فعال سیاسی تاجیک: داعش خطری برای تاجیکستان نبوده و تنها ابزاری برای جلب توجه است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ، طی ماه‌های اخیر شاهد افزایش توجهات به جمهوری تاجیکستان به عنوان یکی از مراکز کانونی عملیاتی داعش بوده‌ایم. در ماه ژوئن، چند توریست دوچرخه‌سوار خارجی توسط چند جوان تاجیک در جنوب این کشور مورد حمله قرار گرفته و 4 تن از آن‌ها کشته می‌شوند. چند روز بعد داعش ابتدا مسئولیت حمله را بر عهده گرفته و سپس ویدئویی از بیعت جوانان مذکور با ابوبکر البغدادی منتشر می‌کند. 4 ماه بعد، در ماه نوامبر شورشی در یک زندان در شهر خجند اتفاق می‌افتد که پس از شکستن سکوت رسانه‌ای ابعاد گسترده آن مشخص می‌شود. این شورش که با برخورد سخت و خشن نیروهای امنیتی دولت تاجیکستان مواجه می‌شود، حدود 50 نفر کشته و بیش از 100 نفر زخمی می‌شوند. در همین حین نیز خبری در رسانه‌های تاجیک مبنی بر خنثی شدن طراحی داعش برای حمله به پایگاه 201 روسیه در جنوب این کشور منتشر می‌شود. به گفته مقامات تاجیک یک گروه 12 نفره از نیروهای داعش که قصد عملیات در این پایگاه را داشته‌اند، متلاشی شده است. پیش از آن نیز در تابستان مطالبی مبنی بر خنثی‌سازی عملیات حمله دیگری به این پایگاه مخابره شده که منجر به زندانی شدن شماری از افراد گردید.

این اخبار و حواشی پیرامون آن موجی از نگرانی را میان تحلیل‌گران و کارشناسان مسائل آسیای مرکزی به وجود آورده است. با این حال دیدگاه‌ها در این زمینه بسیار متفاوت است. برخی خطر داعش را با توجه به پایه‌های متزلزل ثبات در این جمهوری پارسی‌زبان آسیای مرکزی جدی می‌دانند، برخی نیز معتقدند فاکتورهای سیاسی موجب بزرگ‌نمائی خطر داعش در این کشور شده است. در همین راستا به سراغ شماری از کارشناسان با دیدگاه‌های مختلف برای بررسی این موضوع رفته‌ایم. مصاحبه پیش‌رو با آقای محمداقبال صدرالدین است که بخشی از آن پیرامون حوادث زندان خجند پیش‌ از این منتشر شده بود. در ادامه دیدگاه‌های ایشان پیرامون خطر داعش در تاجیکستان را می‌خوانیم. ایشان کارشناس مسائل مذهبی و نویسنده و مترجم کتب متعددی در این زمینه هستند و عضو «کمیته شهروندی نجات گروگانان و زندانیان سیاسی» نیز می‌باشند.

تسنیم: اخیرا شاهد آن بودیم که تاجیکستان اعلام کرد قرار است با اف بی آی درباره حادثه دوچرخه سواران (که قبلا نهضت و ایران را در آن متهم کرده بود) همکاری تحقیقاتی کند. دادستان تاجیکستان هم سفری در این باره به آمریکا داشت. مساله‌ای که حتی مورد انتقاد آمریکایی ها هم قرار گرفت. تحلیل شما در این باره چیست؟

صدرالدین: حادثه‌ای که در تابستان امسال در ناحیه دنغره، در جنوب تاجیکستان صورت گرفت، خیلی مرموز بود. حادثه را اگر دقیق‌تر بررسی کرده باشیم، بدون این که تحقیقات در این قضیه آغاز شود، مقامات امنیتی کشور بی‌وقفه انگشت اشاره یا اتهامات را به سوی حزب نهضت اسلامی گرفتند. در چند ساعت چندین بار حالت‌ها تغییر می‌کند و نمی‌دانستند چه بگویند و چه کسی را متهم کنند. البته این اتهامات مقامات تاجیکستان را همان دولت‌هایی که توریست‌هایشان در حمله مذکور کشته شده بودند نیز باور نکرده و آن را تقلبی نامیدند، و دست حزب نهضت را از آن دور می‌دانستند. پس از چند روز این حمله را هم داعش به عهده گرفت. این مساله نفس تازه‌ای به دولت تاجیکستان بخشید، چرا که دیگر نمی‌دانستند به سوی چه کسی انگشت اتهام را اشاره کنند.

