یادداشت اقتصادی|آیا رئیس جمهور اشتباهات گذشته را جبران خواهد کرد؟

خبرگزاری تسنیم - داده‌­های وزرات نیرو نشان می­‌دهد که مصرف برق 20% از مشترکین مناطق عادی حدود 42% از کل مصرف برق این بخش است. توزیع ناهمگن مصرف برق در استان‌­های جنوبی کشور وضعیت وخیم­‌تری دارد به طوری که 20% از مشترکین این استان­ها بیش از 50% از برق بخش خانگی این استان­ها را مصرف می­‌کنند. با توجه به این داده‌­ها  می­‌توان گفت که اگر مصرف برق مشترکین پرمصرف در فصل تابستان نیز مانند سایر مردم بود آنگاه بیش از 7500 مگاوات از توان مصرفی کل کشور کاسته شده و نه تنها خاموشی برق در کشور اتفاق نمی‌افتاد بلکه صادرات برق نیز به کشورهای همسایه نیز قطع نمی­‌شد. مصرف برق مشترکین پرمصرف در حالی است که ایشان نه تنها بهای برق خود رابه طور کامل پرداخت نمی­‌کنند بلکه متوسط یارانه 20% از مشترکین پرمصرف نسبت به  متوسط 80% مشترکین در حدود 3 برابر و یارانه یک درصد مشترک بسیار پرمصرف نسبت به مشترک با مصرف حداقلی بیش از 70 برابر است.

به همین دلیل واقعی­‌سازی تعرفه برق پرمصرفها بیش از گذشته ضرورت داشته و به نظر می‌رسد که در صورت موافقت رییس جمهور، به زودی ابلاغ خواهد شد. اخیرا سخنگوی صنعت برق اعلام کرد: "شاید در 15 روز آینده مصوبه دولت در خصوص تعرفه برق پرمصرف ها را دریافت کنیم و به محض دریافت این مصوبه جزئیات نحوه محاسبه تعرفه برق پرمصرف‌ها اطلاع‌رسانی خواهد شد."

لزوم جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته

در اسفندماه سال 1392 وزارت نیرو توانست مجوز 24% افزایش قیمت برق را از هیات دولت اخذ کند. با توجه به تجربیات جهانی این وزارتخانه میزان برق خانگی را به طور یکسان بر همه اعمال نکرد بلکه شیوه افزایش قیمت به‌­گونه­‌ای بود که مشترکین پرمصرف با درصد افزایش قبض بیشتری روبه‌­رو شدند. اما پس از زمان کوتاهی این اقدام توسط رییس جمهور در ابتدای سال 93 باطل و درصد افزایش قیمت برق برای همه مشترکین و حتی بخش خانگی و صنعت یکسان و برابر 24% در نظر گرفته شد. علاوه بر این با ایجاد یک قید مبنی بر«حفظ ساختار تعرفه» در مصوبات سالانه، دست وزارت نیرو برای افزایش بیشتر بهای برق مشترکین پرمصرف تا امروز بسته شد. برخی کارشناسان علت لغو تصمیم وزارت نیرو را فشار اقشار مرفه به دولت می­دانند. چرا که «صدای پرمصرف‌ها بلندتر و نفوذ آنها در لایه‌های تصمیم‌سازی بیشتر است». در نتیجه وقتی قیمت برق به نحوی تغییر می‌­کند که  مشترکین پرمصرف با افزایش قیمت زیادی مواجه می­شوند، مخالفت­‌های زیادی با اقدام دولت ایجاد می­شود.

با توجه به قید «حفظ ساختار تعرفه» از سمت هیات دولت، طی سالهای 93 تا 97 ، چهار مرتبه تعرفه­های برق به میزان 24% ، 10% ، 10% و 7.5% در بخش خانگی افزایش پیدا کرد اما در هر چهار مرتبه تفاوتی بین مشترکین کم‌­مصرف و پرمصرف دیده نشد. این شیوه افزایش قیمت در حالی صورت می­گیرد که نه می­تواند به صورت قابل توجه بر درآمدهای وزرات نیرو بیفزاید و نه منجر به کاهش مصرف برق می­شود. مطلبی که اخیرا معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی نیز به آن اذعان نمود.

بحران برق در سال جاری، همه بخش‌­های کشور و به خصوص بخش­‌های تولیدی را تحت تاثیر قرار داد و قطعا یکی از راهکارهای مهم برای مقابله با بحران برق، افزایش تعرفه برق مشترکین پرمصرف بود که متاسفانه از آن غفلت شد. افزایش یکسان برق در کشور در حالی طی این سال­ها انجام شد که دیگر کشورهای دنیا برای مقابله با بحران برق راه­­های منطقی­تری را اتخاذ نموده­اند. به عنوان مثال در کشور مکزیک برای جلوگیری از بحران انرژی در سال 2002، قیمت برق مشترکین کم ­مصرف(75% از مشترکین) ثابت اما تعرفه برق  دیگر مشترکین افزایش یافت تا جایی که قیمت برق 5% از مشترکین به قیمت واقعی رسید. این سیاست هوشمندانه موجب شد تا همه مشترکین پرمصرف نسبت به کاهش مصرف برق اقدام نموده و با تغییر رفتار در مصرف برق، درصد مشترکین پرمصرف از 5% به 2% برسد. شکل زیر جدول تعرفه­‌های برق مکزیک را در این سال نشان می‌­دهد.

افزایش قیمت برق مشترکین پرمصرف مورد توافق مجلس و به خصوص کمیسیون انرژی مجلس هم است. اخیرا فریدون حسنوند رییس کمیسیون انرژی در این باره اظهار داشت:

متاسفانه بخش کوچکی از جامعه پرمصرف‌ها هستند که نسبت به صرفه جویی آب و برق اهتمام جدی ندارند. وی افزود نباید اجازه دهیم این بخش از جامعه حقوق اکثریت را تضییع کنند، بیان داشت: وزارت نیرو بایستی هرچه سریع‌تر در این باره اقدامات لازم را صورت دهد و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی حمایت خود را از اجرای این طرح خواهند داشت.

مرکز پژوهشهای مجلس نیز در طرحی مشابه پیشنهاد داده تا قیمت برق مشترکین پرمصرف در زمان اوج بار افزایش یافته و تمامی درآمد حاصل از آن به مشترکین کم­مصرف پاداش داده شود. همچنین در برنامه مناظره که در مردادماه سال جاری برگزار شد بیش از 80% مردم به افزایش برق مشترکین پرمصرف به­جای قطعی برق صنایع رای دادند.

تمامی گزارشات فوق حاکی از آن است که مجلس، وزارت نیرو و هم مردم موافق با افزایش برق مشترکین پرمصرف هستند. اما با توجه به نفوذ این مشترکین بایستی دید که آیا هیات دولت با واقعی ­سازی قیمت برق مشترکین پرمصرف، اقدامات گذشته خود را جبران می­کند یا اینکه با دادن رانت یارانه برق به افراد پرمصرف همچنان کشور و به خصوص بخش تولیدی را فدای چند درصد از مردم خواهد کرد؟

* ابراهیم شاه حسینی - کارشناس انرژی

انتهای پیام/