گزارش تسنیم|سریال‌های تلویزیونی ترکیه٬ واقعیت یا تبلیغ
بسیاری از اندیشمندان دینی و فرهنگی ترکیه معتقدند سریال‌های تلویزیونی که در این کشور تولید می‌شوند تصویری غیرواقعی از زندگی مردم مسلمان ترکیه به نمایش می‌گذارند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم در سالیان اخیر٬ شبکه‌های تلویزیونی در ترکیه به شکل قابل توجهی رشد کرده‌اند و درآمدهای کلانی در این حوزه نصیب صاحبان رسانه‌ها می‌شود آنها نه تنها در حوزه تبلیغ و رکلام بلکه در حوزه‌های سریال‌سازی و دیگر فعالیت‌های تجاری نیز به عوامل اقتصادی قدرتمندی تبدیل شده‌اند.
در این میان یکی از حوزه‌هایی که در ترکیه رشد کرده و توجه بسیاری از کشورهای دیگر را نیز به سوی خود جلب کرده٬ سریال‌های تلویزیونی ترکی است.
سینمای ترکیه در دهه‌های اخیر تا حد زیادی افول کرده و قدرت و جذابیت چندانی برای رقابت با سینمای کشورهای دیگر از جمله ایران٬ شرق دور و اروپا ندارد، اما در حوزه سریال‌های تلویزیونی شاهد یک وضعیت معکوس هستیم. یعنی به همان اندازه که سینما در ترکیه ضعیف شده و در چند سال اخیر در مرحله جان گرفتن دوباره به سر می‌برد٬ سریال‌های تلویزیونی مشتریان پروپاقرصی دارد و نه تنها در جامعه ترکیه بلکه در بسیاری از کشورهای جهان از جمله در کشورهای عربی٬ سریال‌های این کشور خریداران فراوانی دارد.
توان٬ تخصص و مهارت حرفه‌ای در بخش‌هایی همچون تصویربرداری و کارگردانی و تدوین٬ موزیک‌های اثرگذار٬ استفاده از بازیگران جذاب و خوش‌سیما٬ لوکیشن‌های توریستی و بسیار زیبا و انگشت گذاشتن بر موضوعات احساسی و ملودرام٬ از اساسی‌ترین دلایل جذابیت سریال‌های تلویزیونی ترکیه هستند.
در مورد درآمدهای بخش صادرات سریال‌های تلویزیونی ترکیه به کشورهای دیگر٬ آمار و اطلاعات دقیق و روشنی در دست نیست، اما برخی از شرکت‌های بزرگ سریال سازی مدعی شده‌اند که در این بازار سالانه دست‌کم 400 میلیون دلار نصیب آنها می‌شود.
اگرچه این سریال‌ها توانسته‌اند برای ترکیه جاذبه فرهنگی و توریستی ایجاد کنند٬ اما همزمان با آن منجر به ایجاد دردسرهای اجتماعی و فرهنگی جدیدی نیز شده‌اند.
همین دو روز پیش بود که پروفسور حسن کامل ییلماز٬ مفتی استانبول در یک سخنرانی اعلام کرد: «ما همواره٬ استحکام و قدرت بنیان خانواده را در ترکیه تحسین کرده‌ایم. اما واقعیت این است که در چند سال اخیر٬ نگرانی‌هایی به وجود آمده است. ما امروزه شاهد این هستیم که فرهنگ غربی٬ از راه سریال‌های تلویزیونی٬ سلبریتی‌ها و فلسفه زندگی فردمحوری٬ ارزش‌های ما را نشانه گرفته و به شکل جدی به نظام خانواده آسیب می‌زند.»
برخلاف آن تصاویری که در اغلب مجموعه‌های تلویزیونی شبکه‌های بخش خصوصی ترکیه نشان داده می‌شود٬ همه زنان و دختران ترکیه‌ای٬ بی‌حجاب و نیمه برهنه نیستند و بر اساس آمارهای معتبر بیش از 60 درصد از زنان و دختران ترکیه‌ای دارای حجاب کامل هستند.
در اغلب داستان‌ها، تصاویری از خانواده‌های بسیار مرفه و قدرتمندی نشان داده می‌شود که به تمام امکانات دسترسی دارند و در زندگی خود همواره مشغول عیش و نوش و خوشگذرانی هستند و توجه بسیار محدودی به بخش فقیر جامعه صورت می‌گیرد.
این در حالی است که در جامعه واقعی ترکیه قشر متوسط و متوسط رو به پایین و فقرا٬ دارای جمعیت قابل توجهی هستند و دشواری‌های زندگی آنان در سریال‌های تلویزیونی نشان داده نمی شود و از دیگر سو طبقه مرفه جامعه نیز چنان که در سریال‌ها نشان داده می‌شود همیشه مشغول عیش و نوش نیستند و اتفاقاً بسیاری از خانواده‌های ثروتمند ترکیه٬ از تجار٬ کارآفرینان صاحبان صنایع و افرادی هستند که برای حفظ و تکثیر ثروت خود همواره در حال تلاش هستند اما آنچه در سریال دیده می‌شود چیزی جز شانس٬ تصادف٬ روابط عاشقانه پر از رقابت و خوشبختی و رفاه بی دردسر نیست.