آن روزها نزدیک به  برگزاری کنفرانس سازمان امنیت و همکاری اروپا در «ورشو» بود و (در یک سناریو) می‌تواند این قتل‌ را خود دولت صورت داده باشد، تا در این کنفرانس حزب نهضت را به این جنایت متهم کرده و آن را از شرکت در این کنفرانس محروم سازد. اما این نقشه هم برملا شد و تنها کاری که رژیم را نجات داد، داعش بود که مسئولیت این جنایت را برعهده گرفت. ببینید، در هر کجا دولت تاجیکستان به بن بست رسیده است، سریعا سر و کله‌ی داعش آنجا پیدا شده و حکومت را از پاسخ‌گویی نجات می‌دهد.

در مورد سفر دادستان تاجیکستان به آمریکا اما باید اشاره کنم که مقامات کشور هر سفری می‌روند، یک موضوع را بررسی می‌کنند؛ آن هم حزب نهضت اسلامی است. معمولا هم برای امضای یک تفاهم‌نامه پافشاری می‌کنند و آن هم همکاری امنیتی است. می‌توانید هر سفر رئیس‌جمهور تاجیکستان را پیگیری کنید، یکی از مهم‌ترین اسنادی که امضا می‌شود، پیش از همه امنیتی و پس از آن قرض‌های درازمدت و سرمایه‌گذاری است. منظور از امضای این سند این است که شما مخالفان سیاسی ما را تسلیم کنید و به ما پول بدهید. دیگر هیچ چیزی برای دولت امروزین تاجیکستان مهم نیست. اما تا به امروز با این عملکردش در مقابل دولت‌های جهانی شرمنده و بی‌آبرو شده است. البته این موضوع ما را نگران کرده است. این است که ما نگرانی خود را در خارج از کشور بیان می‌کنیم. در داخل کشور نزدیکانِ ما وخیم‌ترین وضعیت را برای سخن گفتن از حقیقت متحمل می‌گردند.

تسنیم:دولت تاجیکستان اخیرا تعداد جنگجویان داعش را 1900 نفر اعلان کرده که بسیار بیشتر از آمارهای قبلی است. علت این موضوع چیست. به نظر شما آیا واقعا تعداد جنگجویان افزایش یافته یا انگیزه‌های سیاسی پشت آن است؟

صدرالدین: علت اصلی گرایش جوانان به گروه‌های تندرو و خصوصا داعش، محدودیت فعالیت‌های دینی در کشور است. تا سال 2015 تنها حزب اسلامی در تاجیکستان و هم کشورهای مشترک المنافع، حزب نهضت اسلامی بود. این حزب مانع اساسی گرایش جوانان به احزاب و حرکت‌های تندرو بوده و در این مسیر همیشه در کنار دولت قرار داشت. این بود که بسیاری این حزب را «حزب‌ صابران» هم می‌گفتند و به تحمل بیش از حد در برابر محدودیت‌های دینی و آزادی‌های انسانی نیز متهم می‌کردند.

تا بسته شدن حزب نهضت اسلامی شمار جوانان تاجیک در نیروهای داعش، حدود 300 نفر تخمین زده می‌شد. اما بعد از ممنوع اعلام شدن فعالیت این حزب در تاجیکستان، امید همه برای آینده دموکراسی در تاجیکستان از بین رفت. چون نهضت حزبی بود که در تحمل‌پذیری و مدارا همتا نداشت. در عین حال علاوه بر ممنوع شدن و مورد تعقیب قرار گرفتن اعضایش، حزب نهضت را فعالان جامعه شهروندی به آن متهم می‌کنند که در برابر ظلم و استبدادها فقط مصالحه و مدارا پیشه کرد و این سیاست ملایم نهضت شجاعت مقامات را برای سرکوب مردم بیشتر نمود.

