خراسان رضوی|«شاهنامه‌خوانی و کف‌زنی»؛ آئین ویژه مردم گناباد در شب یلدا

به گزارش خبرگزاری تسنیم از گناباد، بزرگترین شب سال، یلدا نام دارد؛ این اسمی است که بیشتر در این روزها می‌شنویم، هر شهر و منطقه‌ای برای برگزاری این شب کهن ایرانی، رسم و رسومی دارد و به سبک خود این شب را پاس می‌دارند.

شب یَلدا یا شب چلّه یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است.در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود.

چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است و بزرگان محور برگزاری این جشن ها قرار می‌گیرند و مردم سرزمین کهن گناباد که در شاهنامه فردوسی با «جنابد» و «گنابد» از آن یاد شده نیز با شکوهی خاصی این مراسم را برگزار می‌کنند.

کف‌زنی؛ رسم ویژه مردم گناباد

ابوالحسن دلشاد یکی از مورخین گناباد در زمینه این رسم به خبرنگار تسنیم گفت: در شب یلدا شیرینی بیشتر منازل گنابادی‌ها کف و مراسم تهیه آن به «کف زنی» معروف است.

وی ادامه داد: این شیرینی از گیاهی به عنوان «بیخ» تهیه شده که نوعی ریشه گیاه است. پس از جوشاندن این ریشه آب بدست آمده را توسط وسیله‌ای به نام دسته گز زده می‌شود که در این کار بیشتر آقایان شرکت دارند و انرژی زیادی می‌خواهد و در برخی از موارد زدن این شیرینی همراه با ساز و دهل بوده و ریتم خاصی داشته است.

وی افزود: برای شیرین کردن آن در ایام قدیم از شیره انگور استفاده می‌شد و اخیراً از شکر به جای آن استفاده می‌شود.

کشته زردآلو و توت خشک؛ شیرینی شب یلدا

خیرالنساء رنجیر یکی از بانوان گنابادی در زمینه شیرینی‌ها و تنقلات شب یلدا به خبرنگار تسنیم گفت: معمولا شب یلدا در گناباد همراه با تنقلاتی که توسط بزرگان تهیه می‌شود برگزار شده و همه خانواده در اطراف کرسی جمع شده و از این تنقلات استفاده می‌کنند.

وی افزود: آجیل شب یلدا در گناباد بیشتر برگه زردآلو، توت خشک، هسته زردآلو و انجیر خشک است که توسط بزرگان تهیه و در این شب استفاده می‌شود.

حضور در خانه تازه عروس‌ها

حیدری که از سن و سالش نشان می‌دهد سال‌های زیادی شب یلدا را دیده به خبرنگار تسنیم گفت: در شهرهای دیگر قبلا رسم نبود که شب یلدا به خانه تازه عروس‌ها بروند نبود و این رسم از گناباد انتشار یافته است.

وی افزود: در گناباد رسم است که در شب یلدا خانواده داماد هدیه‌ای تهیه کرده و به همراه مقداری میوه و آجیل اقوام را خبر کرده و به منزل عروس می‌روند.

صله رحم رسم شب چله

محمدپور یکی از قدیمی‌های گناباد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت: حضور در منزل بزرگان هر خانواده یکی از رسم‌های شب چله در گناباد است.

وی ادامه داد:معمولا قدیم رسم بوده وقتی خانواده ها در خانه بزرگترها جمع می شده اند در اطراف کرسی جمع می شده‌اند و سینی مسی بزرگی به نام "مجمعچه" را روی کرسی قرار می‌دادند و تنقلات در آن قرار می‌گرفت و افراد استقاده می‌کردند.

محمدپور شاهنامه خوانی را یکی دیگر از برنامه‌های شب چله بیان کرد و افزود: با توجه به نام بردن گناباد در شاهنامه فردوسی مردم این شهرستان نگاه ویژه‌ای به آن دارند و شاهنامه را در مراسم های خود می خوانند.

شب یلدا گناباد در مشهد

عضو خانه گناباد گفت: شب یلدای گناباد برای چندمین سال پیاپی امسال نیز در مشهد برگزار می‌شود و افراد مختلف می‌توانند با فرهنگ مردم گناباد در این شب فرهنگی آشنا شوند.

احمد لطفی در گفت‌وگو با تسنیم هدف از برگزاری این شب یلدایی را معرفی قابلیت‌های فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به همشهریان مقیم مشهد به ویژه نسل‌های دو و سه، معرفی محصولات محلی در سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل با توجه به خودکفایی گنابادی‌ها، توسعه محصولات محلی با مصرف محصولات بومی و رونق کسب و کار محلی از دیگر اهداف برگزاری شب فرهنگی گناباد است.

وی گفت: آیین‌های مقامی، شاهنامه‌خوانی، کف‌زنی، مسابقه، شعرخوانی، غرفه محصولات و صنایع دستی، حافظ خوانی همراه با پذیرایی شب یلدا از جمله برنامه‌های شب فرهنگی گناباد است.

زندگی ماشینی ما را از رسم و رسومی که برگرفته از اجداد ما بوده دور کرده و به سمت تجمل‌گرایی در این مراسم رفته‌ایم به صورتی که شاهد آن هستیم که در گذشته با کمترین هزینه و استفاده از محصولات بومی و دست رنج خود مردم  این شب گرفته می‌شده اما امروز هزینه‌های زیادی را به خانواده‌ها تحمیل کرده است.

گزارش از یاسر سالاری

انتهای پیام/ش