دولت چه می‌گوید؟
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه٬ خود را ملزم به اخلاق و آداب اسلامی می‌داند و حتی در سخنرانی‌های میدانی خود٬ بارها پیش آمده که با احتمال نزدیک شدن صفوف زنان و مردان تذکر داده و با قطع سخنرانی خود اعلام کرده لازم است مردان از زنان فاصله بگیرند. ارزش‌ها و اخلاقمان را از یاد نبریم.
اما اردوغان و همفکران او در اتاق فکر حزب عدالت و توسعه در مورد سریال‌های تلویزیونی غالباً سکوت می‌کنند و چیزی بر زبان نمی‌آورند. اردوغان تنها یک بار به یکی از سریال‌های تلویزیونی اعتراض کرد و اعتراض او نیز فقط جنبه تاریخی و سیاسی داشت و مسائل اخلاقی و اجتماعی سریال را زیر سوال نبرد.
او خطاب به تهیه‌کنندگان و سازندگان سریال امپراطوری عثمانی موسوم به سده با شکوه اعلام کرد: اجداد ما همیشه بر اسب سوار بودند، اما شما در سریال‌هایتان آنها را در حلقه زنان و دختران در قصر نشان می‌دهید.
پس از تذکر اردوغان در چند قسمت آتی آن سریال صحنه‌های فراوانی با اسب و میدان جنگ٬ فیلمبرداری و پخش شد، اما در چند سال اخیر در بسیاری از سریال‌های تلویزیونی ترکیه برخی از تهیه‌کنندگان و بازیگران و کارگردانان سرشناس٬ خرق عادت و سنت شکنی کرده و آشکارا صحنه‌های طولانی و نمای نزدیکی از عشق‌بازی و روابط ممنوعه را نشان می‌دهند و در فیلمنامه‌ها نیز سراغ موضوعاتی می‌روند که غالباً با فرهنگ و سنت اجتماعی و خانوادگی مردم مسلمان ترکیه انطباق چندانی ندارد.
حال بپردازیم به این سوال: چرا دولت و حزب عدالت و توسعه در مورد محتوای سریال‌ها سکوت می‌کنند؟ در این مورد می توان دلایل زیر را برشمرد:
در نظام رسانه‌ای ترکیه٬ شبکه‌های تلویزیونی بخش خصوصی بسیار قدرتمند هستند و اغلب این تلویزیون‌ها در دست خانواده‌های ثروتمند٬ متنفذ و قدرتمندی قرار دارند که از سیاست‌های دولت٬ در حوزه‌های مختلف حمایت می‌کنند.
آنها تمام سخنرانی‌های اردوغان را بدون کم و کاست به شکل زنده پوشش می‌دهند و در اخبار و تحلیل‌های سیاسی نیز غالباً اصل بی طرفی را کنار می‌گذارند.
مخصوصاً پس از آن که چندین شبکه تلویزیونی متعلق به خانواده آیدین دوغان از روشنفکران منتقد دولت خریده شده و به خانواده دمیز اورن٬ از خانواده‌های نزدیک به اردوغان فروخته شد٬ سنت یک طرفی رسانه‌ها تقویت شده و در اغلب شبکه‌های تلویزیونی٬ تحلیل‌ها و گفت‌وگوهای سیاسی به نفع سیاست‌های اردوغان و حزب او اجرا و پخش می‌شود.
به همین خاطر دولت تا حدودی به شبکه‌های تلویزیونی باج می‌دهد. این شبکه‌ها از سیاست‌های اردوغان و آکپارتی حمایت می‌کنند و دولت نیز در برخی مسائل٬ دست آنها را باز می‌گذارد.
نکته دوم این است که اعمال فشار بر شبکه‌های تلویزیونی٬ می‌تواند موجب قطورتر شدن متن گزارش‌های سالانه اتحادیه اروپا در انتقاد از رفتارهای دولت ترکیه در حوزه دموکراسی و آزادی مطبوعات شود. علاوه بر این٬ سریال‌های تلویزیونی بازار عظیمی را به وجود آورده‌اند که عملاً با پرداخت مالیات‌های سنگین٬ اشتغال آفرینی و سرگرم کردن مردم٬ عملاً یاریگر دولت هستند.
در آخر باید به این نکته مهم نیز اشاره کرد که اغلب شبکه‌های تلویزیونی قدرتمند ترکیه در کنار ساخت سریال‌هایی با مضامین عاشقانه و عوام‌پسندانه که در بسیاری از قسمت‌ها تنه به ابتذال می‌زنند٬ سریال‌های دیگری نیز در حوزه‌های تاریخی٬ حماسی٬ ملی٬ ستایش از جنگ ترکیه در برابر پ.ک.ک و موضوعاتی از این دست می‌سازند که به شدت به نفع دولت٬ نیروهای مسلح و سرویس اطلاعاتی میت است.
به عبارتی روشن اگر چه در برخی از سریال‌های عاشقانه٬ ارزش‌های فکری٬ اسلامی و اجتماعی حزب حاکم زیر سوال می‌رود٬ اما در مقابل٬ در سریال‌های دیگر چنان به شکل جدی از اهداف نظامی و امنیتی دولت ترکیه حمایت می‌شود که دولت و شبکه‌ها با هم٬ بی‌حساب می‌شوند.
انتهای پیام/