مردم که سرکوب شدند و همه راه‌های مسالمت‌آمیز دفاع از حقوق خود نیز بسته شد، حتما راه‌های دیگری که تند و خشن هستند را پیشه می‌کنند. این بود که بعد از سال 2015 تعداد تندروان با بستن حزب نهضت اسلامی نه این که کم شد، بلکه افزایش یافت. از جمله مهاجران تاجیک به جای آن که بعد از پایان فصل کاری به وطن برگردند، گروه گروه و حتی به صورت خانوادگی به داعش پیوستند. بنا بر بعضی گزارش‌ها، نه 1900 نفر، بلکه تا 5000 نفر تاجیک به داعش پیوسته‌اند که امروز مقامات کشور تنها از مرگ بیش از 1000 خبر داده‌اند. 

با این حال من هیچ خطری را از طرف داعش برای تاجیکستان نمی‌بینم و این سخنان تنها برای درخواست پول از کشورهای دوست است. امامعلی رحمان می‌خواهد خود را حامی و محافظ دروازه‌های کشورهای پساشوروی معرفی کند و برای حمایت از مرزی که طول آن با افغانستان نزدیک به 1400 کیلومتر است، می‌خواهد مبالغی را طلب کند. اما به اعتراف خود او، سران آن کشورها هم دروغ بودن این مطالب را می‌دانند و به او چیزی نمی‌دهند. حالا مجبور است چنین بازی‌هایی را برای جلب توجه به راه اندازد.

تسنیم:گفتید که محدودیت‌های دولت تاجیکستان علیه دینداران با ممنوع اعلان کردن فعالیت حزب نهضت اسلامی تشدید شد. همانطور که شما دولت و داعش را دو روی یک سکه عنوان کرده‌اید، مقامات دولتی نیز حزب نهضت را به همین منوال تشبیه می‌کنند و کودتای عبدالحلیم نظرزاده را به این حزب مرتبط می‌دانند. نظر شما در این باره چیست؟

صدرالدین: اگر دقت کرده باشید، گفتیم که بیشترین افزایش گرایش جوانان و شهروندان کشور ما به داعش پس از سپتامبر 2015 است. دقیقا از همان مضحکه‌ی آشوب حاج حلیم نظرزاده، معاون وزیر دفاع کشور بود. با این بهانه بیش از 1000 نفر را زندانی کردند و قریب به 200 نفر را به قتل رساندند. حتی برای این که نقش را به خوبی ایفا کنند، از برخی افراد عالی رتبه خود هم گذشتند و آن‌ها را هم کشتند تا نمایش جالبی به دست بیاید و آن را فیلم کنند. در حالی که اصلا هیچ آشوبی نبود.

 با فرضیه‌های زیاد حاج حلیم نظرزاده اصلا آشوب نکرده بود و او را بازداشت کرده، در کمیته دولتی امنیت ملی به قتل می‌رسانند و پس از چند روز تیراندازی او را با چند همراهش، که از قبل کشته شده بودند، به دره‌ی رامیت می‌برند و فیلم می‌گیرند. در حالی که فیلم‌ها تا امروز وجود دارند و می‌توانید مشاهده کنید که ریش شخصی که برای 10 روز در یک دره جنگ می‌کند تراشیده است.

مهم این است که این نمایش برای سرکوب آن‌هایی بود که از وجودشان ترس و هراس داشتند. چند بیانیه برای مشارکت حزب نهضت اسلامی در این آشوب دادند و بیش از 200 نفر از اعضا و 15 نفر عضو ریاست شورای عالی آن را با احکام طولانی به زندان انداختند. پس از آن، آن‌هایی که توانستند فوج فوج به خارج از کشور فرار کنند، آن‌هایی هم که نتوانستند باقی ماندند، در نهایت بازداشت شده و با تهمت‌های واهی به دروغ روانه زندان شدند. باقی قضاوت با شما.

