تر نگاه به یک کشور ابر قدرت است و قبله آمال‌شان در همان‌جا به تصویر کشیده می‌شود. خاطرم هست که چند سال پیش، سفری به روسیه داشتم و در میدان سرخ مسکو، مزار بسیاری از سران را دیدم. در همین هنگام، پیرمردی روی قبر استالین زانو زد، دستش را به تندیس او مالید و سپس همان دست را به صورتش زد. هنوز هم می‌توان افراد بسیاری را پیدا کرد که به استالین و حزب کمونیسم وفادار هستند و به سنت‌های آن پایبند هستند. با این حال، در علوم سیاسی گفته می‌شود که بزرگ‌ترین اشتباه تاریخ، قلمداد کردن شوروی به عنوان یک ابر قدرت بود چرا که بعد از سال 1991 و همزمان با فروپاشی آن، به چنان منجلابی رسید که نتوانست خود را از این مهلکه بیرون بکشد. تصویری که در این کتاب از سوی مردم به نمایش درمی‌آید، موید همین مساله است و متوجه می‌شویم که شوروی ابر قدرت نبوده است.

وی ترجمه مستقیم از زبان روسی به فارسی در این اثر را یکی از ویژگی‌های منصر به فرد این اثر دانست و یادآور شد: دقت داشته باشید که عمده ادبیات روسی که تاکنون به دست ما رسیده، به صورت مستقیم از این زبان نبوده است و از زبان‌هایی نظیر فرانسوی به فارسی برگردانده شده است. در این کتاب و کتاب قبلی آقای همت‌زاده می‌بینیم که ترجمه مستقیمی از زبان روسی به زبان فارسی صورت گرفته است که بسیار ارزشمند است. خوشحال هستم که نویسنده توانایی این دو کتاب را ترجمه کرده است.

احمدیان در بخش انتهایی صحبت‌های خود اضافه کرد: در این کتاب بسیاری از مقوله‌های مهم اجتماعی مورد اشاره قرار گرفته است. برای مثال، توجه ویژه‌ای به باورهای قدیمی روس‌ها داشته است. شاید یکی از مهم‌ترین مسائلی که در کتاب بدان پرداخته شده است و حقیقت نیز دارد، اوضاع آشفته‌ شوروی در روزهای پس از فروپاشی است. خاطرم هست که خود من همراه با جمعی از دوستان، در ایامی که شوروی فروپاشی شده بود، در این کشور حضور داشتیم. اوضاع امنیتی، گرانی اجناس، نابه‌سامانی‌ها و ... را به چشم دیدیم. این موضوعات در این رمان به خوبی اشاره شده است. علاوه بر این، به خفقان دوران حکومت استالین پرداخته شده است. موضوع اساسی این است که حکومت شوروی فروپاشیده و به همین دلیل اقتصاد شوروی دچار نوسان عجیب و غریبی شده است. باید بگویم که اطلاعات بسیار ارزشمندی در این کتاب وجود دارد و خواندن این کتاب را به کسانی که می‌خواهند شوروی را بشناسند، توصیه می‌کنم. کسانی که فکر می‌کنند شوروی یک قدرت بزرگ بوده است، با خواندن این کتاب متوجه می‌شوند که شوروی یک قدرت جهنمی است. باید بگویم که کتاب‌هایی که با این سبک و سیاق چاپ شده است، بسیار کم هستند و به همین دلیل باید به آقای همت‌زاده و انتشارات نیستان تبریک گفت.

سخنران بعدی این مراسم رونمایی، سیدحسین طباطبایی، وابسته فرهنگی پیشین ایران در روسیه بود. او در ابتدای صحبت‌های خود گفت: خانم الکسیویچ در سال 2015 به عنوان برنده جایزه نوبل ادبی معرفی شد. باید بگویم که براساس بیانیه صادر شده از سوی بنیاد نوبل، ایشان به دلیل روایت‌های چند صدایی که مظهر رنج و شجاعت در روزگار ما است، این جایزه را دریافت کرده است. در حقیقت، ایشان به دلیل مجموعه آثاری که در این سال‌ها داشته است، این جایزه را دریافت کرده است. البته تا قبل از این که ایشان به عنوان برنده جایزه نوبل مطرح بشود، در بین ایرانیان هیچ معروفیتی نداشته است و هیچ شناختی از او نداشتیم. این نویسنده به پنج‌گانه مشهور خود، شهره است. او هدف اصلی حیات ادبی خود را در موجودی به نام تاریخ قرار داده و کتاب‌هایی نوشته که بیشتر در زمینه تاریخ شفاهی روسیه است. در بخشی از این متون این کتاب‌ها جوانان و نوجوانانی را می‌بینیم که در جنگ‌ها شرکت داشتند و حالا خاطرات آنان توسط نزدیکانشان روایت شده است.

او ترجمه مستقیم از زبان روسی به فارسی را بزرگ ترین ویژگی این ترجمه دانست و گفت: کتاب «زمان‌ دست دوم» در سال 2013 منتشر و در سال 2018 به زبان فارسی ترجمه شده است. این اتفاق، بسیار خوب و مبارک است؛ زیرا فاصله ترجمه اثر با زمان نگارش آن پنج سال است. اگر زمان ترجمه اثری با زمان نگارش‌ آن در حد 4-5 سال باشد، بسیار خوب است. خوشبختانه بسیاری از مترجمان ما توجه ویژه‌ای به این موضوع دارند و از اهمیت آن باخبرند. باید ترجمه این کتاب را به جامعه ادبی کشور که نسل جدیدی از آشنایان به ادبیات روسیه را در دل خود دارد، تبریک گفت. یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه داشت، موضوع ترجمه مستقیم از زبان مبدأ به زبان فارسی است. هر اندازه بتوانیم، واسطه‌ها را کم کنیم، طبعاً میزان خیانت‌هایی که آقای همت‌زاده در ابتدای جلسه اشاره کردند، کم می‌شود که بسیار خوب است. خانم الکسیویچ نگاه ویژه‌ای به جامعه شوروی دارد و به صورت بی‌طرفانه ناقل صحبت‌ها، اتفاقات و رویدادهاست. وی در تمام آثار خود، هم نقل قول‌های جوانان ضد کمونیسم را آورده و هم به صحبت‌های جوانان استالین‌پرست توجه کرده است.

در بخش انتهایی این مراسم، آیین رونمایی از ترجمه رمان «زمان‌ دست دوم» برگزار شد.

انتهای پیام/