تسنیم:گفته می‌شود طراحان حمله به پایگاه 201 روسیه هم که اخیرا صورت گرفت بازداشت شده‌اند. آیا این حمله هم توسط داعش سازماندهی شده است؟ چه اطلاعاتی در این باره تاکنون منتشر شده؟

صدرالدین: اگر به بیانیه‌های کمیته دولتی امنیت ملی، که در این اواخر منتشر شد دقت کرده باشید، کاملا رژیم کنونی و مقامات امنیتی کشور را می‌فهمید. اول اعلام کردند ما یک گروه را که مربوط به داعش است، بازداشت کرده‌ایم. باز در بیانیه دیگری آن را تکذیل کردند و گفتند، نه ما چنین کاری انجام نداده‌ایم و این یک اشتباه است. باز معاون کمیته دولتی امنیت ملی اعلان کرد که بله، ما چنین گروهی را که طرح عملیات حمله به پایگاه نظامی 201 روسیه را داشته‌اند، دستگیر نموده‌ایم. آخر اینجا مگر ترورستان است و یا بازار وحشت‌افکنان است که یک دستگاه امنیتی که قریب به 50 درصد سرمایه دولت صرف آن می‌شود، برای بقایش چنین مسخره‌بازی‌هایی را در بیاورد؟

با اعلان این خبر می‌خواهند نظر روسیه را جلب کنند تا مبلغی گیرند. اما روسیه از وضعیت افغانستان خیلی آگاه است و آن‌هایی که در آن سوی مرز «آمو» قرار دارند چند روز قبل در کرملین بودند. مساله‌ی دیگر جلب توجه در این قضیه این است که اگر داعش خطری برای کشور ما باشد، چرا روسیه اصلا به آن توجه نمی‌کند؟ مگر روسیه که دولت ساخته‌ی آن‌ها را نابود نمود، از آن‌ها هراس ندارد؟ مقامات ما می‌خواهند با رسانه‌ای کردن نام داعش و کشتن دیگراندیشان و زندانیان به بهانه‌ی داعش، دهان جهانیان را ببندند. حتی این اتهام در کنفرانس سازمان امنیت و همکاری اروپا از زبان مقامات آمریکایی و غربی نیز مطرح شده بود که مقامات تاجیک به بهانه مبارزه با داعش و گروه‌های تروریستی دیگراندیشان را محو و زندانی کرده است. این خود از دروغ بودن این مساله و فضاسازی مقامات قدرتی کشور جز برای به دست آوردن منافع چیزی دیگر نیست.

تسنیم: در مجموع این روزها اسم داعش را  در تاجیکستان زیاد می شنویم. عملیات‌های زیادی هم توسط داعش صورت گرفته است. درحالی که در کشورهای دیگر آسیای مرکزی شاهد چنین حجمی از حملات نیستیم. علت این موضوع به نظر شما چیست؟ آیا واقعا داعش نگاه ویژه‌تری به تاجیکستان دارد و باید آن را جدی گرفت یا تحلیل‌های دیگری هم وجود دارد؟

صدرالدین: قبل از این که به این سوال شما پاسخ دهم، می‌خواهم این را بی‌افزایم که تقریبا همه سوالات شما مربوط به داعش بود و اصلا در هیچ کدام از سوال‌ها حتی یکی هم با این نام انجام نشدند. اما داعش یک گروه واقعا وحشت‌افکن است که می‌خواست چهره‌ی اسلام ناب را به جهانیان منفور نشان دهد و اسلام عزیز را یک دین خشن و مربوط به قتل و کشتار معرفی کند. اما من از آغاز پیدایش این گروه خوب متوجه بودم که ساخت کسانی است که به بهانه جنگ با این گروه می‌توانند مسلمانان را بکشند و سرزمین‌های مسلمانان را خراب و ولنگار کنند. تا جایی هم که به اهداف شوم خود نائل گشتند، ولی الحمدالله دامنه این خرابی و تلفات از دو کشور گسترده‌تر نشد. یعنی سوریه و عراق که کاملا خراب شدند و این دو را در اختیار اجنبیان قرار دادند.

داعش به تاجیکستان هیچ توجهی ندارد، ولی این تاجیکستان است که توسط داعش توجه عالم را به خود جلب می‌کند تا مبالغی از آن به دست آورد. داعش دیگر تمام شد و از آن جز نام و یک رسانه که نمی‌دانیم از کدام کشور خبرهای پراکنده‌ی دروغ منتشر می‌کند، دیگر چیزی نمانده است. در افغانستان، همسایه کشور ما گروهی که مورد نظر باقی مانده است، طالبان می‌باشد که در حال مذاکره است. در قضیه طالبان روسیه از تاجیکستان آگاه‌تر است. چون می‌دانیم آن‌ها با حکومت اشرف غنی به کرملین دعوت شده بودند و این از آن خبر می‌دهد که روسیه هرگز با یک گروهی که قدرت نداشته باشد سر میز مذاکرات نمی‌شیند. پس داعشی در میان نیست و هیچ تهدیدی هم وجود ندارد.

با این اوصاف اگر ابرقدرت‌ها برای به خاک و خون کشیدن یک کشور  به خصوصی در آسیای مرکزی گروه جدید دیگری (همچون) تاسیس نکند، دیگر من هیچ خطر جدی را در منطقه جز این حکومت دیکتاتور نمی‌بینم. اگر این حاکمان اصلاح شوند و برای قوانین کشورهایشان ارزش قائل شوند و ظلم و ستم را کنار گذارند، به شهروندانشان آزادی دهند، هیچ کسی و گروهی هیچ غلطی نمی‌تواند بکند.

یک چیز دیگر را در مورد  گلمراد حلیم‌اف، رئیس سابق نیروهای مسلح واکنش سریع وزارت امور داخلی تاجیکستان ذکر نمایم. گاهی به مقام رئیس جنگ یا دفاع گروه داعش رسیدن او ما را به فکر وادار می‌کند.

این شخص در آمریکا تمرینات نظامی خود را گذرانده بود و با شمار زیادی از جوانان آزادانه به آن‌ها پیوسته و مقام والایی را در این گروه صاحب شد. اگر او واقعا مخالف این رژیم می‌بود، در داخل کشور همه نوع سلاح و مهمات و نیرویی تحت فرمانش قرار داشت. پس از رسیدن به این گروه نیز، اعلان کرده بود که برای فدا شدن به خاطر دفاع از کشور آمده است. چرا در تاجیکستان کاری نکرد و خود را به این گروه رساند؟ در حالی کارهایی را می‌توانست این سرهنگ ویژه‌ی وزارت امور داخلی انجام دهد که دیگران از آن عاجزند. چندین فرضیه و حدس و گمان می‌رود که گلمراد حلیم‌اف برای ادای ماموریتی آنجا ارسال شده بود و ممکن است مقامات کشور از آن برای استفاده در راستای منافع خود در آینده استفاده کنند.

اینجا باز یک سوال پیش می‌آید که چرا نزدیکان او را در تاجیکستان کشتند؟ پاسخ این سوال آسان است. رحمان برای رسیدن به منافعش آماده است همه را قربانی کند. ما از گذشته سیاه او خوب آگاهی داریم و می‌دانیم نزدیک‌ترین افراد خود را به قتل رساند و زندانی کرد. برای این که این طرح به حقیقت نزدیک کند نزدیکان گلمراد حلیم‌اف را کشت تا او را در میان گروه داعش با آبرو کند و خودش را از انگشت‌های اشارت و حدس و گمان‌های دولت‌های دیگر دور کند که دیدید من همه نزدیکانش را به قتل رساندم. قتل نزدیکان گلمراد حلیم‌اف به نفع رژیم بود و چنین هم کردند.  

انتهای پیام/